Elektrotehnika va elektronika

U
n
va aylanish chastotasi 
n
n
ko‘rsatilgan bo‘ladi. Bu qiymatlarga binoan motorning nominal aylantiruvchi momenti quyidagicha 
aniqlanadi: 
(13.17)
Bunda 
P
n
,
 kVt; n
n, 
ayl/min
hisobida; elektromagnit moment motor vali(o’qi)dagi momentdan 
2
÷
5%
gagina katta bo‘lgani uchun 
M
em
 
~ 
M
2
deb qabul qilindi. 

---

182 
13.6
 
O‘zgarmas tok motorlarining mexanik tavsifi. 
Motor vali(o’qi)ga ta’sir etuvchi qarshilik momentining ortishi bilan motorning aylantiruvchi 
momenti ortadi, kaayishi bilan esa kamayadi. Bunda motorning chastotasi ham o‘zgaradi. Motor 
aylantiruvchi momentining o‘zgarishi bilan uning chastotasi qay tarzda o‘zgarishini ifodalovchi 
n = f (M)
bog‘lanish elektr motorning mexanik tavsifi deb ataladi.
O‘zgarmas tok motorlari uchun mexanik tavsif tenglamasi uning quyidagi asosiy ko‘rsatkichlari, 
ya’ni: 
ifodalarni birgalikda echishda aniqlanadi. (13.18) 
Bu tenglamalar sistemasidan 
n = f (M)
bog‘lanishini topish uchun dastavval motorning 
n
chastota 
bilan aylanishida hosil bo‘lgan 
E
ya
=K
E
n
Ф
ifodasidan
n = E
ya 
/
K
E
Ф
olinadi. Chastotaning bu ifodasidagi 
E
ya
o‘rniga uning tok formulasidan topilgan 
E
ya
= U - I
ya
Σ
R
qiymatini qo‘yib, quyidagi tenglama olinadi: 
. 
(13.19) 
Bu ifodadan motor chastotasini o‘zgartirish usullarini aniqlash mumkin. O‘zgarmas tok 
motorlarining mexanik tavsifi tenglamasini topish uchun