Energiya saklanish konuni aks ettirilgan termodinamikaning konuni -bu
Yüklə 167 Kb.
|
|
Energiya saklanish konuni aks ettirilgan termodinamikaning konuni –bu: Gess konuni +I-chi konun II-chi konun III-chi konun LavuazeLaplas konuni Termodinamikaning 1 konuniga muvofiq: issiklik sovuq jismdan issiq jismga o‘tmaydi issiqlik issiq jismdan sovuq jismga o‘tmaydi +energiya yo‘q bo‘lmaydi va yo‘qdan xosil bo‘lmaydi hosil bo‘lish issikligi parchalanish issiqligiga teng bo‘ladi gazlar katta idishdan kichik idishga diffuziyalanadi Osmotik bosimlari teng bo‘lgan eritmalarning nomlanishi: gomogen geterogen +izotonik gipertonik gipotonik Konga izotonik eritma quyilganda kuzatiladigan xodisaning nomi: gemoliz plazmoliz deplazmoliz +izoosmiya degemoliz Eruvchanlik ko‘paytmasining formulasi: pH= lg [H+] pOH= lg [OH] +PR = [A+]n [B]m Kd = [AB]/ [A+]n [B]m Sm = m / MV Raulning birinchi qonuniga muvofiq keladigan formula: ΔH ΔU + TΔS + Dtkayn. E . b Dtmuz. K . b P sRT Buferning pHini ko‘p o‘zgartirmasdan ko‘shiladigan kislota yoki asos mikdorining chegarasining nomi: buferning pH i +bufer sigimi bufer konsentratsiyasi kislota yoki asosning konsentratsiyasi kislota yoki asosning dissotsiatsiya konstantasi Bufer sigimi uning kuyidagi xajmi uchun xisoblanadi: 10 litr 15 litr +1 litr 5 litr 0,1 litr Bufer sigimi Quyidagi formula bo‘yicha xisoblanadi: pH = lg [H+] Sm= m / MV Kd = [AB]/ [A+]n [B]m n = m / M +B = S / pH1 – pH0 Xujayra ichida ta’sir ko‘rsatadigan bufer sistema asosan bu: +fosfatli ammiakli gidrokarbonatli atsetatli oksilli Organizmning barcha a’zolarida ta’sir ko‘rsatuvchi bufer sistema bu: fosfatli ammiakli gidrokarbonatli atsetatli +oksilli Kasbiy kasaliklar katoriga kiruvchi kasallikni ko‘rsating: flyuoroz zob karies +antrakoz stronsiyli raxit “Vilson kasalligi” ning sababchisi ortiqcha: Au Ni Ca +Cu Ag Kompleks hosil qiluvchi bilan to‘gridan to‘gri bog’langan gurux nomi: ichki sfera +ligand tashki sfera kation anion Ligandlar sonining nomi: valentlik oksidlanish darajasi +koordinatsion soni elektrmanfiylik atomga moyillik Agar kompleks ion musbat zaryadlangan bo‘lsa, uning nomi: anionli +kationli neytral akvakompleks atsidokompleks Kationli komplekslarda ligandlar vazifasini o‘tashi mumkin bo‘lgan zarracha: kislot koldigi gidroksid guruxi metall +neytral kutbli molekula metallmas Kationli komplekslarda tashki sferani xosil kilishi mumkin bo‘lgan zarrachalar: +kislota koldigi yoki gidroksid guruxi metall neytral kutbli zarracha metallmas ammoniy ioni Agar kompleks ion manfiy bo‘lsa, bunday kompleksning nomi: +anionli kationli neytral akvakompleks atsidokompleks Komplesonometriyada ishchi eritma vazifasini o‘taydigan modda bu: iod eritmasi +Trilon B eritmasi kuchli kislota kuchli asos kaliy permanganat Kompleksonometriyada indikator sifatida ishlatiladigan moddaning nomi: timolftalein fenolftalein metiloranj metil kizil +erioxrom kora Neytrallash usulida ekvivalent nukta quyidagicha aniqlanadi: cho‘kma tushishidan cho‘kma rangi o‘zgarishidan ishchi eritmaning rangi o‘zgarishidan titrlash egri chizigining sinish nuktasidan +indikatorning rangi o‘zgarishidan Permanganatometriya usulida indikator vazifasini bajaruvchi modaa: +ishchi eritma metiloranj metil kizil fenolftalein aniklanuvchi eritma Kuyida keltirilgan kasalliklarda endemi kasallik turiga kiradigani: alyuminoz +stronsiyli raxit berillioz antrakoz argiriya Tashqi muxit bilan ham energiyasi, ham moddasi bilan almashinmaydigan sistemaning nomi: gomogen sistema geterogen sistema ochik sistema +ajratilgan sistema yopik sistema Na3[Co(NO2)6] , K2[CuCl4] komplekslari kiradigan komplekslar turi: akvakomplekslar +atsidokomplekslar ichki komplekslar kationli komplekslar aralash komplekslar Xlorofill kuyidagi komplekslar guruxiga kiradi: aralash kompleks birikmalar akvakomplekslar aminokomplekslar atsidokomplekslar +ichkikompleks birikmalar [Cu(NH3)4]SO4 , [Pt(NH3)2Cl2] komplekslarda kompleks ionlapHing zaryadlari teng: 4; 0 3; 0 +2; 0 2; +2 3; +2 Osmotik bosimni xisoblash uchun ishlatiladigan VantGoff formulasining ko‘rinishi: Rosm=KRT Rosm = C2RT +Rosm=CRT Rosm = iRT Rosm =VRT Alkalozda organizm a’zolarida pH quyidagi tarafga suriladi: kislota xosil bo‘lishi maxsulotlar xosil bo‘lishi +asoslik ortishi kislotalik ortishi neytrallik ortishi Atsidozda organizm a’zolarida pH quyidagi tarafga suriladi:: kislota hosil bo‘lishi maxsulotlar hosil bo‘lishi asoslik ortishi +kislotalik ortishi neytrallik ortishi Potensiometrik titrlash usulida hajmni quyidagi kattalikga bogliqligi aniqlanadi: +aniqlovchi va solishtirish elektrodlari potetsiallarining ayirmasiga eritma va titrantlapHing elektr o‘tkazuvchanliklarining ayirmasiga eritma va titrantlapHing karshiliklarining ayirmasiga kuchlanishlar ayirmasiga tok kuchining ayirmasiga Indikator elektrodining potensiali kuyidagi kattalikka boglik: +aniklanayotgan ionning faol konsentratsiyasiga anion va kationlarning xarakatchanligiga solishtirma karshilikning kattaligiga anionlar va kationlarning konsentratsiyasiga solishtirma elektr o‘tkazuvchanlikning kattaligiga Redoks potensialni o‘lchashda ishlatilishi mumkin bo‘lgan elektrod: vodorodli +platinali kumush xloridli kalomelli grafitli Konduktometrik titrlashda ekvivalent nukta kuyidagi kattalik asosda topiladi: eritmaning redoks potensiali +eritmaning solishtirma elektro‘tkazuvchanligi aniklanayotgan eritmaning pH kiymati eritmadagi ionlar faolligi aniklanayotgan eritmaning EYUK si Solishtirma elektrodning potensiali: eritmaning rangiga boglik +anik va doimiy tok kuchiga boglik metall konsentratsiyasiga boglik muxitning pH iga boglik Elektrodlarni ta’riflovchi 2 ta javobni ko‘rsating: +indikator va solishtiriluvchi turlarga bo‘linadi +potensialalri o‘lchash uchun ishlatiladi tok kuchini o‘lchash uchun ishlatiladi kislotali va asosli turlarga bo‘linadi Peters tenglamasining ma’nosi aks ettirilgan 2 ta javobni ko‘rsating: +redoks potensialni moddaning oksidlangan va kaytarilgan shakllari konsentratsiyasiga boglikligini ko‘rsatadi +sistemaning redoks potensialini xisoblash uchun ishlatiladi elektrod potensialni xisoblash uchun ishlatiladi potensialni metall konsentratsiyasiga boglikligini bildiradi Eritmalarni ta’riflovchi 2 ta javobni ko‘rsating: +ikki va undan ko‘p tarkibiy kismdan iborat +gomogen sistema faqat ikkita tarkibiy qismli bo‘lishi mumkin doimiy tarkibga ega bo‘lishi kerak Bufer eritmalar tarkibi bo‘yicha 2 turini ko‘rsating: +Ko‘p asosli kislotaning ikki turdagi tuzi Kuchsiz asos va kuchsiz kislota Kuchli asos va kuchli kislota +Kuchsiz asos va shu asosning kuchli kislota bilan tuzi Sechenov konunining ta’rifiga mos keladigan 2 ta javobni ko‘rsating: +gazlarning eruvchanligi eritmadagi erigan modda konsentratsiyasiga to‘gri proporsional +gazlarni eritmadagi eruvchanligi toza erituvchidagi eruvchanligidan kamrok moddalarning eritmadagi eruvchanligi konsentratsiyadan boglik emas gazning suyuklikdagi eruvchanligi gazning parsial bosimiga to‘gri proporsional Eritmaning osmotik bosimi boglik bo‘lgan 2 ta omilni ko‘rsating: +eritma konsentratsiyasi +temperatura bosim erituvchining xajmi VantGoff konunida ko‘rsatilgan 2 ta bog’liqlikni ko‘rsating: +osmotik bosimni eritma konsentratsiyasiga +osmotik bosimni temperaturaga osmotik bosimni idish xajmiga osmotik bosimni membrananing qalinligiga Gazlarni suyuklikda eruvchanligini ta’riflash uchun ishlatiladigan 2 ta konunni ko‘rsating: +Genri +Sechenov RaulGibbs Gibbs Bufer sigimini xisoblash uchun kerak bo‘ladigan 2 ta omilni ko‘rsating: +ko‘shilayotgan kislota yoki asosning ekvivalent mikdori +kislota ko‘shishdan oldingi i va ko‘shgandan keyingi pH qiymati ko‘shilayotgan kislota yoki asosning massa ulushi 0,5 litr bufer eritma uchun xisoblanadi Ligandi kislota tabiatga ega bulgan 2 ta kompleks birikmani ko‘rsating: +xlorokomplekslar +sianokomplekslar gidroksokomplekslar akvakompleks Gazlarni suyuklikdagi eruvchanligi boglik bo‘lgan 3 ta omilni kursating: disperslik darajasi +erituvchining tabiati +temperatura elektrostatik tortishuv kuchlari +gazning tabiati ion kuchi Gazlarni suyuqlikdagi eruvchanligini kamaytiruvchi 3 ta omilni ko‘rsating: bosimni ortishi +bosimni kamayishi +begona moddalar mavjudligi xaroratni pasayishi +xaroratni ortishi ionli bog xosil bo‘lishi Kesson kasalligining 3 ta belgisini ko‘rsating +YUkori bosimdan keskin normal bosimga o‘tganda kuzatiladi +Konda azot to‘planib kolishi bilan boglik +Azot pufakchalari tufayli kapillyarlar yorilishi yuz beradi Past bosimdan keskin normal bosimga o‘tganda kuzatiladi Konda kislorod to‘planib kolishi bilan boglik Konda ortikcha kislota xosil bo‘lishi bilan boglik Gemolizning 3 ta ta’rifini ko‘rsating: +konga gipotonik eritma kuyilganda kuzatiladi +tashkaridan xujayraga erituvchi molekulalari o‘tib ketadi xujayra ichidagi osmotik bosim tashki bosimdan past bo‘ladi konga gipertonik eritma kuyilganda kuzatiladi +xujayra yorilib ketadi xujayra ichidagi osmotik bosim tashki bosimga teng bo‘ladi Plazmolizning 3 ta ta’rifini ko‘rsating: xujayra ichidagi osmotik bosim tashki bosimdan yukori bo‘ladi +xujayra ichidagi osmotik bosim tashki bosimdan past bo‘ladi +suv molekulalari xujayra devoridan tashkariga o‘tib ketadi konga gipotonik eritma kuyilganda kuzatiladi +konga gipertonik eritma kuyilganda kuzatiladi konga izotonik eritma kuyilganda kuzatiladi 3 xil termodinamik jarayonni ta’riflang: izotermik – o‘zgaruvchan temperaturada boradi +izobarik – o‘zgarmas bosimda boradi +izoxorik – o‘zgarmas xajmda boradi +izotermik – o‘zgarmas temperaturada boradi izobarik – o‘zgaruvchan bosimda boradi izotonik – o‘zgaruvchan xajmda boradi Turli xil jarayonlar uchun Gibbs (DG) energiyasini ko‘rsating:: dG = 0 – o‘zo‘zidan bormaydigan jarayon +dG = 0 – termodinamik muvozanat holati +dG > 0 – o‘zo‘zidan bormaydigan jarayon dG > 0 – o‘zo‘zidan boradigan jarayon +dG < 0 o‘zo‘zidan boradigan jarayon dG > 0 – termodinamik muvozanat holati Ishchi eritmaning turi bo‘yicha titrimetrik analizning 3 ta usulini ko‘rsating: +alkalimetriya kompleksometriya +permanganatometriya cho‘ktirish +atsidometrii kalorimetriya Neytrallash usulidagi indikatorlarni ta’riflovchi 3 ta xususiyatini ko‘rsating:: +kuchsiz organik kislota va asoslar +muxit pH iga karab o‘z rangini o‘zgartiradi +bir, ikki rangli bo‘ladi kuchli organik kislota yoki asoslar ular xam organik, xam anorganik bo‘ladi neytral moddalar KompleksonlapHing 3 ta xususiyatini ko‘rsating: anorganik moddalar +og’ir metallar ionlari bilan xelat xosil kiladi +og’ir metall ionlari bilan zaxarlanganda ishlatiladi +organik moddalar og’ir metall ionlari bilan bog’langan kompleks hosil qiladi metallorganik birikmalar Uchta komplekson nomini ko‘rsating +aminopolikarbon kislotalar +etilendiamintetrasirka kislota +etilendiamintetrasirka kislotaning ikki natriyli tuzi ammoniy geksatsianokobaltat natriy tetrarodanokobaltat natriy sulfat Doimiy qattiqlikka ega suvni 3 ta xususiyatini ko‘rsating: +kalsiy va magniy xloridlari bo‘ladi +kalsiy va magniy sulfatlari bo‘ladi +natriy karbonat yordamida yo‘qotiladi kalsiy karbonati bo‘ladi magniy karbonati bo‘ladi Trilon B qo‘shib yo‘qotiladi Molekulalararo oksidlanishqaytarilish reaksiyalariga asoslangan 3 ta tajribani ko‘rsating: +Mor tuzi tarkibida temir miqdorini aniklash +Vodorod peroksid konsentratsiyasini aniklash +oqma suvlarning oksidlanuvchanligini aniqlash siydikda xloridlar konsentratsiyasini aniqlash suvning qattiqligini aniqlash suvli eritmada ammikning konsentratsiyasini aniqlash Termodinamik sistemalarn 3 xilini nomlab, ta’riflang: yopiq sistema fakat massasibilan almashinadi +yopiq sistema fakat energiyasi bilan almashinadi +ajratilgan sistema energiyasi bilan xam, massasi bilan xam almashinmaydi ochiq sistema fakat massasi bilan almashinadi +ochiq sistema ham massasi, ham energiyasi bilan almashinadi yarim ochiq sistema qisman energiyasi bilan almashinadi 3 xil termodinamik jarayonni ta’riflang: izotermik – o‘zgaruvchan temperaturada boradi +izobarik – o‘zgarmas bosimda boradi +izoxorik – o‘zgarmas xajmda boradi +izotermik – o‘zgarmas temperaturada boradi izobarik – o‘zgaruvchan bosimda boradi izotonik – o‘zgaruvchan xajmda boradi Kislotaasosli indikatorlapHing 4 turini ko‘rsating: brilliant yashil +metiloranj +metil qizil +fenolftalein +lakmus erioxrom qora kaliy xromat temirammoniyli achchiktosh Bufer sigimini ta’riflash uchun 2 ta javobni ko‘rsating: pH kiymatni o‘zgartirmasdan ko‘shilgan kislota yoki asos konsentratsiyasini ko‘rsatadi +1 l bufer eritma uchun xisoblanadi +Ko‘shilgan kislota yoki asosning mikdori mollarda ko‘rsatiladi Foizlarda ko‘rsatiladi Ma’lum massadagi bufer uchun xisoblanadi Muxitning kislotaligini ko‘rsatadi Ekvivalent nuktani ta’riflash uchun 4 ta javobni ko‘rsating: +Titrlash oxirigi nuktasi +Bu nuktada moddalar ekvivalent mikdorda reaksiyaga kirishadi +Ekvivalentlar konuniga to‘gri keladigan titrlash nuktasi +Bu nuktada indikator rangini o‘zgartiradi Bu nuktada moddalar teng xajmda reaksiyaga kirishadi Titrlashning o‘rta nuktasi IndikatopHing parchalanish nuktasi Barcha moddalapHing parchalanish nuktasi Suvning kattikligini 4 ta javob bilan ta’riflang: +1 litr suvdagi Sa va Mg tuzlarining milliekvivalenti +Suvda kalsiy va magniy bikarbonatlari bo‘ladi +Suvda Sa va Mg xloridlari bo‘ladi +Suvda Sa va Mg sulfatlari bo‘ladi Suvda kalsiy va magniyning nitratlari bo‘ladi prisutstvuet trilon B suvda bariy sulfat bo‘ladi suvda bariy nitrat bo‘ladi Xalkali kompleks birikmalapHing 4 tasini ko‘rsating +mis glitserat +ko‘rgoshin etilendiamintetraatsetat +vismut aminopolikarbonat +mis etilenglikolyat mis tetrarodanokobaltat mis sulfat ko‘rgoshin geksanitritokobaltat kaliy sulfat Kompleks birikmalapHing 4 ta tarkibiy kismlarini ko‘rsating: +ichki sfera +tashki sfera +kompleks xosil kiluvchi +ligand granula komplekson neytral sfera mitsella Kompleksning ichki sferasining ta’rifinai 4 ta javobda ko‘rsating: +Markaziy atomi bor +Ligand degan kismi bor +zaryadi xam manfiy va xam musbat bo‘lishi mumkin +umumiy zaryadi lagandlar va markaziy atom zaryadlarining yigindisiga teng tarkibida ikkita bir zarracha tutadi nomi mitsella deyiladi nomi granula deyiladi nomi neytral atom deyiladi Kompleks xosil kiluvchining 3 ta o‘ziga xosliliklarini ko‘rsating: +metall +ko‘pincha delement selement va pelement bo‘ladi +ko‘pincha koordinatsion soni 2, 4, 6 bo‘ladi ko‘pincha metallmas bo‘ladi granula bo‘ladi mitsella bo‘ladi komplekson bo‘ladi Ligand tabiati bo‘yicha komplekslapHing 4 turini ko‘rsating: +ammiakatlar +akvakomplekslar +atsidokomplekslar +gidroksokomplekslar ferratlar kompleksonlar mitsellalar granulalar Ishchi eritma tabiatiga ko‘ra xajmiy analizning 4 ta usulini ko‘rsating: +alkalimetriya +permanganatometriya +xromatometriya +atsidimetriya cho‘ktirish kompleksonometriya konduktometriya Potensiallar ayirmasiga teng bo‘lgan kattalikning nomi: kuchlanish +elektr yurituvchi kuch kimyoviy energiya yadro ichi energiyasi induksiya Elektrkimyoviy potensialni hisoblash formulasining muallifi: Vant-Goff Guldberg-Vaage +Nernst Nyuton Eynshteyn Fe+3/Fe+2 redoks sistemasi uchun elektrkimyoviy potensialni ilk bor hisoblab topgan olim: Vant-Goff Nernst +Peters Uotson Feldman Standart redoks potensialning qiymati bo‘yicha sistemaning quyidagi xususiyatini oldindan aytib berish mumkin: maxsulotlar xosil bo‘lishini moddalarning parchalanishini sistemanining pHini +redoks jarayonning yo‘nalishini potensialning zaryadini Amalda solishtirma elektr o‘tkazuvchanlikni topish uchun ma’lum bo‘lishi kerak bo‘lgan kattaliklar: +qarshilik va idish doimiysi kuchlanish va o‘tkazuvchining uzunligi tok kuchi o‘tkazuvchining tabiati va kuchlanish potensial qiymati Kolraush qonuni bo‘yicha aniqlanadigan kattalik: cheksiz solishtirma elektro‘tkazuvchanlik boshlang‘ich molyar elektr o‘tkazuvchanlik dissotsiatsiya darajasi dissotsiatsii konstantasi +cheksiz molyar elektr o‘tkazuvchanlik Konduktometriya usulida fizikkimyoviy omillapHi aniqlash asosida yotgan kattalik: tok kuchi potensial kuchlanish +elektr o‘tkazuvchanlik EYUK Potensiometrik egri chizig‘i quyidagi bog‘liq asosida tuziladi: Tok kuchini konsentratsiyadan Kuchlanishni eritma hajmidan +EYUK ni titrant hajmidan potensialni titrant massasidan elektr o‘tkazuvchanlikni titrant hajmidan Potensiometrik titrlashda eritmalar konsentratsiyasini aniqlashda o‘lchanishi kerak bo‘lgan kattalik: +eritmaning pH potensiallar qarshilik tok miqdori tok kuchi Genri qonuni gazlar eruvchanligini quyidagi kattalikka bog‘liqligini beradi: temperatura +bosim moddalar tabiati begona moddalar mavjudligi vodorod ko‘rsatkichi Sechenov qonunida gazlapHing eruvchanligi quyidagi omilga bog‘liqligi aks ettirilgan: temperatura bosim moddalar tabiati +begona moddalar mavjudligi vodorodnogo pokazatelya VantGoff qonunida osmotik bosimni quyidagi omilga bog‘liqligi aks ettirilgan: bosim moddalar tabiati +moddalar konsentratsiyasi begona moddalar mavjudligi vodorod ko‘rsatkichi Massasi kompleks xosil qilish uchuvchanlik cho‘kmaga tushish kislotalik yoki asoslik qutbli erituvchida eruvchanlik Indikator fenolftaleinning o‘tish intervali: 3,14,4 58 +810 4,46,2 2,23,4 Indikator metiloranjning o‘tish intervali: +3,14,4 58 810 4,46,2 2,23,4 Indikator lakmusning o‘tish intervali: 3,14,4 +58 810 4,46,2 2,23,4 Indikator metil qizilning o‘tish intervali: 3,14,4 58 810 +4,46,2 2,23,4 Alkalimetriya usuli bilan titrlashda ekvivalent nuqtada muxit bo‘lishi kerak: kislotali neytral +ishqoriy tuzli aralash Atsidimetriya usuli bilan titrlashda ekvivalent nuqtada muxit bo‘lishi kerak:: +kislotali neytral ishqoriy tuzli aralash Eritmaning titri quyidagi bog‘liqlikni ko‘rsatadi: 1 litr eritmadagi modda miqdori 1 litr eritmadagi moddaning ekvivalent miqdori 1 kilogramm eritmadagi moddaning grammdagi miqdori 1000 mg erituvchidagi modda miqdori +1 millilitr eritmadagi moddaning grammdagi miqdori Kislotaasosli indikatorlapHing ta’sir etish prinsipini asosida quyidagi holat yotadi: e.n.da ular parchalanadi e.n.da ulapHing molekulalari parchalanib ionlari xosil bo‘ladi +e.n.da ulapHing molekulalari bir rangda ionlari boshqa rangda bo‘ladi e.n.da ular uchib ketadi e.n.da ular tuzning rangiga kiradi Permanganatometriyada Mor tuzi tarkibidagi temir miqdorini aniqlashda e.n.da eritmaning rangi o‘zgaradi: qizildan sariqgacha rangsizdan ko‘kkacha +rangsizdan binafshagacha binafshadan rangsizgacha sariqdan pushtigacha Xelatoterapiyada organizmdan vismut ionlarini chiqarib yuborish uchun ishlatiladigan modda: komplekson I erioxrom qora timolftalein +trilon B etilenglikol Urov kasalligining yana bir nomi:: magniyli raxit +stronsiyli raxit kalsiiyli raxit osteoxandroz osteoparoz Kompleksonometriya usuli bilan suv qattiqligini aniqlashda muxit bo‘lishi kerak:: neytral kislotali +ishqoriy kuchsiz kislotali tuzli Kompleksonometriyada suv qattiqligini aniqlashda ishqoriy muxitni yaratib berish uchun ishlatiladigan bufer sistema: +ammiakli bikarbonatlio fosfatli atsetatli aminokislotali CI2 + H2O HCI + HCIO reaksiyaning qaysi turiga kiradi: +Disproporsiyalanish Molekulalararo Ichki molekulyar Sinproporsiyalanish Konproporsiyalanish 2HgO 2Hg + O2 reaksiyaning qaysi turiga kiradi: Molekulalararo +Ichki molekulyar Sinproporsiyalanish Disproporsialanish Konproporsiyalanish PCl5 PCl3 + Cl2 reaksiyaning qaysi turiga kiradi: Moekulalararo +Ichkimolekular Sinproporsialanish Disproporsialanish Konproporsiyalanish 2NO2 + H2O HNO3+ HNO2 reaksiyaning qaysi turiga kiradi: +Disproporsialanish Molekulalararo Ichkimolekular Sinproporsialanish Konproporsiyalanish MnCI4 MnCI2 +CI2 reaksiyaning qaysi turiga kiradi: +Ichkimolekular Molekulalararo Sinproporsialanish disproporsialanish Konproporsiyalanish 3NaOCI NaCIO3 + 2NaCI reaksiyaning qaysi turiga kiradi: Molekulalararo Ichkimolekular +Disproporsialanish Sinproporsialanish Konproporsiyalanish 2Ca +O2 2CaO reaksiyaning qaysi turiga kiradi: +Molekulalararo Ichkimolekular Disproporsialanish Sinproporsialanish Konproporsiyalanish Ca + CuSO4 Cu + CaSO4 reaksiyaning qaysi turiga kiradi: +Molekulalararo Ichkimolekular Disproporsialanish Sinproporsialanish Konproporsiyalanish 2Ag2O O2 + 4Ag reaksiyaning qaysi turiga kiradi +Ichkimolekular Molekulalararo Sinproporsialanish Disproporsiatsialanish Konproporsiyalanish O‘zo‘zidan boradigan jarayonda: +Entropiya ortadi va entalpiya kamayadi Entropiya kamayadi va energiya ortadi Entropiya va entalpiya o‘zgarmaydi Entalpii ortadai va entropiya kamayadi Entalpiya va entropiya bir biriga teng bo‘ladi Termodinamik sistemaning qaysi holatiga Gibbs energiyasining nolga tengligi to‘g‘ri keladi: +Termodinamik muvozanatga Muvozanatning o‘zo‘zidan bormaslik jarayon tomoniga siljishiga Muvozanatning o‘zo‘zidan borish jarayon tomoniga siljishiga Termodinamik jarayon to‘xtashiga Termodinamik jarayonni jadallashib ketishiga Ekvivalentlar qonuniga binoan: Teng molyarli eritmalar teng hajmda ta’sirlashadi Massalari teng eritmalar ekvivalent nisbatda ta’sirlashadi Teng molyallik eritmalar teng hajmda ta’sirlashadi +Teng normallik eritmalar teng hajmda ta’sirlashadi Hajmlari teng eritmalar ekvivalent nisbatda ta’sirlashadi Alkalimetriyada ishlatiladigan indikator: +Fenolftalein Metiloranj Lakmus Ishchi eritma indikatorlik qiladi Metil qizili Asidimetriyada ishlatiladigan indikator: Fenolftalein +Metiloranj Lakmus Ishchi eritma indikatorlik qiladi Timolftalein Oksidimetriyada ishlatiladigan indikator: fenolftalein +ishchi eritma indikatorlik qiladi metiloranj lakmus kaliy alyuminiyli achchiqtosh Xlorid kislota konsentrasiyasini aniqlashda ishlatiladigan titrimetriya usuli: +Alkalimetriya Oksidimetriya Cho‘ktirish Asidimetriya Xromatometriya Natriy karbonat konsentrasiyasini aniqlashda ishlatiladigan titrimetriya usuli: Oksidimetriya Cho‘ktirish +Asidimetriya Alkalimetriya Xromatometriya Ammiak konsentrasiyasini aniqlashda ishlatiladigan titrimetriya usuli: Oksidimetriya Cho‘ktirish Alkalimetriya +Asidimetriya Xromatometriya Qaysi zarrachalar odatda ligand bo’la olmaydi: Qutbli molekulalar Neytral molekular Anionlar +Kationlar Metallmaslar Elektrkimyo bu fizikkimyoning bir qismi bo‘lib, unda energiya turlarining bir biriga o‘tishi o‘rganiladi, aniqrog‘i: Kimyoviy energiya va yadro energiyalarini birbiriga o‘tishi Elektr va fizikaviy energiyalapHi birbiriga o‘tishi Fizikaviy va kimyoviy energiyalapHi birbiriga o‘tishi +Kimyoviy va elektr energiyalapHi birbiriga o‘tishi Energiyaning barcha turlarini birbiriga o‘tishi Eritma suyultirilganda molyar elektro‘tkazuvchanlik: Nolga intiladi Kamayadi O‘zgarmaydi +Ortadi Avval kamayadi, keyin ortadi Ionlar xarakatchanligi – bu ionlapHi bir turiga to‘g‘ri keladigan: Erivchanlik qismi Solishtirma elektro‘tkazuvchanlik qismi +Molyar elektro‘tkazuvchanlik qismi Solishtirma qarshilik qismi Qarshilik qismi Eritmaning cheksiz suyultirgandagi molyar elektro‘tkazuvchanligi bu: Kationlar xarakatchanligi Anionlar xarakatchanligi +Kationlar va anionlar xarakatchanliklari yig‘inidisi Kationlar va anionlar xarakatchanliklari ayirmasi Kationlar va anionlar xarakatchanliklari ko‘paytmasi Ionlar xarakatchanliklarining o‘lchov birligi: Mol/l∙s Om M/s +Molyar elektro‘tkazuvchanlik birligi Solishtirma elektro‘tkazuvchanlik birligi Konduktometrik titrlash, titrlash davomida quyidagi kattalikning keskin o‘zgarishiga asoslangan: Qarshilik +Solishtirma elektro‘tkazuvchanglik Molyar elektro‘tkazuvchanlik Elektrkimyoviy potensial Oksidlanishqaytarilish potensiali Ikki xil metall chegarasida xosil bo‘ladigan potensiallar ayirmasining nomi: Oksidlanishqaytarilish potensiali Diffuziya potensiali Elektrod potensial +Kontakt potensiali Membrana potensiali Bir elektrolitning ikki xil konsentratsiyali eritmalari orasida xosil bo‘ladigan potensiallar ayirmasining nomi: Oksidlanishqaytarilish potensiali +Diffuziya potensiali Elektrod potensial Kontakt potensiali Membrana potensiali Metall va eritma chegarasida xosil bo‘ladigan potensial nomi: Oksidlanishqaytarilish potensiali Diffuziya potensiali +Elektrod potensial Kontakt potensiali Membrana potensiali Kimyoviy jihatdan aktiv metallar o‘z tuzi eritmasiga tushirilganda quyidagicha zaryadlanadi: Qisman manfiy Musbat +Manfiy neytral Qisman musbat Kimyoviy jihatdan passiv metallar o‘z tuzi eritmasiga tushirilganda quyidagicha zaryadlanadi: Qisman manfiy +Musbat Manfiy neytral Qisman musbat Eng tez harakatlanuvchi ikkita ion bu: Kaliy va sulfat Vodorod va natriy +Vodorod va gidroksid Natriy va xlor Vodorod va xlor Modda almashinuvining turli bosqichlarida oksidlanishqaytarilish potensiallarining ayirmasi quyidagi kattalikning manbasi hisoblanadi: Neytronlar +Energiya Elektronlar Kationlar Anionlar β+ zarrachalar ajralishi bilan boradigan jarayonning nomi: +Pozitron emissiyasi Elektron emissiyasi Transemissiya Tabiiy radioaktivlik Translokatsiya EritmalapHi ta’riflovchi 3 ta tõğri javobni kõrsating geterogen sistema +ikki va undan kõp tarkibiy qismlardan iborat tarkibiy qismlari õzaro kimyoviy ta’sirlashmaydi +õzgaruvchan tarkibga ega bõladi kat’iy doimiy tarkibga ega bõlishi kerak +gomogen sistema GazlapHi suyuqlikda eruvchanligi qanday 3 omilga boğliqligini kõrsating +gazning tabiati +bosim va xaroratga elektrostatik tortishish kuchlariga disperslik darajasiga erituvchining hajmiga +erituvchining tabiatiga Berilgan javoblapHing qaysi bir 3 tasida eritma uning tarkibiy qismlari o’zaro kimyoviy birikishi natijasida xosil bõladi +suvda ammiak kumushda oltin +suvda oltingugrt (IV) oksid suvda kislorod suvda azot +suvda karbonat angidrid Titrlash asosida yetgan reaktsiya turiga kõra hajmiy taxlilning 3ta usulini kõrsating? +neytrallanish +oksidimetriya +kompleksonometriya permanganatometriya xromatometriya alkalimetriya Ishchi eritma nomiga kõra hajmiy taxlilning 3ta usulini kõrsating? +alkalimetriya +xromatometriya +argentometriya neytrallanish chõktirish oksidimetriya Neytrallash usulini bajarish uchun qanday 3 ta qoidaga amal qilish kerak? +ishchi eritma kuchli kislota yoki asos bõlishi shart +Tuzning gidrolizi natijasida qanday muxit xosil bõlishini e’tiborga olish +tõğri tanlangan indiqatopHi qõllash ishchi eritma kuchsiz kislota yoki asos bõlishi shart boshlangich moddalapHing muxitini bilish massalar saqlanish qonuniga rioya qilish Neytrallanish usulida ishlatish mumkin bõlgan 3ta ishchi eritmalapHi tanlang? +xlorid kislota +kaliy gidroksid +natriy gidroksid sirka kislota karbonat kislota magniy gidroksid Neytrallanish usulida qõllanadigan 3ta indiqatopHi kõrsating? Lakmus +metiloranj +metil qizil +fenolftalein alizarin inligokarmin .Indiqatorlarga ta’rif beruvchi 3ta javobni kõrsating +kuchsiz Organik kislota yoki asos +bir yoki ikki rangli bõladi +molekulalari bir rangga, ionlari boshqa bir rangga ega yoki rangsiz bõladi kuchli organik kislota yoki asos xam organik xam noorganik bõlishi mumkin uz rangini Faqat kislotali muxitda õzgartiradi Indiqator tanlash qoidasini aks ettiruvchi 3ta javobni tanlang +neytrallash reaktsiyasini yozish +gidroliz tenglamasini yozib ekvivalent nuqtadagi muxitni aniqlash +ekvivalent nuqtadagi pHga mos õtish intervallic indiqatopHi tanlash kislotani dissotsiyalanish mahsulotlarini tahlil qilish asosni dissotsiyalanish mahsulotlarini tahlil qilish eritmani maqul rangga bõyaydigan indiqatopHi tanlash Fenolftalein indiqatorini ta’riflovchi 3ta javobni tanlang +õtish intervali pH = 810 +bir rangli, ishqoriy muxitda binafsha rang +neytral va kislotali muxitda rangsiz ikki rangli, ishqoriy muxitda sariq õtish intervali pH = 3,14,4 neytral va kislotali muxitdapushti Metiloranj indiqatorini ta’riflovchi 3ta javobni tanlang +õtish intervali pH = 3,14,4 +kisatali muxit +ishqoriy muxitda sariq õtish intervali pH = 810 bir rangli kislotali muxitdarangsiz Suvning ionli kõpaytmasi, vodorod kõrsatkichi va gidroksid kõrsatkichi tenglamalari tõğri kõrsatilgan 3 ta javobni kõrsating +[H+] [OH] = 1014 mol/l pOH = lg [OH] +pOH = lg [OH] pH • pOH = 14 [H+] + [OH] = 1014 mol/l +pH + pOH = 14 EritmalapHing 3 ta agregat holatini kõrsating +gazsimon aralashgan geterogen +suyuk gomogen +qattiq Eritmaning molyar konsentratsiyasi qanday 3 ta omilga boğliqligini kõrsating bosim + erigan modda massasi xarorat +eritmaning hajmi eritmaning massasi +erigan moddaning moleklyar massasi Eritmaning molyal konsentratsiyasi qanday 3 ta omilga boğliqligini kõrsating +erigan moddaning massasi eritmaning hajmi + erigan moddaning molekulyar massasi +eritmaning massasi xarorat moddaning ekvivalent massasi Eritmaning ekvimolyar konsentratsiyasi qanday 3 ta omilga boğliqligini kõrsating +erigan moddaning massasi +moddaning ekvivalent molyar massasi moddaning molekulyar massasi eritmaning massasi + eritmaning hajmi erigan moddaning hajmi Eritmaning titri nima ekanligini tõğri tushintiruvchi 3 ta javobni kõrsating erigan moddaning hajmiga boğliq +erigan moddaning massasiga boğliq eritmaning massasiga boğliq erigan moddaning grammdagi miqdorini kõrsatadi + eritmaning hajmiga boğliq +1 ml eritmada necha gramm modda borligini kõrsatadi GazlapHi suyuqlikda erishini kamaytiruvchi 3 ta omilni kõrsating xarorat pasayishi +aralashmalar (elektrolit va noelektrolit) mavjudligi + xarorat ortishi bosim ortishi + bosim pasayishi konsentratsiyaning ortishi Osmotik bosim qiymati qanday 3 ta omilga boğliq ekanligini kõrsating idish kattaligiga eritmani hajmiga erituvchi miqdoriga tashqi bosimga + xaroratga + erigan modda miqdoriga VantGoff qonuni qanday 3 ta boğliqliklapHi kõrsatadi? gazlar eruvchanligini konsentratsiyaga gazlapHing suyuqlikdagi eruvchanligini xaroratga +osmotik bosimni xaroratga +osmotik bosimni eritma hajmiga +osmotik bosimni erigan modda miqdoriga gazlapHing suyuqlikdagi eruvchanligini tashqi bosimga VantGoff qonunini ta’rifiga tõğri keluvchi 3 ta javobni kõrsating +osmotik bosim qiymatini beradi osmotik bosim qiymati berilgan modda gaz holatda bõlib, eritma egallagan hajmni +egallaganda kõrsatishi mumkin bõlgan bosimga teng bõladi osmotik bosim bu suyuqlikning idish devorlariga kõrsatadigan bosimidir gazlapHing suvdagi eruvchanligini aniqlab beradi elektrolitlar eritmalarining osmotik bosimi noelektrolitlapHikidan kichiqrok + elektrolitlar eritmalarining osmotik bosimi noelektrolitlapHikidan kattaroq Izotonik, gipotonik va gipertonik eritmalar ta’rifi tõğri kõrsatilgan 3 ta javobni kõrsating gipertonikning osmotik bosimi standartnikidan past bõladi +gipotonikning osmotik bosimi standartnikidan pastroq bõladi gipotonikning osmotik bosimi standartnikidek bõladi izotonikning osmotik bosimi standartnikidan yuqoriroq bõladi + gipertonikning osmotik bosimi standartnikidan yuqoriroq bõladi + izotonikning osmotik bosimi standart eritmanikiga teng bõladi Izotonik koeffitsiyent ta’rifini tõğri beruvchi 3 ta javob kõrsating õlchangan osmotik bosim hisoblangan osmotik bosimdan necha barobar ortiq ekanligini kõrsatadi elektrolitlar uchun u 1 ga teng +hisoblangan osmotik bosim õlchangan osmotik bosimdan necha barobar yuqoriroq ekanligini kõrsatadi noelektrolitlar uchun u 1 dan katta + noelektrolitlar uchun u 1 ga teng +elektrolitlar uchun u 1 dan katta Ekvivalentlik qonunining tõğri ta’rifi keltirilgan 3 ta javobni kõrsatingteng +normallikga ega bõlgan ikkita eritma teng hajmda reaktsiyaga kirishadi ik ki eritma normalliklarining nisbati ulapHing hajmlari nisbatiga teskari proporsional +turli konsentratsiyali eritmalapHing birining normalligini hajmga kõpaytmasi ikkinchisining normaligini hajmiga bõlgan kõpaytmasiga teng teng molyarlikga ega bõlgan eritmalar teng hajmda reaktsiyaga kirishadi +ikki eritma normalliklarining nisbati ulapHing hajmlari nisbatiga tõğri proporsional bir eritma normalligining shu eritma hajmiga kõpaytmasi doimiy son bõladi Oksidimetriya usulining 3ta turini kõrsating +permanganatometriya + xromatometriya + iodometriya alkalimetriya atsidimetriya argentometriya Oksidlanishqaytarilish reaktsiyalarining 3 turini kõrsating atomlar yoki molekulalararo + ichki molekulyar +disproporsiyalanish almashinish parchalanish termokimyoviy Oksidlanishqaytarilish reaktsiyalariga tõğri ta’rif berilgan 3ta javobni kõrsating molekulalararo reaktsiyada oksidlovchi va qaytaruvchi turli molekulalarda bõladi +ichkimolekulyar reaktsiyalarda oksidlovchi va qaytaruvchi bir molekulaning o’zida bõladi +disproporsiyalanish reaktsiyasida bir elementning õzi xam oksidlanadi va xam qaytariladi molekulalararo reaktsiyada bir elementning uzi xam oksidlovchi va xam qaytaruvchi bõladi ichkimolekulyar reaktsiyada oksidlovchi va qaytaruvchi turli molekulalarda bõladidisproporsiyalanish reaktsiyasida oksidlovchi va qaytaruvchi bir molekula ichida bõladi Oksidlovchi va qaytaruvchi ekvivalenti tõğri ta’riflangan uchta javobni kõrsating +oksidlovchining ekvivalenti uning molekulyar massasini qabul qilingan elektronlar soniga bõlgan nisbatiga teng +qaytaruvchining ekvivalenti uning molekulyar massasini bergan elektronlar soniga bõlgan nisbatiga teng +oksidlovchi va qaytaruvchining ekvivaleti E=M/N formula yordamida hisoblanadi aniqlanadi qaytaruvchining ekvivalenti uning molek.massasini qabul qilgan elektronlari soniga bõlib aniqlanadi oksidlovchi va qaytaruvchining ekvivalenti bir ogirlik qism vodoroΔGa nisbatan aniqlanadi Oksidimetriyada indiqatorlik vazifasini õtaydigan 3 ta Birikmani kõrsating +kraxmal – iodometriyada +kaliy permanganat – permanganatometriyada +kaliy bixromat – xromatometriyada natriy sulfat iodometriyada kraxmal xromatometriyada temir sulfat – permanganatometriyada Organizmda muxum rol uynaydigan va tarkibida VIIIB gurux elementlarini saqlovchi 3 ta kompleks Birikmani toping +Gemoglobin +Siankobolamin +Ferritin xlorofill porfirin tiamin 3 ta komplekson nomlarini kõrsating +Aminopolikarbon kislotalar +Etilen diamintetrasirka kislota +Etilendiamintetrasirka kislotaning ikki natriyli tuzi ammoniy geksatsianokobaltat natriy geksarodanokobaltat kaliy geksatsianoferrat Suvning qattiqligini aniqlashda ishlatiladigan 3 ta reaktivni kõrsating +indiqator erioxrom qora +ammiakli bufer eritma (pH=10) +ishchi eritma trilon B ishchi eritma erioxrom qora ishchi eritma temir kompleksi fosfatli bufer eritma (pH=5) Suvning vaqtincha qattiqligini ta’riflovchi 3 ta tõğri javobni kõrsating +kaltsiy bikarbonatning mavjudligi +magniy bikarbonatning mavjudligi +suvni qaynatish bilan yo’qotiladi magniy xloridning mavjudligi kaltsiy xloridning mavjudligi kimyoviy reaktivlar qo’shish bilan yo’qotiladi Suvning doimiy qattiqligini ta’riflovchi 3 ta javobni kõrsating +kaltsiy va magniy xloridlarining mavjudligi +natriy karbonat qo’shish bilan yo’qotiladi +kaltsiy va magniylapHing sulfatlari mavjudligi kaltsiy karbonatning mavjudligi magniy karbonatning mavjudligi suvni qaynatish bilan yo’qotiladi Kompleksonometriya usuli bilan suvning umumiy qattiqligini aniqlash jarayonini aks ettiruvchi 3 ta javobning tanlang +50 ml vodoprovod suvi taxlil qilinadi +erioxrom qora qo’shilsa eritma vinoqizil rangga õtadi +trilon B bilan ko’k ranggacha titrlanadi 50 ml distillangan suv taxlil qilinadi indiqator qo’shilganda eritma ko’k rangga õtadi trilon B bilan qizil ranggacha titrlanadi Asosiy termodinamik omillarining 3 tasini kõrsating +hajm +bosim +xarorat entalpiya ichki energiya entropiya Umumiy termodinamik omillapHing 3 tasini kõrsatingEntalpiya +Entropiya +Ichki energiya hajm bosim xarorat Termodinamikaning 1 qonunini tõğri ta’riflovchi 3 ta javobni kõrsating +sistemaning ichki energiyasining o’zgarishi faqat tashqaridan issiqlik yoki ish sifatida energiyani keltirish +(chiqarib turish) hisobiga amalga oshadi +energiya yo’qdan bor bo’lmaydi va bordan yo’q bo’lmaydi, faqat bir turidan ikkinchi turiga ekvivalent miqdorda o’tadi +yopiq sistemalapHing energiyasi doimiy bõladi ichki energiyaning o’zgarishi entropiyaning o’zgarishiga teng ichki energiyaning o’zgarishi entalpiyaning o’zgarishiga teng ochiq sistemalapHing energiyasi doimiy bõladi Reaksiyaning issiqlik effekti qanday 3 ta kattaliklar bilan belgilanadi? +reaktsiyada ajrab chiqgan energiya miqdori bilan +reaktsiyada yutilgan energiya miqdori bilan +entalpiyaning o’zgarishi bilan ichki energiyaning o’zgarishi bilan entropiyaning o’zgarishi bilan xaroratning o’zgarishi bilan Ketmaket tartibda: birinchisitermodinamikaning 1chi qonuniga, ikkinchisidoimiy hajmdagi issiqlik effektiga, uchinchisidoimiy bosimdagi issiqlik effektiga tõğri keladigan 3 ta matematik ifodani kõrsating +Q=ΔU+A +QV=+ΔU +QP=ΔH QV=ΔS/T QP=ΔS•T Q=dU+ΔH Xosil bõlish issiqligini ta’rifini beruvchi 3 ta javobni kõrsating +oddiy moddalardan xosil bõlgan murakkab moddalar uchun hisoblanadi +1 mol xosil bõlgan modda uchun hisoblanadi +xam manfiy, xam musbat bõlishi mumkin xam oddiy, xam murakkab modda uchun hisoblanadi reaktsiyada xosil bõlgan moddaning bopyuk miqdori uchun hisoblanadi faqat musbat bõlishi mumkin Neytrallash issiqligini ta’riflovchi 3 ta tõğri javobni kõrsating +H+ va OH ionlaridan suv xosil bõlish reaktsiyasi uchun hisoblanadi +1 mol suv xosil bõlishi uchun hisoblanadi +faqat musbat bõlishi mumkin vodorod va kislorod molekulalaridan suv xosil bõlish reaktsiyasi uchun hisoblanadi suvning qanday bõlmasin miqdori xosil bõlish reaktsiyasi uchun hisoblanadi xam musbat, xam manfiy bõlishi mumkin Parchalanish issiqligini ta’riflovchi 3 ta tõğri javobni kõrsating +murakkab moddani odiylarga parchalanishi reaktsiyasi uchun hisoblanadi +1 mol murakkab modda parchalanishi uchun hisoblanadi +xam musbat,xam manfiy bõlishi mumkin oddiy moddani suyuqlanish reaktsiyasi uchun hisoblanadi moddaning qancha bõlmasin miqdori parchalanishi uchun hisoblanadi faqat manfiy bõlishi mumkin Erish issiqligini ta’riflovchi 3 ta javobni kõrsating molekulalari to’liq solvatlanishi uchun zarur bõlgan miqdordagi erituvchida +moddaning erish reaktsiyasi uchun hisoblanadi +eriyotgan moddaning 1 moli uchun hisoblanadi +xam manfiy, xam musbat bõlishi mumkin 1 l erituvchida erigan modda uchun hisoblanadi eriyotgan moddaning har qanday miqdori uchun hisoblanadi faqat musbat bõlishi mumkin Gess qonunining 3 ta xulosasiga mos 3 ta formulani kõrsating +2xulosa: Qrya = ∑Qx.b.maxC. ∑Qx.b.dastl. +1xulosa: Qparch. = Qx.b. 3xulosa: Qrya = ∑Qenish dastl. ∑Qenish maxC. 1xulosa: Qparch.+ Qx.b.= 1 2xulosa: Qrya = ∑Qx.b.dast. ∑Qx.b.maxC. +3xulosa: Qrya = ∑Qenish maxC. ∑Qenish dastl. Yüklə 167 Kb. Dostları ilə paylaş:
|