4.3. O‘lchash xatoliklari va o‘lchash natijalarini tahlil etish. O‘lchash xatoliklari turli sabablarga ko‘ra turlicha ko‘rinishda namoyon bo‘lishi mumkin. Bu sabablar
qatoriga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:
o‘lchash vositasidan foydalanishda uni sozlashdan yoki sozlash darajasini siljishidan kelib
chiquvchi sabablar;
o‘lchash ob’ektini o‘lchash joyiga (pozitsiyasiga) o‘rnatishdan kelib chiquvchi sabablar;
66
o‘lchash vositalarining zanjirida o‘lchash ma’lumotini olish, saqlash, o‘zgartirish va tavsiya
etish bilan bog‘liq sabablar;
o‘lchash vositasi va ob’ektiga nisbatan tashqi ta’sirlar (temperatura yoki bosimning
o‘zgarishi, elektr va magnit maydonlarining ta’siri, turli tebranishlar va hokazolar) dan kelib chiquvchi
sabablar;
o‘lchash ob’ektining xususiyatlaridan kelib chiquvchi sabablar;
operatorning malakasi va holatiga bog‘liq sabablar va shu kabilar.
O‘lchash xatoliklarini kelib chiqish sabablarini tahlil qilishda eng avvalo o‘lchash natijasiga salmoqli
ta’sir etuvchilarini aniqlash lozim bo‘ladi.
Agar asbob shu sharoitdan farqli bo‘lgan tashqi sharoitda ishlatilsa, hosil bo‘ladigan xatolik
qo‘shimcha xatolik deyiladi.
Mohiyati, tavsiflari, o‘zgarish xarakteriga qarab va bartaraf etish imkoniyatlariga ko‘ra:
1.
Muntazam xatoliklar;
2.
Tasodifiy xatoliklar;
3.
Qo‘pol xatoliklar yoki yanglishuv xatoliklarga bo‘linadi.
4.4. Elektr o’lchashlar haqida. Elektromexanik turidagi analogli asboblar to'g'risida umumiy ma’lumotlar
O'lchash asbobi deb, o'lchash uchun qo'llaniladigan va me’yorlangan metrologik xossalarga ega
bo'lgan texnik vositaga aytiladi.
Analogli o'lchash asboblari yoki bevosita ko'rsatuvchi asboblar Elektr o'lchashlar va umuman
o'lchash texnikasida keng o'rin olgan asboblardan hisoblanadi. Analogli o'lchash asbobining struktura
sxemasi 2.1.1-rasmda tasvirlangan. Bu turdagi asboblarda ko'rsatuv qaydnomasi uzluksiz (Funktsional)
ravishda o'lchanayotgan kattalik bilan bog'liqlikda bo'ladi[16].
4.1-rasm. Analogli o'lchash asbobining struktura sxemasi.
67
4.2-jadval
Analog o'lchash asboblarining turlari, tizimi.
