Elektronika va sxemalar fanidan laboratoriya mashg’ulotlari 1-laboratoriya ishi: Universal laboratoriya stenti bilan tanishish

2-laboratoriya ishi.
Real mustaqil kuchlanish va tok manbalarining xarakteristikalari tadqiqoti.
Ishning maqsadi: Electronics Workbench dasturi yordamida o‘zgarmas tok va kuchlanishning mustakil va nomustakil manbaaalri tashqi tavsiyalarini o‘rganish.

1. 
   . Nazariy ma’lumotlar.
   

Elektr zanjiri (EZ) elementlari aktiv va passiv bo‘lishi mumkin. Elektr energiya ishlab chikaradigavn elementar aktiv elementlarga misol bo‘la oladi. EZN da ideallashtirilgan mustaqil va nomustakil tok va kuchlanish manbaalari ko‘llaniladi.
Uchlardagi kuchlanish undan okib o‘tayotgan tokga bog‘likligi bo‘lmagan manba mustakil kuchlanish manbai (2.1 - rasm) deb ataladi. Bunday manbaaning ichki karshligi nolga teng.

2.1-rasm. Mustaqil kuchlanish manbalarining belgilanishi.
Standart a) Rassiya. b) AQSH. v) Germaniya.
Tok kuchi uchlaridagi kuchlanishga bog‘lik bo‘lmagan manba mustakil tok manbai (2.2 - rasm) deb ataladi. Bunday manbaaning ichki qarshiligi cheksizlikka teng.

2.2-rasm. Mustaqil tok manbalarining belgilanishi.

Standart a) Rassiya. b) AQSH. v) Germaniya.
Tashki tavsif (tok va kuchlanishning asosiy tavsifi) bo‘lib, u qutblardagi kuchlanishning undan okib o‘tayotgan tokka bog‘lanishini ifodalaydi U(I). Ideallashtirilgan tok va kuchlanishning tashki tavsiflari. 2.3. - rasmda keltirilgan.



2.3—rasm. O‘zgarmas a —kuchlanish, b —tok manbalarining
Ideallashtirilgan nomustaqil energiya manbalari mustaqil manbalardan farqli ravishda bir juft emas, balki ikki juft qutblarga ega bo‘lib, bular boshqaruvchi kirish va chiqish uchlaridir, ya’ni nomustaqil manbalar to‘rtqutbliklardir. Nomustaqil manbalar nomustaqil tok manbai va nomustaqil kuchlanish manbaiga ajratiladi (2.1 — jadval).
2.1 —jadval.

Ki proporsionallik koeffitsienti bo‘lib, u manbaning turiga qarab, qarshilik o‘lchov birligIga (TBBKM), o‘tkazuvchanlik o‘lchov birligiga (KBBTM)ega bo‘lishn yoki o‘lchov birligiga ega bo‘lmasligi mumkin. Agar bunday manbaning boshqaruvchi ta’siri nolga teng bo‘lsa, u holda bunday manbaning chiqishidagi tok yoki kuchlanish nolga teng bo‘ladi. Har bir aktiv element (passiv elementga mos ravishda) faqat bitta parametr bilan xarakterlanadi, bu uning chiqish uchlaridagi tok yoki kuchlanishidir.2.2- jadval
Boshlang‘ich hisob uchun berilgan ma’lumotlar