Elеktrоstаtikaliq mаydan haim onin’ qa’siyetleri Jobası

3. Elektrostatik maydannıń superpozitsiya printsipi. Elektr dipolınıń maydan kernewliligi

Kóz aldımızǵa keltireyik, q_á, q_ǵ, . .., q_n zaryadlar sisteması elektr maydanın payda etsin. Juwmaqlawshı maydannıń kernewliligi ni qanday anıqlaw mumkinligin kórip óteyik.

Tájiriybelerdiń kórsetiwinshe, kúshlerdiń ǵáresizlik printsipi Kulon kúshi uchun hám ornılı boladı. Demek, oń “sınaw” zaryadına sistemanı quraǵan barlíq zaryadlar tárepinen tásir etiwshi kúsh
= _i (1.áń)
boladı. (1.áá) formulası boyínsha
_i = q_{0 i}.

Sonıń uchun

= _i (1.áó)
kelip shıǵadı.
Berilgen ańlatpa elektrostatik maydanlar uchun superpozitsiya printsipin sıpatlaydı.


Superpozitsiya printsipi boyínsha ıqtıyarıy qozǵalmas zaryadlardıń maydanın esaplaw mumkin. Eger maydan tochkalíq bolmasa, onı tochkalíq zaryadlar toplamına keltiriw mumkin. Bul printsip tiykarında elektr dipolınıń maydanın esaplayı3. Elektr dipoli dep, muǵdarı teń, biraq qarama-qarsı belgili, bir-birinen  aralíqda jaylasqan +q hám -q zaryadlar toplamınan ibarat sistemaǵa aytıladı (1.q-suwret).
-dipolınıń elektr momenti, - dipolnıń iyini dep ataladí. Zaryadlardı tutastırıwshı sızıq dipol kósheri dep ataladí.
Dipolınıń A hám V tochkalarda payda etken maydanların superpozitsiya printsipi boyínsha esaplaymız. Bunıń uchun zaryadlar arasındaǵı aralíq  dipoldıń kernewliligi anıqlanatuǵın tochkaǵa shekem bolǵan aralíqqa salıstırǵanda júdá kishi dep alamız, yaǵnıy <

Bekkemlew ushın sorawlar:

1. Zaryad saqlanıw nızamı dep nege aytıladı?

2. Kulon nızamın aytıp beriń.
3. №anday shartler orınlanǵanda eki zaryadlanǵan denelerdiń óz-ara tásir kúshin Kulon nızamı menen tabıw mumkin?
4. Elektr maydanın anıqlawshı tiykarǵı shamalardı aytíń.
5. !melde elektr maydanın bar ekenligin qanday biliw mumkin?
6. Elektr dipoli dep nege aytıladı.