Əlyazması hüququnda Əliyeva Fidan Bəhram qızı
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
73
İnfokommunikasiyalar texnologiyalarının (İKT) inkişaf
səviyyəsi, Azərbaycanda hazırda regional sosial-iqtisadi sisteminin (onun bütün elementləri nəzərə alınmaqla, - bazar infrastrukturunun müxtəlif sosial-iqtisadi institutları, iqtisadi subyektlərin və s) rəqabət qabiliyyətinin xeyli dərəcədə təmin etmək imkanları və səviyyəsini müəyyən edir. Məsələnin araşdırılması ölkənin sosial-iqtisadi inkişafı üçün İKT-nin inkişafı subyekt-obyekt münasibətlərin bütün səviyyələrdə kompleks təhlilinin aparılmasını tələb edir. 1 Respublika subyektinin idarəetmə vəzifələri səviyyəsində İKT-nin inkişafı kimi ümumi informasiya-kommunikasiya məkanının formalaşması və informasiya texnologiyaları infrastrukturu ilə regionun informasiya texnologiyaları infrastrukturunun inteqrasiyası məqsədilə regional kompleks informasiya sistemləri və müəyyən edir. "Elektron hökumətin" yaradılması arxitekturasının fəaliyyətinin səmərəliliyinin artırılması, dövlət idarəçiliyi və yerli özünüidarəetmə; Aşağıdakılar çox vacibdir: - Əhalinin sosial müdafiəsi, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, Mənzil- kommunal Təsərrüfatı sahəsində İKT-nin tətbiqinin genişləndirilməsi; - Müəssisə bütün mülkiyyət formalarının inkişafı, elektron ticarət sisteminin informasiya təminatı sisteminin yaradılması. 2 Elektron hökumətin yaradılması və fəaliyyətinin təmin edilməsi dövlət siyasətinin bir istiqaməti kimi regionun kompleks informasiya sistemləri və resurslarının fəaliyyətinə dəstək təmin edən Rusiya Federasiyasının subyekti olmuşdur dövlət hakimiyyəti orqanlarının, yerli özünüidarəetmə orqanlarının, idarə və müəssisələrin, onların sərəncamında olan və onları birləşdirən əsasında regionun informasiya texnologiyaları infrastrukturunun yaradılması.. 3 Elektron hökumətin formalaşdırılması dövlət orqanlarının saytlarının inkişafı, infrastrukturun yaradılması İnternet şəbəkəsində ictimai fəaliyyəti barədə
74
informasiyadan dövlət orqanlarının və dövlət xidmətləri nəzərdə tutulur, verilən elektron formada müraciət, vətəndaşların dövlət orqanları ilə qarşılıqlı dəstək məlumatlı-məlumat vahid sisteminin yaradılması, vətəndaşların müraciətlərinə telefon emalı müəssisə mərkəzlərinin inkişafınım təmin edilməsi.. 4 İnternet şəbəkəsində "bir pəncərə" prinsipi üzrə təmin olunur. Portalı dövlət orqanları ilə vətəndaşların qarşılıqlı fəaliyyətin, eləcə də müxtəlif tematik təyinatı (kiçik biznes, investisiya, turizm və s.) üzrə istinad, bu təsisat saytları (Maliyyə, Səhiyyə, Təhsil Nazirliyi və Əmək Və Əhalinin Sosial Müdafiəsi və s.) saytları dəstək məlumatlı-məlumat vahid sistemini ehtiva edir. 5 Dövlət təşkilatları, maliyyə, telekommunikasiya və enerji şirkətləri İKT XİDMƏTLƏRİNİN ən iri istehlakçısı olaraq qalır. Bundan başqa, korporativ səviyyədə kommunikativ yönümlü regional biznes şirkətləri arasında мультисервисной rabitə şəbəkəsinin fəaliyyəti effektiv olmaqla, elektron sənəd dövriyyəsi göstərilir. Belə xidmətlərin inkişafı kimi çıxış sürətinin artırılması, eləcə də rayon mərkəzlərində, o cümlədən kənd yerlərində internet istifadəsinin genişləndirilməsi və elektron ödəniş sistemlərin elektron ticarətin inkişafı üçün geniş perspektivlər açmağa imkan verəcək. 6 Azərbaycan isə informasiya rəqabətə davamlı texnologiyaların praktiki olaraq istehsal etmir. Lakin bu ölkəmizin gələcəyi və iqtisadiyyat üçün prioritet sahələri dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsi istənilən halda yaxın gələcəkdə Azərbaycanın kompüterləşdirilməsi istiqamətində irəliləyiş gözləmək olar. Və səmərəli milli informasiya sisteminin yaradılması istiqamətində xarici texnologiyaları bazasında əvvəlcə, sonra isə rusiya texnologiyaları və milli, mütəxəsisi ola bilər Müəyyən şərait bunun üçün ölkədə var: - Kifayət qədər səmərəli təhsil sistemi sahəsində müasir rabitə kanallarının tətbiqi riyaziyyat, informatika, informasiyanın emalı və ötürülməsi üsullarının tətbiqi; - Hələlik elmi mühit, mütəşəkkil və maliyyələşdirdiyi pis, lakin kifayət qədər yüksək keyfiyyət (ən azı, hətta aşağı olmayan səviyyəyə) var; 75
- Təbiət elmləri sahəsində yüksək səviyyəli və keyfiyyətli insan kapitalı; - Ölkənin maliyyə potensialı yüksək toplanmışdır. - Ölkədə informasiyalaşdırma proseslərinin fəallaşdırılması üçün prioritet dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsi vacibdir. Eyni zamanda, şəffaf rəqabət mühiti yaratmaq, bu sahədə dövlət və özəl sektorlarının strateji əməkdaşlıq və partnyorluq qarşılıqlı dəstəyə əsaslanan dövlət, biznes və cəmiyyət, o cümlədən əhalinin olması vacibdir. - Fundamental və tətbiqi elmi tədqiqatların toplanması üçün sinergetik effektləri və əlverişli işçilər üçün intellektual əməyin ümumi mühit və ekoloji, texnoloji cəhətdən qabaqcıl ölkələrdə lisenziya əməliyyatlarının nəticəsi kimi, inkişaf etmiş informasiya iqtisadiyyatı ilə: İnformasiya resursu informasiya potensialı yalnız o halda səmərəli işləyəcək, əgər ölkə və ya təşkilat, firma, regionu kifayət qədər insan kapitalı yüksək keyfiyyətli toplanıb.Səmərəli əlverişli mühit onun həyata keçirilməsi üçün səmərəli amil kimi fəaliyyət göstərir. Başqa sözlə: İnformasiya resursu innovasiya iqtisadiyyatının səmərəli həyata keçirilməsi üçün kifayət deyil, lakin zəruri olan biliklərə əsaslanan və onların intellektual daşıyıcılarına olan yüksək səviyyəli mütəxəssislərə göstərmək ideyasını - yeni innovasiya məhsulları və səmərəli rəqabətə davamlı texnologiyalar yaratmaq və istifadə etmək lazımdır. Müasir iqtisadiyyatı, fikrimizcə, daha dəqiq müəyyən etmək lazımdır ki, postindustrial iqtisadiyyatın innovativ biliklərə əsaslanan iqtisadiyyat, intellektual əməyə və yüksək texnologiyalara və ya yaradılması üçün zəruri və kifayət qədər amil olan və insan kapitalının iqtisadiyyatına kimi, ilk növbədə, informasiya texnologiyaları təsir göstərir. 7Maliyələşmənin məhdudluğu bəzi ölkələrdə bu layihənin xərci bütün infrastrukturun yeniləşməsini tələb etdiyindən çox xərc tələb olunur, buna görə də sərfəli yol tapılmalıdır. Hesab edirik ki, Avropa təcrübəsi ən sərfəli variantdır. Hökumət orqanları kiçik və orta bizneslə internet vasitəsi ilə əlaqə yaradır. Ən yaxşı variant 76
elektron satınalma və tender layihələri sayılırlar. Bu sistemdən istifadə nəticəsində 50%-ə qədər vəsaitə qənaət edilə bilinir. 6. İctimai siyasi iradə və bürokratik maneələr. Elektron hökumətin yaradılması üçün şərt təkcə kompüterlərin alınması və veb-saytın qurulması deyil. Bu il yannız əməliyyatları kompüterləşdirməyə, “kağız dünyasından” çıxmağa kömək edə bilər. Elektron idarəetmədə daha çox hökumətin virtual transformasiya olunmasıdır: o siyasi iradə və lazimlı resursların yaradılmasını tələb edir. Yeni texnologiyaların alınmasını, çətin proseslərin avtomatlaşdırılması dövlət idarəçiliyini təkmilləşdirə və ya dövlət idarəçiliyində iştirak səviyyəsini qaldira bilməz. E-hökumət layihəsi dövlət məmurlarının iştirakı ilə həyata keçirilə bilər. Bu halda uyğun maliyyə resursları, müvafiq qanunvericiliyin qəbulu təmin edilir. İKT inqilabı köhnə fikirli idarəedicilərin sonu olmalıdır. Hər bir dövlət məmuru bu texnologiyanın özü və dövləti üçün nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu anlamalı və gələcək naminə köhnəyönlü fikirlərdən vaz keçməli, firtuallaşmağa kömök etməlidirlər 7. İdarəetmə informasiya sistemlərinin keyfiyyəti. Dövlət orqanları ilə insanların virtual əlaqəsi, əlbəttə, müxtəlif icra hakimiyyəti orqanlarının informasiya sistemlərinin keyfiyyəti, tamlığından asılıdır. Sistemlərin əlaqəsi, informasiya resursları üçün ümumi standartların qəbulu, üfüqi səviyyədə informasiya mübadiləsi üçün imkanların təmin edilməsi, dövlət informasiya resurslarında sadə axtarış, e-hökumətin inkişafında mühüm məsələlərdəndir. İnternetdən istifadənin mühüm motivasiyası.Hətta inkişaf etmiş internetə çıxış sisteminin olması belə vətəndaşların hökumət orqanlarına geniş müraciətinə zəmanət vermir. Buna görə bu sistemdən istifadə üçün hər hansı motivasiya tədbirləri yaratmaq olar. Vergiləri daima online ödəyən ödəyicilərə müəyyən faiz güzəşt edilə bilər.
77
ƏDƏBIYYAT SIYAHISI 1. И.А. Стрелец. Новая экономика и информационные технологии. - «ЭКЗАМЕН Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|