Uzatmadagi kuchlar. Silindrsimon qiya tishli uzatmada tishlarga ta‘sir qiladigan normal kuch uchta tashkil etuvchilarga ajratiladi: aylana , radial va bo‘ylama (o‘q bo‘yicha yo‘nalgan) (12.1 - rasm).
12.1 – rasm. Silindrsimon qiya (a) va shevron (b) tishli uzatmadagi kuchlar
Aylana kuch huddi silindrsimon to‘g‘ri tishli kabi aniqlanadi. Qolgan kuchlarni quyidagi formulalar bo‘yicha hisoblnadi.
;
; (12.5)
Silindrsimon qiya tishli uzatmalarni mustahkamlikka hisoblash. Silindrsimon qiya tishli uzatmalarni kontakt kuchlanish bo‘yicha loyihalovchi va tekshiruvchi hisoblari huddi to‘g‘ri tishli uzatmalarniki kabi bajariladi. Faqat bunda va 310 o‘rniga 270 olinadi.
Silindrsimon qiya tishli uzatmalarni eguvchi kuchlanish bo‘yicha loyihalovchi hisobi formulasi
(12.6)
– qiya tishli uzatma tishlarida yuklanishni notekis taqsimlanish koeffisienti, , bunda – yon qoplanish koeffisienti, uning o‘rtacha qiymatlari – tishli g‘ildiraklarni tayyorlash aniqligi, – tish qiyaligini hisobga oluvchi koeffisient, , bunda – tishning qiyalik burchagi, o‘nli kasrda.
Qolgan qiymatlar huddi silindrsimon to‘g‘ri tishli uzatmalarga o‘xshash bo‘ladi.
Silindrsimon qiya tishli g‘ildirak tishlarini eguvchi kuchlanish bo‘yicha tekshirish formulasi.
(12.7)
Silindrsimon qiya tishli uzatmalarga doir masalalar yechish 1 – masala. Silindrdimon qiya tishli uzatmaning o‘qlararo masofasi . Tishli g‘ildirak tishlari soni . Uzatmaning uzatish soni . G‘ildirak tishlarining qiyaligi . Shesterna va tishli g‘ildirak o‘lchamlarini hisoblang.
Yechish. Shesterna tishlari soni
.
Tish qiyaligi burchagini haqiqiy qiymatidan normal modul
Shesterna va tishli g‘ildirak o‘lchamlari diametrlari:
bo‘luvchi
;
;
tekshirish: ;
tishlar uchidan o‘tuvchi
;
;
tishlar tubidan o‘tuvchi
;
.
G‘ildirak eni ,
shesterna eni .
