Elşən Misir oğlu Nəsibov

  
Siyasət və əxlaq    
 
 
Dövlət  özü  bir  ictimai  qurum  olaraq  sosial  əxlaqın  nəticəsi  kimi 
yaranmışdır. İctimai razılıq da elə sosial əxlaqdan meydana gəlmişdir. İnsanlar 
dövləti  yaratmaqla  həm  də  öz  əxlaqlarının  qorunması  üçün  dayaq  vasitəsini 
meydana  gətirmişlər.  Dövlətin  təşkili  mədəniyyətin  yüksəlməsinə  səbəb 
olmuşdur.  Dövlət  sivilizasiya  qurumudur  və  yaşayışın  nizamlı  əsaslarını  öz 
daxili  mənasında  əks  etdirir.    Dövlət  əxlaq  qurumudur,  çünki  mənəvi  əsasları 
da  özündə  cəmləşdirir.  Əxlaq  qurumu  olduğundan  da  ali  dəyərə  malikdir. 

---

41 
 
Dövlət  insan  maraqlarını  həm  də  mənəvi-əxlaqi  dəyərlərlə  təmin  edir.   
Dövlətin  əxlaq  qurumu  olması  onun  sərhədlər  müəyyən  etməsindədir.  Dövlət 
tərəflər  üçün  bir  pay  bölgüsü  prinsipini  də  formalaşdırır.    Dövlət  mənəvi 
kompozisiyanın  bir  məhsuludur.  Bu  baxımdan  da  sosial  məqsədli  və 
təyinatlıdır.  Əxlaq nizamın əsasıdır. Çünki əxlaq normalardan ibarətdir. Əxlaq 
tarazlı inkişafın əsaslarını meydana gətirir. Normalar sərhədləri yaradır və pay 
bölgüsünü  meydana  gətirir.  Bu  aspektdə  əxlaq  bütün  maraqlı  tərəfləri  nəzərə 
alır  və  maraqların  tarazlı  qaydada  təmin  olunmasını  yerinə  yetirir.  Dövlət 
özündə əxlaqı məcmuələşdirir. 
Ə
xlaq  dövlətin  sabit  inkişafının  əsaslarını  ortaya  qoyur.  Sərhədlərlə 
inkişaf özündə əxlaqi normaları yaradır.  Əxlaq normaları ünsiyyət və davranış 
kodekslərini meydana gətirir. Əxlaq özünüdərk fəlsəfəsini yaradır. Özünüdərk 
fəlsəfəsi dövlətin  və cəmiyyətin pozitiv  mənalarını üzərə çıxarır. Yəni,  əxlaq 
qoruyucu tərəf kimi dövlət formalaşdırılır. Dövlət şəxsiyyəti müəyyən edir və 
insanların  şəxsi  keyfiyyətlərini  üzərə  çıxarır.  İnsanların  şəxsiyyət  kimi 
formalaşmasını təmin etməklə bərabər, şəxsiyyəti təşkil edən ünsürlərin təmin 
olunmasını  və  qorunmasını  təmin  edir.  Bu  aspektdə  dövlət  dəyərli  tərəfdir  və 
dəyərləri müəyyən edən ünsürdür, kompleksdir. 
Dövlət fəaliyyəti siyasi əxlaqla müəyyən olunur. Siyasətin pozitiv mənası 
onun  normalarla  tənzim  olunmasından  irəli  gəlir.  Burada  hüquq  normaları 
ə
xlaq  normaları  ilə  vəhdət  təşkil  edir.  Siyasət  normaları  münasibətləri  və 
ə
laqələri  sərhədləyir.  Bu  aspektdə  elə  hüquq  norması  ilə  əxlaq  norması 
məzmunca eyniləşir.