Elektrotehnika va elektronika

Olchash asbobining tizimi
Magnitoelektrik(ME) 
Elektromagnit(EM) 
Elektrodinamik(ED) 
Ferrodinamik(FD) 
Elektrostatik(ES) 
Induktsion(I) 
Yuqorida keltirilgan 4.2-jadvalda analog o'lchash asboblarining turlari, tizimi haqida ma’lumotlar 
jamlangan. 
Tinchlantirgichlarning turlari: 
• 
Havoli(4.2-rasm); 
• 
Elektromagnit induktsiyali(4.3-rasm);
• 
Suyuqlikli(4.4-rasm).
 
4.2-rasm. Havoli tinchlantirgich: 1-aylanish o'qi; 2-strelka;3-Em g'altak;4-yaproqchali o'zak; 5-spiral; 
6-havoli tinchlantirgich. 

---

68 
 
4.3-rasm. Elektromagnit induktsiyali tinchlantirgich: (1-temir o'zak; 2-sanoq mexanizmi; 3-alyuminiy 
disk; 4-EM induktsiyali tinchlantirgich; 5-magnit o'zak; Z-yuklama.)
 
4.4-rasm. Suyuqlikli tinchlantirgich(1-aylanuvchi qism;2-suyuqlikli tinchlantirgich; 3-qo'zg'almas 
qism) 
 
Nazorat savollari 
1.
VIII – XI asrlarda yashab ijod qilgan vatandoshlarimizning o’lchovshunoslikka qo’shgan 
hissalari haqida nimalarni bilasiz ? 
2.
Ме
trologiyaning aksiomalarini ta’riflang ? 
3.
O'lchash turlari va usullari ? 
4.
Ме
trologiyaning asosiy postulatlarini ayting ? 
5.
SI ning o’nli karrali va ulushli birliklari
 
haqida nimalarni bilasiz ? 
6.
O‘lchash xatoliklari. 
7.
Elektr o’lchashlar haqida nimalarni bilasiz ? 
8.
Tinchlantirgichlarning qanday turlari mavjud ? 

---

69 
II bob. 5-mavzu.
SUV XO‘JALIGI TIZIMLARIDA ELEKTR KATTALIKLARNI O‘LCHASH. 
Reja: 
5.1. O‘lchash vositalari, ularning turlari va asosiy metrologik tavsiflari. 
5.2. O‘lchash asboblarining klassifikatsiyasi. 
5.3. Tok, kuchlanish, aktiv va reaktiv quvvatlarni o‘lchash. O‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok 
zanjirlarida o‘lchashlar.
5.4.
Kuchlanishni olchash.
5.5.
Qarshilikni o‘lchash. 
5.6 Sig‘im, induktivlik va o‘zaro induktivlikni o‘lchash. Chastotani o‘lchash. Faza siljish 
burchagini o‘lchash.