Element atomlarida elektronlarning energetikpog`onalar va pogonachalarga taqsimlanishi mavzusini o`qitish metodikasi

x 

–, p

y 

– va p

z

 – orbitallarning fazoviy shakllari. 

 

8-rasm. Besh xil d-orbitallarning koordinat o`qlariga nisbatan joylashishi.

---

 

21 

p – orbitallarning uch xil bo`lishi uzaro 90° burchak ostida joylashgan fazoviy 

koordinata uqlari 3-rasmda ko`rsatilgan. Xuddi shunday vaziyat d va f-orbitallarga 

ham taalluqli (d orbitallarning fazoviy holatlari ham shu rasmda keltirilgan).  

Har  bir  qobiqchada  qancha  orbital  bo`lmasin,  ular  bir-biridan  faqat  fazoviy 

holati  jihatidan  farq  qiladi,  ularning  energetik  farqlari  yo`q.  Atomdagi 

elektronlarning  energetik  farqlari  faqat  n-  va  l  qiymatlar  orqali  yuzaga  kelib 

chiqadi.  

Yuqorida  uchta  kvant  soni  yordamida  atomdagi  elektronlarning  yadrodan 

qanday  uzoqlikda  va  qanday  energetik  xususiyatga  ega  bo`lishini  (n)  elektron 

harakat  qiladigan  orbitallarning  xillari  va  sonlarini  (l),  shu  orbitallarning  fazoviy 

holatlari  qanday  ekanligini  aks  ettiruvchi  (m)  kvant  sonlarni  ko`rib  chiqdik 

Ularning  hammasi  faqat  elektron  orbitallarni  tavsiflovchi  kattaliklardir,  ular 

elektronlarga  xos  xususiyatlarni  aks  ettirmaydi.  Bu  xususiyatlar  to`rtinchi  kvant 

son — spin kvant son orqali ifodalanadi.