Elektrotehnika va elektronika

 
1.4. Elektr tokining quvvati va energiyasi. 
Energiyaning saqlanish qonuniga ko’ra generator t – vaqt davomida ishlab chiqargan elektr 
energiyasi usha vaqtning o’zida zanjirning barcha qismlarida boshqa turdagi energiyalarga aylanadi. 
(bunda zanjirning tashqi qismi – iste’molchida va ichki qismi generatorning o’zida) 
Generatorning elektr yurituvchi kuchi (E) va uning qisqichlaridagi kuchlanish (U) orasidagi farq 
«ichki kuchlanish tushuvi» deb ataladi.
U
i
 = e – U
.
(1.20)
 
Bundan ko’rinib turibdiki, demak, generatorning elektr yurituvchi kuchi uning qisqichlaridagi 
kuchlanish va uning ichki kuchlanish tushuvi yig’indisiga teng.
E = U+U
i
(1.21) 
Generatorning ichki kuchlanish tushuvi zanjirda tok miqdorining ortishi bilan ko’payadi. 
U
i
 = R
i
I
(1.22) 

---

17 
Bu yerda 
R
i
generatorning ichki qarshiligi. 
Manbada mexanik yoki boshqa turdagi energiyaning elektr energiyasiga aylanish tezligi 
generatorning quvvati deb ataladi. 
R
g
 = A
g
/t = eIt/t = eI.
(1.23)
 
Tashqi zanjirda elektr energiyaning boshqa turdagi energiyalarga aylanish tezligi iste’molchi quvvati 
deb ataladi. 
R = A
g
/t = UIt/t = UI.
(1.24) 
Generatordagi samarasiz (masalan generatordagi issiqlik isroflari) energiya sarfi quvvat isrofi 
deyiladi. 
R
i 
= A
i
 / t = U
i
It/t = U
i
I
(1.25) 
Energiyaning saqlanish qonuniga generatorning quvvati iste’molchilar quvvatlari va quvvat isrofi 
yig’indisiga teng.