Elektromagnit datchiklari

9-Mavzu: Elektromagnit datchiklari
Elektromagnitli datchiklar sodda tuzilishi va puxtaligi bilan avtomatika tizimlarida keng miqyosda qo‘llanib kelinmoqda. Elektromagnitli datchiklar kirish kattaligini o‘zgarishi bo‘yicha induktiv, transformator va magnitoelastik turlariga bo‘linadi. Induktiv va transformator datchiklarning (2.6-rasm) ish prinsipi po‘lat yakorning holati o‘zgarilganda po‘lat o‘zakli chulg’amning induktivligi o‘zgarishiga asoslangan. Induktiv va transformator datchiklari o‘zgaruvchan tok zanjirlarida ishlab, mikronning undan bir qismidan to bir necha santimetrgacha bo‘lgan harakatlarini o‘lchaydi va ularni nazorat qiladi. Oddiy induktiv datchikning sxemasi va uning statik tavsifnomasi rasmda ko‘rsatilgan. Datchikning kirish kattaligi havo bo‘shlig‘i bo‘lib, chiqish kattaligi Ia. ikkilamchi asbobdagi tok bo‘ladi. Qiymati chulg’amning induktiv qarshiligi hamda o‘lchov asbobining aktiv qarshiligiga bog‘liq.
Mexanik parametrlarni nazorat qilish uchun elektrik o‘zgartkichlar ishlash prinsipiga ko‘ra:
potensiometrik
tenzometrik
sig’imli
Induktiv va boshqa turlardagi datchiklarga bo’linadi.
Induktiv siljish o’lchagichlarning ishlash prinsipi elektromagnit tizimining qo‘zg‘aluvchi temir o‘zagidagi havo oralig‘i 5 ga bog’liq ravishda elek­tromagnit chulg‘amining induktivligi L ning unga mutanosib o ‘zgarishiga asoslanadi.
Induktiv siljish o’lchagichlarning ishlash prinsipi elektromagnit tizimining qo‘zg‘aluvchi temir o‘zagidagi havo oralig‘i 5 ga bog’liq ravishda elek­tromagnit chulg‘amining induktivligi L ning unga mutanosib o ‘zgarishiga asoslanadi.
O’lchanadigan miqdor — siljish X ta ’sirida qo‘zg‘aluvchan temir o‘zakning siljishi elektromagnit chulg‘ami induktivlikni o ‘zgartiradi. Induktivlik tenglamasiga muvofiq:

Induktivlik ifodasidan foydalanib, zanjirdagi tok ifodasini quyidagicha yozish mumkin:

Induktiv siljish o‘lchagichlar uch turli bo‘ladi:

havo oralig‘i 5 o‘zgarishiga asoslangan;
havo oralig‘i ko‘ndalang kesimi yuzi Foning o‘zgarishiga asoslangan(1-rasm, b)
elektromagnit tizim, magnit tizim, magnit singdiruvchanligi ning o‘zgarishiga asoslangan siljish o‘lchagichlar.

Induktiv siljish o’lchagichlari:

Potensiometrik siljish o‘lchagichlar oraliq X yoki burchak a bo‘yicha siljishni o‘lchaydi va elektr signalga aylantiradi. Kirish signali oraliq X ga yoki a burchakka siljish bo‘lsa, oraliq X yoki a dagi , kuchlanish potensiometrik chiquvchi signal Uch bo‘ladi. Potensiometr U kuchlanishli manbaga ulanganda, qarshilik R orqali tok I o‘tadi. Agar surilgich S qarshilik R bo‘yicha X oraliqqa surilsa, undan chiquvchi signal quyidagicha aniqlanadi:
Potensiometrik siljish o‘lchagichlar oraliq X yoki burchak a bo‘yicha siljishni o‘lchaydi va elektr signalga aylantiradi. Kirish signali oraliq X ga yoki a burchakka siljish bo‘lsa, oraliq X yoki a dagi , kuchlanish potensiometrik chiquvchi signal Uch bo‘ladi. Potensiometr U kuchlanishli manbaga ulanganda, qarshilik R orqali tok I o‘tadi. Agar surilgich S qarshilik R bo‘yicha X oraliqqa surilsa, undan chiquvchi signal quyidagicha aniqlanadi:
bu yerda,