Elektronika va asbobsozlik

5. Simlar orasidagi kuchlanish

6. Elektrik markazdan o‘rta chiziqqacha bo‘lgan masofa

7. Keyingi hisoblashlarda ishlatiladigan V parametrini hisoblaymiz





8. K₁ koeffitsentni hisoblaymiz

9. K_ν larni hisoblaymiz (ν=1,2,3,4,4,5,6,7,8,9)











10. Ekvipotensial (teng potensialli) sirt aylanasi markazining koordinatalarini hisoblaymiz












11. Ekvipotensial (teng potensialli )sirt aylanasi radiusini hisoblaymiz













12. Elektr maydon kuch chiziqlarini o‘tkazish uchun aylana markazining koordinatalarini hisoblaymiz













13. Yuqorida hisoblangan parametrlar asosida ikki simli uzatish liniyasining elektr maydonini ta’sirini qurish.
14. Simlar orasidagi kuchlanishni,simlar orasidagi masofa bo‘yicha o‘zgarish grafigini qurish.
Ushbu formuladan foydalanamiz;

X_i ni qiymatini hisoblaymiz;
-(b-r₀)≤ X_i ≤+(b-r₀)


-(83,69-0,93)≤ X_i ≤+(83,69-0,93)
-82≤ X₁ ≤ 82

Xi,sm	-82	-62	-42	-22	0	22	42	62	82
Uxi,kV	15,91	6,6	3,82	1,86	0	-1,86	-3,82	-6,6	-15,91

kV





kV















kV
15. U_xi=f (X_i ) bog‘lanish grafigini qurish.

16. Elektr maydon kuchlanganlik simlar orasidagi masofa bo‘yicha o‘zgarish grafigini qurish.

Xi,sm	-82	-62	-42	-22	0	22	42	62	82
Exi,kV/sm	2,074	0,18	0,11	0,09	0,08	0,09	0,11	0,18	2,074

Масштаб:

X_i :1 см – 27 см

E_xi :1 см – 2 см

3-Mavzu: Maxsus materiallar va yuqori qarshilikli qotishmalar.


Reja:

1. 
   Maxsus materiallar
   
2. 
   O‘tkazgich materiallar
   
3. 
   Yuqori qarshilikli qotishmalar
   

Radioelektronikada sof o‘tkazgich materiallar sifatida asosan mis, aluminiy, kumush va oltin, kotishmalardan – bronza, jez va kovar ishlatiladi.

Mis – asosiy o‘tkazgich material bulib, plastikligi yukori, yetarlicha mexank mustaxkamlikka va yukori elektr utkazuvchanlikka ega. Elektr utkazuchanligi jixatidan kumushdan keyin ikkinchi urinda turadi. Mis kizgish – zargaldok rangda va suyuklanish temperaturasi 1083°S. Misning temperaturaviy kengayish koeffitsienti KTR – 1,7 · 10^-6 1/°S.
O‘tkazgich sifatida ishlatiladigan mis elektrolitik vannada (uzgarmas tok yerdamida) kuymani boshka aralashmalardan tozalash usuli bilan olinadi. mis o‘tkazgich normal xavo atmosferasi sharoitida korroziyaga chidamlidir. Xavoda paydo buladigan yupka CuO katlami o‘tkazgichn korroziyadan saklashga yerdam beradi. Bu katlam xavodagi kislorodni misga utkazmay, ushlab koladi.
Buyumlar (chulgam simlari, radiomontaj simlari va kabellar) tayerlash uchun MOO_k, MO_ku; MO_k; M_1k (katod misi) va MOOb; MOb; M1b (kislorodsiz mis) markalardagi sof mislar ishlatiladi. Mis tarkibi (kumush bilan) 99,99-99,90% ni tashkil etadi. MOO_k va MOOb markalilarda mis mikdori eng kup.
Metallarda aralashmalarning bulishi ularning elektr va mexanik xosalariga yemon ta’sir etadi. Shuning uchun sim tayerlashda barcha aralashmalari 0,1% dan ortik bulmagan mis sortlaridan foydalaniladi. Mis folgasi (bosma platalar uchun) va sirlangan chulgam simlari tayerlash uchun uzining plastikligi va yukori elektr utkazuvchanligi bilan ajralib turuvchi kislorodsiz mis markalaridan foydalaniladi.
O‘tkazgichlar tayerlash uchun yumshok, kuydirilgan (MM markali) yeki kuydirilmagan (MT markali) kattik xolda chuzilgan 0,01-10 mm diametrloi simlar olinadi. yumshok misdan tayerlangan o‘tkazgichlarda (20°S da): zichlik 8900 kg/m³; σ_buz = 200 ÷ 280 MPa; ye_buz = 6 ÷ 35%; p = 0,0172 – 0,1724 miOm · m; Kattik mis uchun: zichlik 8960 kg/M³; σ_buz = 380 – 450 MPa; ye_buz = 0,6 – 2%; p = 0,0178 – 0,180 miOm · m.
Kichik diametrli simning chuzilishdagi buzilish kuchlanishi va solishtirma elektr karshiligi katta diametrli simnikidan kuprok. Juda kichik 0,01 mm diametrli yukori temperaturalarda ishlatilish uchun muljallangan simlarni ishlab chikarishda yukori darajada sofligi bilan ajralib turadigan (aralashmalarning umumiy tarkibi 0,01% dan kam) kislorodsiz mis simlardan (M 006 markali) foydalaniladi.
Barcha markadagi mislar uchun solishtirma karshilik temperatura koeffitsienti TKρ = 0,004 1/°S.
Bronza mis bilan kalay (kalayli bronza), mis bilan aluminiy (aluminiyli bronza), mis bilan berilliy (berilliyli bronza) va mis bilan kotishma xosil kiluvchi boshka elementlarning kotishmalaridan iborat. Bronza markalari Br (bronza) xarflari bilan boshlanadi, undan keyin esa mazkur markadagi bronza tarkibida kanday elementlar va kancha mikdorda kiritilganligini kursatuvchi xarflar va rakamlar yeziladi. Bronza yaxshi kavsharlanadi va uni kesish xamda bosim ostida ishlov berish mumkin. Bronzadan yarim fabrikantlar – tasmalar, poloskalar, simlar, listlar va naychalar tayerlanib, ulardan radiapparaturalarda ishlatiladigan detallar va shtepselli ulagichlarning kontaktlari, tok utkazuvchi prujinalar, elastik kontaktlar ishlatiladi.
Berilliyli bronzadan yasalgan detallarga termik ishlov beriladi – bronza toblanadi (kizdiriladi va tez sovitiladi). Toblangan bronza plastik xolga kelib, undan turli elastik elementlar tayerlash imkoni buladi. Berriliyli bronzadan yasalgan detallar mustaxkam bulishi uchun yumshatiladi – uni ma’lum temperaturagacha kizdirib, sekin-asta sovitaladi, allyuminiyli va kalayli bronzadan esa xona temperaturasida plastik deformatsiyalanadi.
Bronza elektr utkazuvchanligi jixatidan misdan keyingi urinda turadi, birok mexanik mustaxkamligi, elastikligi, yedirilishga chidamliligi va korroziyabardoshligi buyicha undan ustundir.