Elmi redaktorlar amea-nın müxbir üzvləri

 
 
 
Rozmarin – Rosmarinum L. 
 
Dünya  florasının  tərkibində  Dodaqçiçəklilər  fəsiləsinin  300  cinsi  və  3500-dən  artıq  növü 
yayılmıĢdır. Bu cins və növlərə ən çox Aralıq dənizi 
ölkələrinin  ərazilərində  rast  gəlmək  olar.  Həyat 
formalarına  görə  bu  növlərin  içərisində  ən  çox  ot 
bitkiləri  üstünlük  təĢkil  edir.  Növlərin  iĢərisində 
yarımkol  və  kollara  da  təsadüf  edilir.  Fəsilənin 
növlərinin içərisində tərkibi efir yağı ilə zəngin olan 
növlər də çoxdur. Bunlardan kəklikotunu, rozmarini, 
lavandanı,  sürvəni  (Ģalfey),  bədrənci,  mərzəni, 
yarpızı  və  s.  qeyd  etmək  olar.  Bunlardan  alınan  efir 
yağlarından  tibb,  ətriyyat-kosmetika,  kulinariya, 
sabunbiĢirmə  və  s.  sahələrdə  geniĢ  istifadə  edilir.  Azərbaycan  florasının  tərkibində  bunövlərin 
böyük ehtiyatı vardır. Tərkibində efir yağı bol olan növlərdən biri də rozmarindir.  
Rozmarin  haqqında  çoxlu  əfsanələr  və  rəvayətlər  mövcuddur.  Qədim  yunanlar  rozmarini 
Afrodit  çiçəyi  adlandırırdılar.  Rozmarinlə  qədim  insanlar  evin  qapı,  pəncərə  və  divarlarını 
bəzəyirdilər. 
Tarixi  mənbələrdə  qeyd  edilir  ki,  rozmarin  çiçəyinin  evdə  saxlanılması  həmın  ailədə  olan 
insanları  xəstəliklərdən,  gözdəymələrdən,  qorxunc,  qəddar  insanlardan,  cin  və  Ģeytanlardan 

---

194 
 
qoruyurmuĢ. Rozmarin insanlara uzun gənclik illəri və sevgi bəxĢ edirmiĢ. Qədim yunan tələbələri 
əllərində  rozmarin  budaqları  tutaraq  dərslərə  gedərmiĢlər.  Qədim  romalılar  isə  yaddaĢlarını 
möhkəmləndirmək üçün baĢlarında rozmarin budaqlarından düzəldilmiĢ çələnglər gəzdirirmiĢlər. 
ġərq  ölkələrində  cinsi  zəifliyi  aĢağı  olan  insanlara  rozmarin  bitkisindən  hazırlanan 
preparatlardan  istifadə  etmələrini  məsləhət  görürmüĢlər.  Bundan  baĢqa  həmin  insanlar  rozmarinin 
çıçək  və  yarpaqlarını  möhkəm  torbalara  doldurub  baĢlarının  altına  qoyduqda  tez  yuxuya 
gedərmiĢlər. Rozmarinin yarpaq və çiçəkli zoğlarından su buxarı vasitəsi ilə efir yağı alınır.  30-cu 
illərdə  Ġspaniyada  hər  il  orta  hesabla  60-150  ton  efir  yağı  istehsal  edilirdi.  Hazırda  Balkan 
ölkələrində  22  ton,  Tunusdə  19  ton  efir  yağı  əldə  edilir.  Bu  ölkələrdə  rozmarinin  geniĢ 
plantasiyaları salınmıĢdır.  
Rozmarin  kəskin ətirli,  Ģirintəhər,  azca  kamfora iyinə  malik,  Ģam  iyini  xatırladan ən  yaxĢı 
ədviyyat və bır az kəskin tamlıdır.  
Yarpaqlarının  tərkibində  1,5-2,0%-ə  qədər  eflr  yağı,  rozmarin  alkaloidi,  rozmarin  turĢusu 
aĢkar edilmiĢdir. Efır yağının əsas tərkib hissəsini 25-30% pinen, 10-20% kamfen, 10-30% sineol, 
10-18%  borneol,  6-17%  kamfora  və  6-10%  seskviterpenlər  təĢkil  edir.  Rozmarinin  qurudulmuĢ 
yarpaqlarını toz halına salıb, az miqdarda ədviyyatlara qatıb, balıq və konserva sənayesində istifadə 
edirlər. Xarici ölkələrdə rozmarin tozunu bədənlərində gəzdirməyi və ondan qidalarına qatıb istifadə 
etməyi məsləhət görürmüĢlər. 
Ev Ģəraitində ―Afrodita çiçəyi‖ yaxĢı inkiĢaf edir. O iĢığı sevdiyindən onu gilli dibçəklərdə 
basdırıb pəncərə qarĢısında saxlayın. 
Dünya florasının tərkibində 5 növii yayılmıĢdır. Qafqazda, o cümlədən də Azərbaycanda 1 
növünə təsadüf edilir.