Endofit mikroorganizmlarni ajratib olish va ularning ahamiyati Reja

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Аndreev .N.G. - Lugovoe i polevoe kormoproizvodstvo. M.Kolos 2018
   
2. 
   Atabayeva va bosh.-Yem-xashak yetishtirish –T.Mehnat.2019
   
3. 
   Аtаbаevа H. - Dаlа ekinlаrini qo`shib ekish T.TаshGАU - 2020
   
4. 
   Аbdukаrimov D vа boshqаlаr - Dehqonchilik аsoslаri vа yem-xаshаk yetishtirish T.Mehnаt 2018
   
5. 
   Belolipov. I. V. Sheraliev. A. Axadova. M. A. “O`rta Osiyo o`simliklari marfalogiyasi” SOP, TIPO, T.: 2017
   
6. 
   Buro`gin. V. A. Jongurazov. F. X. Botanika “O`qituvchi” T.: 2018.
   
7. 
   Dаlаkьyan V, Аsаnov R, Kim L - Kormа Uzbekistаnа-T.Mexnаt.2019
   
8. 
   Кursanov. V. A. Кamarniskiy N. A va bosh.- Botanika “O`qituvchi” 2018. I II tom.
   
9. 
   Mirzayev O`, Xudoyberganov –Yem-xashak yetishtirish, Andijon, 2019
   
10. 
    Prаkticheskoe rukovodstvo po texnologii uluchsheniya i ispolьzovаniya prirodnix kormovo`x ugodiy аridno`x rаyonov strаno` M.V.O. Аgrpromizdаt 2020
    
11. 
    Rogov M.S. - Zeleno`y konveyer M.Аgropromizdаt 1985
    
12. 
    Soxabiddinov. S. “O`simliklar sistematikasi” I II bob. “O`qituvchi” T.: 2016.
    
13. 
    www.arxiv.uz
    

Endofit mikroorganizmlarning eng katta biotexnologik potensiallaridan biri ulartning biologik faol moddalar sintez qilish xususiyati hisoblanadi. Endofit mikroorganizmlar jamoasisintez qiladigan ikkalamchi bioaktiv moddalar ham bir qator muhim farmasivtik xususiyatlarga ega ekanligi bilan o`z ahamiyatiga egadur. Ushbu metabolitlar farmasivtika sohasida, qishloq xo`jaligida, oziq-ovqat sanoatida va boshqa bir qancha sohalarda muhim ahamiyatga egadur. Jumladan, endofit mikroorganizmlar tomonidan bir qancha biologik faol metabolitlar sintez qilinishiga to`xtalib o`tamiz. Jumladan, endofitlar tomonidan o`simlikni o`stiruvchi omillar, toksinlar, fermentlar, biotexnologik qiymatga ega bo`lgan farmakologik faol moddalar, misol sifatida, o`smaga qarshi vositalar antifungal agentlar ishlab chiqarishi aniqlangan.

Mavzu yuzasidan adabiyotlar tahlili: Olimlar endofit mikroorganizmlarning antimikrob xususiyatlarini o`rganishda sachraqti o`simligidan ham foydalangan va unda antibakterial faollik oltita bakterial shtammga, ya'ni Pseudomonas aeruginosa (P. aeruginosa), Escherichia coli (E. coli) ga nisbatan o'lchangan Staphylococcus epidermis (S epidermis), metitsillinga chidamli Staphylococcus aureus (MRSA). Klebsiella pneumoniae (K pneumoniae) va Bacillus subtilis (B. subtilis). O'simlikning etanol va suvli fraktsiyalari MRSA va P. aeruginosa ga qarshi sezilarli ta'sir ko'rsatdi. Etil asetat fraktsiyasi ma'lum darajada B. subtilisga qarshi faollik ko'rsatdi. Ushbu tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, sachratqi o'simlik yaxshi mikroblarga qarshi xususiyatlarga ega va infektsiyalarni nazorat qilish va turli kasalliklarni davolash uchun ishlatilishi mumkin. Barcha ekstraktlar boshqa bakteriyalarga nisbatan gram-musbat bakteriya B. subtilisga nisbatan past antibakterial ta'sir ko'rsatdi, buning sababi B. subtilisning stressga chidamliligi va dori-darmonlarga chidamliligiga ega bo'lgan endosporlarni rivojlanishi mumkinligi bo'lishi mumkin. Aksariyat ekstraktlar E. coli ga qarshi sezilarli faollikni ko'rsatdi, ba'zi hisobotlar sachratqi ildizi ekstraktining E. coli ga qarsh ta'siri aniq emasligini ko'rsatdi [11]). Aksariyat ekstraktlar S. typhi (Salmonella typhi), B. thuringiensis, (Bacillus thuringiensis) va S. aureus (Staphylococcus aureus) ga qarshi faol faollikni ko'rsatdi. Cichorium intybus barglaridan olingan alkogolli ekstraktning vankomitsin, seftriakson, siprofloksatsin va penitsillin bilan gram-musbat bakteriyalarga (Staphylococ affilococ) qarshi antibakterial ta'sirini solishtirish uchun o`tkailganda, tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, alkogolli ekstrakt mikroblarga qarshi ta'sirga ega emas. Cichorium intybus urug' ekstraktlarining mikroblarga qarshi ta'siri Staphylococcus aurea, Pseudomonas aeruginosa va Escherichia coli hamda Candidaga nisbatan belgilandi. Olingan natijalar shuni ko'rsatdiki, barcha urug'lar ekstrakti turli xil mikroblarga qarshi faollik ko'rsatdi. Metodologiya: Tadqiqot ishini amalga oshirishda mavzu yuzasidan barcha elektron hamda yozma manbalar oʻrganildi ularning yutuq va kamchiliklari tahlil qilindi shu bilan birga tadqiqot amaliy qismida biotexnologik, mikrobiologik, botanik va statistik tahlil usullaridan foydalanildi. Sachratqi ildizi ekstraktining qisman tozalangan fraktsiyalari S. aureus, B. subtilisda mikroblarga qarshi faolligi uchun sinovdan o'tkazildi. P fluorescens (Pseudomonas fluorescens), R. leguminosarum (Rhizobium, leguminosarum), E. coli va V. cholera (Vibrio cholerae)larga nisbatan antibakterial ta'sir ko'rsatdi. Mikroblarga qarshi faollik Gram-musbat va manfiy bakterial shtammlarga, B. subtilis, S aureus, M. lutes (Micrococcus lutes), E. coli va S. bphi ga o`tkazildi. Olingan natijalardan ma'lum bo'ldiki, sachratqi ildizlari barcha tekshirilgan bakterial shtammlarga qarshi faollik ko'rsatdi va C. intybusda mavjud bo'lgan faol birikmalar, albatta, davolashda o'z o'rnini topishi kerak degan xulosaga keldi. turli bakterial infektsiyalar. Natija: C intybusning mikroblarga qarshi faolligi haqidagi boshqa Hindistonda ichak kasalliklarini davolash uchun ishlatiladigan an'anaviy tibbiyotning Ayurveda tizimining muhim dorivor o'simliklari bo'yicha tadqiqot o'tkazdi. Ellik to'rtta o'simlik ekstrakti (metanol va suvli) ko'p dori-darmonlarga chidamli S. typhi ga qarshi faolligi tekshirildi va olingan natijalar C intybusning metanolik barglari ekstrakti ko'p dori-darmonlarga chidamli S. typhi ga nisbatan o'rtacha faollikni ko'rsatdi. Antifungal tadqiqot [4]tomonidan o'tkazildi, C intybusning xom ekstrakti va n-geksan, xloroform, etil asetat, etanol va suv fraktsiyalari faolligini aniqlash uchun quduqni tahlil qilish usuli yordamida antifungal faollik baholandi. Fusarium solani (F solani) kabi qo'ziqorin shtammlariga nisbatan o'lchanadi. Aspergillus flavus (A olovlari). Aspergillus niger (A. niger) va Aspergillus fumigatus (A. fumigatus). Olingan natijalar aniq ko'rsatdiki, xloroform va n-geksan fraktsiyalari barcha sinovdan o'tgan qo'ziqorin shtammlariga nisbatan sezilarli faollik ko'rsatdi Etanol va suvli fraktsiyalar A niger va A. fumigatus va A. flavusga qarshi faollik ko'rsatdi. Etil asetat fraktsiyasi F. solani ga qarshi sezilarli inhibisyonni ko'rsatdi va boshqa qo'ziqorin shtammlarining o'sishiga to'sqinlik qilmadi. C. intybus guaianolidesga boy ildiz ekstraktining samaradorligi tekshirildi Bu ekstraktlarning biologik ta'siri turli xil ekologik muhitdagi turli patogen zamburug'larga qarshi sinovdan o'tkazildi: Pythium ultimumdan tashqari sinovdan o'tgan. Zoofil va antropofil dermatofitlarga qarshi antifungal xususiyatlar Trichophyton tonsurans, T. rubrum va T violaceum kuzatildi. Tadqiqot yakunida, ildiz ekstrakti dermatofit infektsiyalarini davolash uchun mumkin bo'lgan manba bo'lib ko'rinadi [5] Muhokama: Bacillus avlodiga mansub bakteriyalarning antimiktob va antoginistik xususiyatlarini aniqlash usuallari bu avlod bakteriyalarini tasniflashga imkon beradi. Barcha bakterial endofitlarning mikroblarga qarshi faolligi S. aureus, A. bau mannii, E. faecalis 40 bakterial izolatlariga nisbatan baholandi. aeroginosa (har biri 10 ta izolyat). Har qanday sinov izolat(lar)ining o'sishi antibakterial faollikka ega deb hislanadi. Tekshiruvdan oʻtkazilgan 24 ta ajratilgan endofitlardan C. intybus L ning barglaridan toʻrtta endofit va bitta shoxchalaridan, shuningdek, P. oleracea ning barglaridan ikkita endofit va shoxlaridan uchta endofitdan iborat xloroform faolsizlantirilgan koloniyalari oʻrtacha qiymatini koʻrsatdi. Staphylococcus aureus va E. faecalis izolatlariga qarshi 9,5 mm dan ortiq ta`sirlanish zonasi, uchta o'simlikning barcha 24 endofitidan olingan supernatant kulturali bulon S. aureus izolatlariga nisbatan o'rtacha 21 mm dan ortiq shunday zonani ko`rish mumkin. Xulosa: Cichorium intybusda dominantlik qiluvchi Bacillus avlodi shhtammalrining biotexnologik potensiali va ahamiyati ko`rsatib o`tildi. Endofit mikroorganizmlarning antimokrob, antifungal xususiyatlari va ularning tahlillari o`z bayonini topdi. Bacillus shtammlarining antogonistik xossalari ularning tuproqdan ajratib olingan vakillarida kuzatilgan. Bu xossalarini mikrovlarga qarshi sezuvchanligi orqali aniqlash mumkin. Bacillus clausii protobiotik shtammalriing antogonistik xossalari ularni koloniya holatini tahlil qilishda namoyon bo`ladi. Tadqiqotchilar bunda s.aureus va Salmonella shtammlarini sinov kulturasi sifatida ishlatgan. Barcha tadqiqotlar Bacillus clausii shtammlari stafilokokklarga nisbatan faollik paydo qilganligini kuzatgan, ammo invitro sharoitida bunday qarshilik kuzatilmagan. Bacillus clausiining ba`zi boshqa agentlarga nisbatan tor faollikda bo`lganli aniqlandi.