Elektrotehnika va elektronika

18.4. Mikrogeslar. 
Gidroenergetika dunyodagi umumiy energiya iste’molining 20% ini ta’minlaydi va 30 dan yuqori 
davlatlarning asosiy energiya manbai hisoblanadi. Gidroenergetikaning energetik samaradorligi uning 
2000 yillik tarixi davomida foydali ish koeffitsienti 10% bo’lgan oddiy charxpalakdan to FIK i 95% gacha 
bo’lgan gidroturbinagacha bo’lgan yo’lni bosib o’tib sezilarli rivojlanishga erishdi. 
Kichik GES lar deyilganda nisbatan kichik quvvatli va markazlashgan elektr ta’minotdan uzoqda 
joylashgan iste’molchilar va iste’molchilar guruhlarining manfaati uchun ularning moddiy vositalari va 
ularning ishchi kuchidan foydalanib quriladigan gidroelektr stansiyalar tushuniladi.
Bunday iste’molchilarga qishloq xo’jalik kooperativlari, uncha katta bo’lmagan ishlab chiqarish 
tashkilotlari, fermer xo’jaliklari va ba’zi hollarda kam elelktr energiya iste’mol qiladigan yirik tashkilotlar 
va boshqalar kiradi. Kichik GES lar bo’lib o’rnatilgan quvvati 20-30 MVtdan oshmaydigan 
elektrostansiyalar hisoblanadi. O’rnatilgan quvvati 100 kVt gidroelektr stansiyalar mikroGES lar 
kategoriyasiga kiradi. 
5.3.5.
 
Biogazgeneratorlar. 
Biogaz-elektr energiya olish tizimi asosan chorva va boshqa maishiy chiqindilarni qayta ishlash 
hisobiga amalga oshiriladi. 

---

258 
18.6– rasm. Biogaz-elektr energiya olish tizimi.
 
Nazorat savollarI 
1. Invertor deb nimaga aytiladi? 
2. Agar invertor iste’molchini manba bilan bog‘lanmagan holda 
energiya bilan ta’minlasa u nima deb ataladi? 
3. O‘zgartirgich to‘g‘rilash rejimidan invertorlash rejimiga 
o‘tishi uchun, qaysi shartlar bajarilishi kerak? 
4. O‘zgarmas tok elektr uzatish liniyalarida to‘g‘rilagich 
sifatida ishlovchi nima o‘rnatiladi? 
5.Tiristorli o‘zgartirgichlarning funktsiyasi va ishlash tamoyili? 

---

259