Енгил атлетикачилар тренировкасининг, тызилиши, мазмуни ва режалаштириш

YENGIL ATLETIKACHILARNI SPORT MASHQINI REJALASHTIRSH VA HISOBGA OLISH

Reja:
1. Yengil atletikachilarni trenirovkasining to`zilishi va mazmuni.
trenirovka mashqlari.
2. Yil bo`yi davom, etadigan trenirovkani rejalashtirish.
3. Ko`p yillik trenirovkani rejalashtirish.
Trenirovkaning to`zilipsh va mazmuni. Trenirovka mashg`ulotining shakllari va to`zilipsh. Hamma yengil atletikachilar uchun trenirovka protsessining asosiy tashkiliy shakli gruppa bo`lib, individual 2 soat yoki undan ko`proq davom etadigan trenirovka mashg`uloti o`tkazishdir. Ozroq davom etadigan mashg`ulotlar bo`lishi ham mumkin. Asosiy mashg`ulotlarni xar kuni ko`p kuch ketmaydigan ertalabki trenirovka mashg`ulotlarini to`ldiruvchi uy vazifalarini esa kunning boshqa vaqtida bajarish mumkin.
Mashg`ulotlarning hamma shakllarida qo`yidagi asosiy qoidalarga rioya qilish kerak. Mashg`ulotni asta-sekin boshlab, keyin asosiy ish o`tqaziladi.
Mashg`ulot oxirida kuch berish kamaytiriladi. Kuch kelishni bu tarzda o`zgartira borishi, mashg`ulot qaysi tarzda o`tkazilishdan qat`iy nazar, xar qanday trenirovka mashg`uloti uchun shartdir.
Trenirovka mashg`ulotlari qabul kilingan umumiy struktura bo`yicha to`zilib 4 qismdan yoki 3 qismdan iborat. Mashg`ulotning maqsadi va mazmuniga , trenirovka davriga va asosan yengil atletikachilarning tayyorgarlik darajalariga qarab 1 yoki 2 variant qo`llaniladi.
O`quv-trenirovka darsi ayrim qismlarning vazifasi va mazmuni,.
Mashg`ulotning kirish qismi. Kirish qismining vazifasi o`quvchilarni uyushtirishdan, ya`ni gruppani saflash, raport qabul qilish, davomatni tekshirish, dars vazifasi va mazmunini tushuntirish gruppani mashq bajarish uchun qayta saflashdan iborat. Kirish qismi 3-10 minut davom etadi.
Mashg`ulotning tayyorlov qismi:
Tayyorlov qismining vazifasi shug`ullanuvchilarda umuman badanni qizdirib olish va ularni bo`ladigan kuch kelishga tayyorlash-razminka, muskul kuchini va egiluvchanligini rivojlantirshp, harakatni boshqara olish qobiliyatini yaxshilash va yengil atletika turlari, texnika elementlari bilan tanishtirish.
Darsning tayyorlov qismiga Trenirovkaning tayyorlov davrida ko`proq va musobaqa davrida ozroq vaqt ajratiladi. Razminka sportchi organizmini bo`ladigan trenirovka ishiga tayyorlaydi. U kuch kelish asta-sekin oshib boradigan qilib maxsus tanlangan jismoniy mashqlar kompleksidan iboratdir. Agar razminka noto`g`ri tanlansa, uning foydali ham bo`libgina qolmasdan, balki salbiy ta`sir ko`rsatipsh mumkin. Trenirovka mashg`ulotlarida o`tqaziladigan razminkada kuch kelish juda ham oz bo`lmasligi shart.
Razminka qo`yidagi qismlardan iborat bo`ladi. Birinchi qismning vazifasi vegetativ funksiyalarni qizdirish hisobiga organizmning umumiy ish qobiliyatini oshirishdir. 2 chi qismda sportchi o`zida bo`lajak ishga moyillik hosil qilib olish kerak.
Razminkadan badan qismi qizdirilib atletning butun organizmi katnashadigan, ancha davom etadigan, o`rtacha kuch oladigan jismoniy mashqlar yordamida amalga oshiriladi. Odatda bu goho-goho yengilgina tezlanish qo`shadigan oxista suratda yugurishdan iborat bo`ladi.
Ter chiqa boshlashi oldidan badan zarur darajada qizigan bo`ladi, degan fikr bor. qizdiruvchi mashqlarning qancha davom etishi ko`p jihatdan atletikaning tayyorlik darajasiga, ayniqsa uning umumiy chidamlilik darajasiga bog`liqdir. qizdirish qancha davom etishi xavoning xaroratiga ham bog`likdir. Issik paytlarda razminka uchun yuguripshi, razminkaning butun bir qismi singari kamaytirish kerak. Razminka hammasi bo`lib 30-40 dakika davom etadi.
Mashg`ulotning asosiy qismi.
Ketma-ketlik qo`yidagicha bulgani ma`qulroq texnikani urganish va uni takomillashtirishga muljallangan mashqlarga, 2)tezkorlikni yoki chaqqonlikni rivojlantiradigan mashqlar, 3) kuchni rivojlantiradiganmashqlar, 4) chidamlilikni rivojlantiradigan mashqlar.
Texnikani urganish va takomillapggirishga muljallangan mashqlar razminka ketidan, yengil atletikachi xali charchamagani xolda bajariladi,
Ko`proq tezkorlikni oshirishga muljallangan maxsus mashqlar, yugurish, sakrash va uloqtirish odatda qisqa vaqtli, lekin juda jadal bo`lib, atletdan bor kuchini ishga solishni suraydi.
Texnikani urganish va tezkorlikni . rivojlantirishga qaratilgan mashqlardan keyin xar bir ogirliklar bilan ogirliksiz gimnastika asboblarda va shu kabi kuch rivojlantiradigan maxsus mashqlar kiritiladi.
Chidamlilikni rivojlantiruvchi mashqlar mashg`ulot
asosiy qismining oxirida o`tqaziladi. Chidamlilik tez yurish va sportga yurish, yugurish, ixtisos olayotgan yengil atletika turli sharoyitda o`zgartirib bajarganda uning ta`siri ham o`zgarishni hisobga olmoq kerak, M: turgan joyda 3 xatlab
sakrash- tezkorlik uchun kerak kuchni rivojlantirishga foyda beradigan mashqdir. Sakrab-sakrab qadam tashlash, ya`ni sakrama kadam (200-400 m) esa kuch va chidamlilikni juda yaxshi rivojlantiradi-yu lekin tezkorlikni kamrok rivojlantiradi.
Trenirovka mashg`ulotining yakunlovchi qismi. Xar bir trenirovka mashg`ulotlari kuch ketishini asta-sekin pasaytirib organizmni normaga yaqin xolatga keltirishuchun zarurdir.
Yengil atletika mashqlarida, ayniqsa yugurishda yurak qon tomir sistemasiga ko`pincha juda katta talablar qo`yiladi. Yakunlovchi qismda bushashtiradigan va yanada chuqurroq nafas olishga yordam beradigan mashqlar bajarilishi tavsiya qilinadi.
Mashg`ulot qismlariga vaqtni taksimlash. Odatda mashg`ulotlar 120 minut davom etadi. 4 qismdan iborat gruppa bo`lib o`tqaziladigan darsda vaqt qo`yidagicha taksimlanadi.
Kirish qismi -10 minut
Tayyorlov qismi - 30 minut
Asosiy qismi - 70 minut
Yakuniy qismi -10 minut
Jami-120 minut.
3 qismdan iborat bulgan mashg`ulot vaqti qo`yidagicha taksimlanadi:
Razminka -20-30 minut
Asosiy qism-90-80 minut
Yakunlovchi qism-10 minut
Jami-120 minut
Darsning qismlariga vaqtni taqsimlash va darsning umumiy davom etish vaqti trenirovka vazifalariga, yengil atletikaning tayyorgarlik darajasiga va mashg`ulot o`tkazilayotgan sharoitiga qarab, kursatilgandan boshqacha bo`lishiham mumkin.
Qo`shimcha trenirovka mashqlari.
Trenirovka kursatilgan darajasini oshirishda trenerning topshirig`i bilan uyda bajariladigan jismoniy mashqlarning muxim ahamiyati bor. Bunday mashg`ulotlarni xar kuni 30-40 minutdan ertalab yoki boshqa bush vaqtda o`tkazish tavsiya etiladi. Ko`p sportchilar trenirovka mashqlarini ertalab, nonushtagacha bajaradilar.



Trenirovkada kuch kelish.


Yengil atletikachilarning trenirovka vazifalarini xal etish uchun sportchiga katta kuch keladigan ya`ni orgnizmga katta yuk tushadigan zur keladigan mashqlar qismi kerak bo`ladi.
Kuch kelishni oshirish uchun, musobaqa estafeta va uyinlar shaklida o`tqaziladigan mashqlari, jumladan, aniq uloqtirishdan ta`sirga xozir javoblikdan va xokozalardan musobaqalarda ham qo`llaniladi. Kuchkelishini oshirish bilan birga musqo`llarni va oyek bugunlarini jaroxatlanishdan saqlash uchun yugurish, sakrash va maxsus mashqlarni yumshoq yerda, yulaklarda bajariladi.
Yilbuyidavometadigan trenirovkani planlashtirish. Hamma "yengil atletika sudyalarida gruppalara va maktablarda trenirovkalarni yil davomida o`tqazib turish kerak. Trenirovkaning yillik sikli, uning davrlari va bosqichlari. O`zbekistonning o`rta mintaqasi sharoitiga moslashgan. Yillik trenirovka sikli 1 noyabrda boshlansa ham, yengil atletika seksiyasiga yilning istalgan boshqa vaqtida kelganlari doim aloxida nazarda tutmok kerak. Yillik trenirovka 3 davrga bulinadi:
1. Tayyorlov davri - 6 oy (noyabr-aprel)
2. Musobaqa davri - 5 oy (may-sentabr)
3. Yakunlovchi davr-1 oy (oktabr)
Kursatilgan davrlash yili fasllariga musobaqa kalendariga tayyorgarlik vazifalari va uning ulardan kerakli vaqtgacha asoslangan.
Tayyorlov davrida trenirovka.
Tayyorlov davrida tayyorgarligi bor yengil atletikachilar bilan xaftada 5-6 trenirovka mashg`uloti va yangi boshlanayotganlar bilan 3-4 mashg`ulot o`tqaziladi. Tayyorlov davri 3 bosqichga bulinadi.
1. ko`zgi-qishgi (noyabr-fevral)
2. Tayyorlov bosqichi qishgi (mart)
3. Musobaqalashuv bosqichi va baxorgi tayyorlov bosqichi (aprel) 1 chi boskichga umumiy jismoniy tayyorgarlikka va texnika asoslarini egallashga, qolgan boskichlarda esa ixtisoslashgan tayyorgarlikka ko`proq e`tibor beriladi.
Ko`zgi-qishki tayyorlov bosqichidagi trenirovkaning asosiy vazifalari.
1. Xar tomonlama jismoniy rivojlanishini yaxshilash.
2. Tanlangan yengil atletika turiga moslab kuch, tezkorlik va boshqa jismoniy fazilatlarni rivojlantirish.
3. Axloqiy va irodaviy fazilatlarni tarbiyalashni davom ettirish.
4. Texnikani bilib olish va uni takomillashtirish.
5. Tanlangan yengil atletika turi, shuningdek gigiyena va o`z-o`zini nazorat qilish nazariyasi va metodikasi soxasida bilim olishva uni oshirish.
Qishki musobaqalashuv bosqichidagi trenirovkaning asosiy vazifalari.
1. Xar tomonlama jismoniy rivojlanishini yaxshilash.
2. Tanlangan yengil atletika turiga moslab, ko`chni, egiluvchanlikni, chaqqonlikni yanada rivojlantirish.
3. Texnikani takomillashtirish.
4. Irodaviy fazilatlarni tarbiyalash.
5. Jismoniy tayyorgarlikda maxsus trenirovkalarda
erishilgan yutuklarni tekshirish.
Baxorgi tayyorlov bosqichidagi trenirovkaning asosiy
vazifalari.
1.Xartomonlama jismoniy rivojlanipshi ayniqsa yurak-qon tomir, nafas olish va boshqa sistemalarining ish qobiliyatini yanada opshrish.
2. Tanlangan yengil atletika turiga moslab jismoniy fazilatlarni rivojlantirish.
3. Axloqiy va irodaviy fazilatlarni yaxpsh.
4. Tanlangan yengil atletika turining texnik elementlari va texnikani yaxlit takomillashtirish.
5. Tanlangan yengil atletika turi, gigiyena va o`z-o`zini nazorat nazariyasiva metodikasi soxasida bilimni oshirish. Trenirovkaning musobaqa davri stadion va maydonchalarda yengil atletika mashg`ulotlari o`tqaziladigan yozpaytidir.
Musobaqalashuv davridagi Trenirovkaning asosiy vazifalari.
1. Tanlangan ixtisosga muvofik jismoniy va axloqiy irodaviy fazilatlarni yanada rivojlantirish.
2. Sport texnikasini takomillashtirish va mustaxkamlash. Bu mashqlarning faqat gigiyenik ahamiyatigina emas, balki jismoniy fazilatlarni rivojlantirishda ham ahamiyati bor. Agarda yugurish, uloqtirish, sakrashga imqoniyat bulsa, xar kuni ertalab texnikani takomillashtiradigan mashqlar qilsa ham bo`ladi.
Trenirovka qismi.
Razryadlilar tayyorlash uchun asosiy mashg`ulotlar xaftasiga kamida 3-4 marta bo`lishi kerak, birok fazilatni rivojlantiradigan va texnikani takomillashtiradigan mashqlar, ularni ma`lum chastota, ya`ni bir kecha-kundo`zda bir takrorlab tursagina eng yaxpsh samara beradi. Trenirovkaning kunlarga bo`lib planlashtirishda xar qaysi trenirovka mashg`ulotining ilgarigi va keyingi mashg`ulotlarga bog`lik ta`sirini hisobga olish kerak. Bir necha kunlik yoki xaftalik sikl mobaynida xar xil trenirovka mashg`ulotlari, kunlari, chamalashlar yoki musobaqalar doimo almapshnib turishi natijasida trenirovka samarasini oshiradigan va sport yutuklarini turgunlashtiradigan odatiy tartib hosil bo`ladi. Shunga binoan mashg`ulotlarning bulinishi odatda 7 kundan iborat, xar kuni, ko`pincha esa bir kunda 2 marta trenirovka qilish yuqori sport mahoratiga erishilishning asosiy shartidir. Trenirovka sikllarida maksimal kuch keladigan mashg`ulotlarni kam duch keladigan mashg`ulotlar, shuningdek faol damolish bilan almashtirib turishkerak.
Yengil atletikachining rejimi.
Gigiyenik rejimga rioya qilmay turib sportda yuqori natijalarga erishib bo`lmaydi. Rejimdagi eng to`g`ri narsa to`g`ri to`zilgan kun tartibini aniq bajarishdir. Xar qaysi kunni ertalabki jismoniy mashqlar bilan boshlash, undan keyin esa dushga tupshsh, chumilish, juda bo`lmaganda artinish shartdir. Mashq qilishda muntazam massaj qilib turipshing muxim ahamiyati bor. Trenirovka protsessida qisqa vaqtli kuyosh vanna qabul qilish foydalidir. Dam ola bilish ham juda muxim. Ozroqkina dam oladigan bulsa, hammadan yaxshisi oyoqni boshdan sal balandirok kutarib, gavdani erkin qo`yib yuborib, musko`llarini bushashtirib va mumkin kadar xech narsani uylamay yotish kerak. Ayokin eng yaxshi dam olish uyqudir. Trenirovka qiladigan katta yoshdagi atlet 8-9 soat uxlash kerak. Ovkatlanish masalasi ham trenirovka bilan bog`likdir. Trenirovka boshlash oldidan va tugashi bilanoq suv ichshn mumkin emas. Bunday paytlarda chayqash yoki 1-2 kultum suv ichish tavsiya qilinadi. Tana og`irligini doim zarur darajada saqlab, ortiqcha yog` katlamlari hosil bo`lishiga yul quymaslik kerak. Chekish va alkagolli ichimliklar sportga to`g`ri kelmaydi. Bo`lar trenirovka kiluvchilarga katiyan man qilinadi.
Taktikani bilib olish va musobaqa tajribasi hosil qilish.
Xar tomonlama erishilgan jismoniy tayyorgarlikni erishilgan darajada saqlab turish. Musobaqalashuv davri 2ga bulinadi:
1. Ilk musobaqalashuv bosqichi -1 oy (may)
2. Asosiy musobaqalar bosqichi - 4 oy (iyun - sentabr)
3. Musobaqada qatnapshsh tajribasini oshirish.
Z.Ta`limvatarbiya vazifalarini xal etipshi davom ettirish.
Asosiy musobaqalar bosqichida trenirovkaning asosiy vazifalari:
1. Sport texnikasini takomillashtirish va uning turgunligiga erishish.
2. Tanlangan yengil atletika turiga moslab, atletning irodaviy fazilatlaryni yanada rivojlantirish va funksional imkoniyatlarini oshirish.
3. Xar tomonlama jismoniy rivojlanishni erishgan darajada saqlash.
4. Ta`lim va tarbiyaviy ishlarni davom ettirish.
Trenirovkaning yakunlovchi davri.
Trenirovkaning yakunlovchi davrida yengil atletikachilar jir boylash hisobiga vaznlarini oshirmasliklari kerak. Yosh sportchilarning vaznlari tabiiy meyorda ortish, kattalar vazniesa deyarli turgun bo`lishi kerak. Musobaqaga tayyorlanish va unga katnashish. Ma`suliyatli musobaqalarga tayyorlanishda 3-4 xafta ilgaridan boshlab trenirovka va chamalashlarni xuddi musobaqa vaqtida o`tkazish kerak. Ko`pincha klassifikatsion musobaqalar ertalab, asosiy musaboqalar esa shu kun kechkurin yoki ertalab o`tqaziladi. Bunda yengil atletika ham ertalabki trenirovkadan keyin shu kuni kechkurin yoki ertasi musobaqa programmasida nazarda tutilgan vaqtda yana trenirovka qilishga ko`pincha borish kerak. Trenirovkaning musobaqa davridagi xaftalik siklida yakshanba kuniga odatda chamalash yoki musobaqa planlashtiriladi. Shanba kuni esa dam olinadi. Ma`suliyatli musobaqaga tayyorlanish vaqtida, 1-11G`2 oy oldin xaftalik siklni bo`ladigan musobaqaga moslab olish kerak,
Musobaqaga 24 soat qolganda razminka tavsiya qilinadi. Musobaqa oldidan 1-2 kun fakat odatdagi gimnastikani bajarish, sayr qilish kerak. Musobaqaga chikishida 60-80 minut oldin kelish tavsiya qilinadi.
Musobaqadan oldingi razminka sportdan 40-70 minut oldin boshlanadi.
Musobaqalardan oldingi razminkaning 1 chi va 2 chi qismi 20-60 minut davom etadi. Sportdan 5-15 minut oldin katnashuvchilarni musobaqa joyiga chaqiradilar va ular musobaqa maydonidagi sharoit bilan tanishib chiqishlari, tegishli tayyorgarlik kurishlari, yugurib kelipshi belgilanshari, badanini qizitish mumkin.
Takroriy razminka
Musobaqada qatnashayotgan yengil atletikachilar ko`pincha 20-60 minut tanaffus bilan 2,3 marta ba`zan esa undan ham ko`p sportga chikadilar. Bunda 1 chi startdan 2 chisigacha ish qobiliyatini va razminka natijasida kutarilgan tana xaroratini saqlab qolish zarur.
Klassifikatsion musobaqaga oldindan razminka. Asosiy musobaqaga qatnashish xuquqini olish uchun, ko`pincha yengil atletikachilar 1 kun oldin yoki usha kun ertalab klassifikatsiya normasini bajarishi kerak bo`ladi. Agarda klassifikatsion musobaqalar asosiy musobaqalardan 1 kun oldin o`tkazilsa unda razminka tuliq bajariladi.
Sport formasini aniqlash.
Yuqori sport natijasiga erishish sistematik trenirovka, musobaqalarda muntazam katnashish va gigiyenik rejimga katiy rioya qilish natijasidir. Kerak paytda yuqori natija kursata olish, ayni musobaqa kuni yengil atletikachi sport formasida bo`lishining katta ahamiyati bor. Sport formasida bulish degani tayyorgarlik darsining shunday xolati tushuniladiki, unda sportni trenirovka jarayonida hosil qilingan kuchva imkoniyatlarni tula namoyish qila oladigan bo`ladi. Xaftalik siklda zur berish bilan dam olishni galma-gal almashtirib turishda qo`yidagilarga rioya qilish kerak: kechasidagi uyqu, tayyorgarlik davridagi kundalik trenirovkadagi kuch kelishidan keyin sportchi kuchini tulik tiklashi kerak: musobaqalashuv davridagi trenirovka xaftalik siklning xar birini sportchi kuchi tuliq tiklangandagina boshlashi kerak. Musobaqaga katnashgandan keyin 1 xafta davomida tanilgan yengil atletika turi xajmini ham kamaytirish kerak.
Trenirovka qilishdan xar oyning oxirida 2-3 kun surunkasiga profilaktik faol dam olish foydalidir.
Ko`p yillik trenirovkani planlashtirish.
Yengil atletikachilar oldindan to`zilgan plan asosida trenirovka qilish kerak. Shaxsiy trenirovka plani hamma sportchilar uchun bo`lishi kerak, lekin 1 - razryadli yengil atletikachilar masterlikka nomzodlar va sport masterlari uchun esa albatta shart. Plan 3 ta bo`lishi kerak: ko`p yillik va oylik.
Ko`p yillik trenirovkani yilda "1-razryad" formulasiga binoan planlashtirish kerak. Ko`p yillik trenirovka planini to`zishda sportchining yoshi va u ixtisoslik olayotgan yengil atletika turida qachon voyagayetishni nazarda tutush kerak. Shuningdek trenirovkaning perespektiv planini to`zayotganda jonlangan yengil atletika turidan ixtisoslik olish bopshanipsh uchun belgilangan yopshga hamda usmirlar razryadlari 14 yoshdan berilishga e`tibor berilishi kerak. Yosh yengil atletikachi uchun perespektiv planni 10 oyga muljallab to`zish mumkin. Planni to`zayotganda yengil atletikachining shaxsiy xususiyatlari, uning yoshi, jismoniy rivojlanganligi, ma`naviy irodaviy fazilatlari hamda sakrash, yugurishdagi natijalari hisobga olinadi.
Trenirovkaning xar qaysi yili uchun asosiy maqsad
kursatilgan. Asosiy maqsadga qarab xar yilgi- trenirovka uchun asosiy vazifa va vositalar belgilanadi. Xar yilgi trenirovkaning asosiy maqsadi va vazifalariga qarab, bu yillari plani turli xil to`zilishi mumkin.
Ko`p yillik trenirovkaning xar qanday perespektiv planida hamma asosiy vazifalar saqlanib qolishkerak. Trenirovkaning yillik plani ko`p yillik planning bir
qismi sifatida aniqrok bo`lishi kerak. Unda trenirovkaning asosiy vazifasi va vositalari hamda bo`lar qaysi bosqichga va qaysi joyda kay darajada qo`llanilipsh kursatiladi.
Yillik planda aniqlik ko`proq bo`lishi kerakligi sababli, uni to`zayotganda yengil atletikachilarning shaxsiy
xususiyatlarini va uning oldingi planni qanday bajarganini nazarda tutish juda muximdir. Yillik .plan namunalari yengil atletikaning ayrim turlaridagi trenirovkalar bayonida kursatilgan. Umumiy yillik plan va trenirovka qanday utayotganini hisobga olib, uning 1 oylik plani to`ziladi. Bu planning 1 chi grafikasida mazkur oyda trenirovka mashg`ulotlariga kiritiladigan mashqlar yoziladi.
Yengil atletikachilar tayyorlapshing murakkab va xilma-xil protsessi sportchilar xol-axvolini trenirovkasini doimiy pedagogik nazorat qilib turishini qilinayotgan ishni batafsil hisobga olib boripshi talab qiladi. Busiz trenirovkalarni to`g`ri, samarali o`tqazib ham, planlashtirish ham bo`lmaydi.
Pedagogik nazoratda mashq kurganlik darajasini va bundagi o`zgaripsharning asosiy kursatgichi sport natijalari hisoblanadi. Mashq kurganlikning ayrim tomonlari to`g`risida kuchga, chaqqonlikka, chidamlilikka muljallangan maxsus mashqlar qanchalik bajarilishiga qarab fikr yuritsa bo`ladi. Xar bir yengil atletikachi vrach nazoratida bo`lishi shart. Xar bir yengil atletikachi bir yilda kamida 304 marta vrach nazoratidan utishi kerak. Yengil atletikachilarda o`z o`zini nazorat qilib borish ham kerak. Ular o`z og`irliklarini, boldirlarning, sonlarning, kukraklarining, yelkalarining aylana uzunligi qanday o`zgarayotganini, pulslari tezligini, qanday uxlayotganini, ishtaxalarini va umumiy kayfiyatlarini muntazam nazorat qilib borishlari kerak. Bunday ma`lumotlarni yengil atletikachilar o`z kundaliklariga yozib boradi. Nixoyat sportchining xol-axvoli uqituvchi ko`zatishi natijasida olingan ma`lumotlardan ham bilinadi.
Trener shogirdining xatti- harakatini, kayfiyatini, o`zini qanday xis etishni, xaroratlari qanchalik kamol topganligini, yengil bajarayeyoganini ko`zatib, ularni vrach nazorati, o`z-o`zini nazorat va ma`lumotlari bilan musobaqalar va ayrim mashqlarni bajartirib kurishi lozim.
Adabiyotlar:

1. 
   O.V. Kolodiya, YE. M. Lutkoveskiy. V.V. Uxov. Yengil atletika o‘qitish metodikasi.
   
2. 
   P.S. Xamenkov Yengil atletika murabiylariga darslik. Moskva «FIS» 1987.
   
3. 
   X.T. Rafikov. R.S. Qosimov Yengil atletika Toshkent «O‘qituvchi nashriyoti 1971.»
   
4. 
   www.ziyonet.uz
   
5. 
   www.pedagog.uz