Energiya ta’minoti tizimida reaktiv quvvatni kamaytirish texnologiyasi Reja: 1

Reaktiv quvvatni kompensatsiyalash usullari. 
Reaktiv quvvatni kompensatsiyalash deb uni ishlab chiqarish yoki 
kompensatsiyalash qurilmalari yordamida iste’mol qilishga aytiladi
Ma’lumki kondensatorlardan o‘tayotgan tok unga quyilgan kuchlanishdan 90˚ 
burchakka oldinda bo‘lib. 
Induktiv g‘altakda o‘tuvchi tok esa unga quyilgan kuchlanishda 90˚ burchakka 
orqada qoladi. 

---

Reaktiv quvvatni kompensatsiyalash muhim texnik tadbir bo‘lib, bir qancha 
maqsadlarda qo‘llash mumkin. 
*Birinchidan 
reaktiv quvvatni kompensatsiyalash reaktiv quvvat balansini 
ta’minlash uchun zarur 
*Ikkinchidan 
kompensatsiya qurilmalarini qo‘llash tarmoqda elektr energiya 
isrofini kamaytirish uchun 
*Uchinchidan 
kompensatsiya qurilmalari kuchlanishlarni rostlash uchun 
qo‘llaniladi. 

---

Reaktiv quvvatini balansi va uning tarmoq kuchlanishi bilan 
bog‘liqligi. 
∑
=∑
=∑
+∑ΔQ 
bu yerda: Σ
Qr 
- generatorlar ishlab chiqarayotgan reaktiv quvvatlarning yig‘indisi, 
kVar; 
ΣQist 
- iste’mol bo‘layotgan reaktiv quvvatlarning yig‘indisi, kVar; 
ΣQyukl
- 
reaktiv yuklanishlarning yig‘indisi, kVar; 
ΣΔQ 
- reaktiv quvvatlarning isrofi, kVar. 
Reaktiv quvvatlarning balansi bajarilganda energetik tizimida kuchlanish ma’lum 
bir miqdorda saqlanadi. Reaktiv quvvatini balansi buzilishi bilan tarmoqdagi 
kuchlanish o‘zgaradi. 
Kuchlanishni nominal miqdoriga nisbatan o‘zgarishi yuklanish grafiki bilan 
bog‘liqdir. 
Hisobiy aktiv Pxis. va reaktiv Qxis. yuklanishlar borligida kuchlanish yo‘qolishi 
quyidagi formula bilan aniqlanadi. 
Agarda tarmoq uzunligi 
l 
, simlarning qarshiliklari 
va 
ma’lum bo‘lsa 
Reaktiv quvvat iste’moli natijasida asinxron motorda aylanuvchi magnit oqim 
hosil bo‘ladi va bu oqim yordamida statordan rotorga kerakli miqdorda aktiv 
quvvat ko‘chiriladi. 

---

Shuning bilan birgalikda reaktiv quvvat iste’mol qilinishining salbiy ta’sirlari bor.
-Qo‘shimcha yuklangan transformator va liniyalarni quvvat o‘tkazish qobiliyati 
pasayadi. - 
Elektr iste’molchilarga quvvat yetkazishida elektr tarmoqlarda quvvat va energiya 
isroflari oshib ketadi: