29819
English-Azerbaijani
Explanatory
Dictionary
of Computer Terms
Ingiliscə-Azərbaycanca
izahlı
kompüter
terminləri
lüğəti
İNGİLİSCƏ-
AZƏRBAYCANCA
İZAHLI
KOMPÜTER
TERMİNLƏRİ
LÜĞƏTİ
(birinci
nəşr)
J9&3
~~
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
işiər
İdarəsi
PREZİDENT
KİTABXANASI
Bakı
«Kitab
Klubu» 204-4
Ingiliscə-Azərbaycanca
izahlı kompüter
terminləri
lüğəti
(birinci
nəşr)
Tərtib
edən: Rafiq
Məmmədli
Lüğət İnternet, kompüter və
İnformasiya
Kommunikasiya
Texnologiyaları
sahəsində
ən
çox
işlədilən
söz, ifadə və xüsusi terminlərin ingiliscə
açılışını və azərbaycanca qarşılığını, lazım olanda
isə izahını verir.
Orta məktəb şagirdləri, tələbə və müəllimlərlə
yanaşı
kompüterdə
çalışan istənilən istifadəçi üçün
faydalıdır.
Çapa
verilib:
10.12.2013
Format:
54x76
1/16
(130x180
mm)
Səhifə
sayı:
466
Şrift:
Times
New
Roman
Sayı:
600
ədəd
ISBN:
978-9952-8202-7-0
Bakı,
KitabKiubu.org
,
2014,
466
səh.
Tel: 012/492-12-38,
050/404-91-13
E-m
ail: k i
tabkhıbuı
-»; gmail.com
©
Rafiq
Məmmədli
Müəllif
haqları
qorunur.
Kitabın
icazəsiz
çapı,
elektron
versiyasının
İnternetə
yerləşdirilməsi
və
paylaşılması
yolverilməzdir.
istifadəçiyə »
Forexvord
»
Sahəyə aid təxminən
60
min söz
və söz birləşməsi
arasından seçilən 8 min 300-dək ən çox rast gəlinən,
gündəlik
işlədilən, kompüterdə çalışanların bilməsi
vacib olan sözlərdən
ibarət
bu
lüğət izahlıdır və öyrətmə
funksiyası daşıyır.
Lüğət
sosial şəbəkələrdə vaxtım keçirənlər üçün
də
faydalıdır:
Facebook,
Twitter və chat proqramlarında
işlənən
ən
vacib terminlər də buraya əlavə olunub.
Baza
toplanarkən qrafiki proqramlara daha
çox diqqət
verilib,
Photoshop, Corel həvəskarları və mütəxəssislər də
lüğətdən
maksimum
yararlanacaqlar.
Əziz istifadəçi! »
Biz
bu lüğətin
tərtibatına nə az, nə çox - 8 ilə yaxın
vaxt sərf eləmişik. Kompüter terminləri ən yeni
yaranmış
söz
bazasıdır.
O,
gündəlik
inkişaf edir, dəyişir, yenilənir.
Çox söz
və
ifadənin
azərbaycanca heç qarşılığı yoxdur,
biz onu
tapmışıq və
ümid edirik lüğətin
gələn nəşrlərinə
siz də bizə kömək olacaqsınız. İrad və təkliflərinizi bizdən
əsirgəməyin:
Tərtib
edən: Rafiq Məmmədli
E-mail:
mailfemammadli.az
Mobil: +99 450/213-56-30
This
dictionary
provides translations in English
and
Azerbaijani
of
words, expressions and terms of art frequent
ly used in the Internet,
Information Technology
and Com
munication
fields.
The 8,300
words presented here were
selected from
among 60,000 words and expressions most used by leaders
and
professionals
in the fields of
computer and information
technology.
The
dictionary is explanatory and educa
tional, and intended
for secondary school students,
teachers
and users of computer technology.
It
is
also very useful for people who participate in social
networks, as
it
presents
terms
commonly used on Facebook,
Twitter
and
in chat
programs. Photoshop, Corel amateurs
and
professionals will also find the dictionary useful, as it
elucidates terms collected from graphics
programs.
Dear
user!
We
spent
8
years
compiling this dictionary. Computer
terms now constitute a new language
that develops,
changes
and renews itself every day. Many of the words and expres
sions
have
no
translation in the Azerbaijani
language, but
we found them
and included
them here. Wc hope that you
also
will help us
in
updating the
dictionary for
future edi
tions.
Please send us
your
suggestions and new terms:
Autlior
Mammadli Rafig
E-mail:
mailfrZjmammadli.az
Mobil: 1-99
450/213-56-30
Şərti
işarələr »
İngilis əlifbası. Lüğətin tərkibi.
؛
-
Eyni
sözün həm isim, həm də fcil formalarını
göstərən
şərti
işarə, məsələn, qalıq ؛(
qalığı
hesablamaq.
1), 2),
٩
)
və
s.
-
yaxın mənalı sözlər.
Sinonimlər.
a),
b
), e)
və
s. - bir sözün və ya ifadənin müxtəlif
açmaları.
alm.
- almanca.
Anl: - antonimlər.
Digispeak
-
chat-forumlarda, SMS-lərdə və c-mail-
də
işlədilən qısaldılmış kəlmə.
1),
11), III)
və
s.
-omonimlər.
ing.
- ingiliscə.
kibeın.
-
kibernetikaya aid termin,
lat.
-
latın
dilində.
nəşr.
- qrafik (nəşriyyat işləri üçün) proqramlarda
(redaktorlarda) işlənən alət və ya hər hansı proses.
pl.
-
plural,
sözün
cəm şəkli.
sl.
-
slenq.
Qeyri-formal
nitq. Jarqon.
Syn: - sinonimlər.
&
ft
٤
>
.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 A
B
C
D
E
F
G
HIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
|&
g
Q . 0-9]
Aa
səh.
22-38
Bb
səh.
24-58
Cc
؛
80
-
60
.
səh
i
>>
səh.
10-20
Dd
Ee
Ff
Gg
Hh
səh.
82-121
səh. 123-142
səh.
144-160
səh.
162-173
səh.
175-186
Ii
J
Kk
L1
Mm
səli.
188-209
səh.
211-215
səh.
217-221
səh.
223-236
səh.
238-269
Nn
Oo
Pp
Qq
Rr
səh.
271-285
səh.
287-300
səh.
302-348
səh.
350-353
səh.
355-372
Ss
Tt
Uu
Vv
؛
Ww
səh. 374-404
səh.
406-422
səh.
424-431
səh.
433-439
؛
453
-
441
.
səh
i
>
istifadə olunan
؛
Xx
:
Yy
Zz
ədəbiyyat...
səh.
455-456
i
؛
səh.
458-460
səh.
462-463
٦
؛
464
.
səh
&
jı
Q
.
0-9
&
(Ampersand) —
Ampersand
(bax)
simvolu.
pA —
Bax:
Microampere
p-Law
Codec — Myu-lou
kodeki. Analoq
siqnalı
sıxmaq
üçün alqoritmli
kodek.
pm — Bax: Micrometer
1
؛ —
Bax: ohm
.386
—
MS-DOS-un yaratdığı
fayl.
.ACS —
Microsoft Access
formatında
fayl.
.AI
(Adobe
Illustrator)
—
Adobe
Illustrator
proqramının yaratdığı fayl.
.ANI
(Animated Cursor) —
Microsoft Windows-da
kursorun animasiyası
zamanı istifadə olunur.
Microsoft
tərəfindən
tətbiq
olunan
format.
.ARC
(Archive) —
Arxivləşdirilmiş, sıxılmış
(sıxlaşdırılmış)
fayl.
Sıxma
proqramı
olan PKARC
tərəfindən yaradılmış fayl.
Arxivdən
azad etmək üçün
bir
çox
proqramlardan, o
cümlədən PKXARC
proqramından istifadə
olunur.
١
ARH
—
BetaPlus-un arxiv
faylı.
•ARJ — ARJ
proqramı ilə
sıxılmış
(sıxlaşdırılmış)
fayl
(və ya fayllar qrupu).
Proqram Robert
K. Jung
tərəfindən yaradılıb.
.AU (Audio U-law
(myu-lou
kimi
tələffüz olunur))
İnternetdə səs
faylı.
.AVI (Audio Video
Intcrlcavcd)
— Microsoft
Windows-un multimedia
faylı.
Hərfi mənada
rəqəmsal
növbələşən audio
və
video
deməkdir.
.BAK (Backup) —
DOS və
OS/2-də faylın
dəyişdirilmədən
öncə
yaradılmış
surəti (bir qayda
olaraq mətni redaktə
sistemində).
.BAT
(Batch) — DOS
əmrlər
faylı
(içərisində
DOS
əmrləri
olan fayl).
.BIB
(Bibliography File)
—
Biblioqrafik məlumatlar
saxlayan fayl.
.BIN
(Binary) —
Yaddaş
tərzini
saxlayan ikilik fayl
(PaintBrush,
Windows).
.BMP
(Bitmap Picture)
—
Təsvir
faylı (Microsoft
Windows/Bitmaps və
ya
OS/2).
.CAB
(Cabinet)
—
Lempel-Ziv
metodu
ilə sıxılmış
instalyasiya
faylları arxivi
(Windows
95/xx
və ya
əlavəsində).
.CAG
(Clip Art
Gallery) —
Microsoft
korporasiyasının
müxtəlif
proqramlarında
istifadə
olunan sıxılmış
təsvir faylı.
.CAL
(Calendar) — Təqvim
məlumatları
(Microsoft
Windows-da).
.CAP
(Capture) — l'əsvir
faylı.
.CAT
(Catalog) —
Kataloq.
Digər
faylların bütövlüyü
haqqında
özündə məlumat
saxlayan
fayllar.
.CCS
(Color
Calibration
System)
—
Rəng kalibrləmə
sistemi faylı.
.CDA
(Compact
Disk Audio)
—
CD-A disklərində səs
faylları.
.CDR
(CorelDraw) —
CorelDraw
paketinin
qrafik
formatlı
faylı.
.CDT
(Corel Draw
Template)
—
Corel
Draw
paketində
şablon.
.CHK— MS-DOS-un
CIIKDSK.
proqramının
yaratdığı
- özündə
itirilmiş
klasterlər
saxlayan fayl. Hər
hansı
bir yoxlamanın
nəticəsi
(Check əmri ilə).
.CHP (Chapter) — Ventura
Publisher
paketində fəsil
faylı.
Özündə mətnin bütün
atributlarını
saxlayır. Üslub
və
sənədləşmə
faylı.
.CLP
(Clipboard)
— Diskin
yaddaşında
mübadilə
buferinin
tərkibini saxlayan
fayl (Microsoft Windows-
da).
.CMD (Command) — OS/2-də
əmrlər faylı.
.CMP — Milli dillər üçün
müvafiq
terminoloji lüğət
faylı
(MS-Word).
-10-
-11
-
.CO
٠١
1
(Command
File)
— İcra
olunan
proqram (adətən.
64
Kbayt-dan
az).
Bax:
٠
EXE.
.CPL
(Cöntrol Panel)
—
idarəetmə
paneli faylr.
.CPT
—
Corcl Photo Paint
formatında
təsvir faylı
.CSD
— Bitstream rastr
şriftləri.
.CSV
— Vergüllərlə
ayrılmış
məlumatlar (verilənlər)
faylı.
.CUR
(Cursor) — Kursor.
Microsoft
korporasiyasının
Windows
üçün yaratdığı
kursor təsviri.
.DAT
(Data) —
Verilənlərin
(məlumatların)
ümumiləşdirilmiş
işarəsi.
.DCS
(Dcsktop
Color
Separation)
—
Quark
firması
tərəfindən
yaradılmış
standart, .EPS
formatının
genişləndirilmiş
forması.
.DCT
(Dictionary) —
Q&A
paketinin
lüğət faylı.
.DIB
(Device-Independent
Bitmap)
— Microsoft
korporasiyasının
.BMP
formatına
oxşar qrafik faylı.
.DIC
(Dictionary)
—
Lüğət
faylı.
.DLL
(Dynamically
Linked
Library)
— Proqram
əlavələri ilə dinamik əlaqədə
olair
kitabxana fayllan.
.DOC —
Document və ya
Documentation sözündən
əmələ gəlib.
Microsoft
Word
və ya WordPerfect
proqramlarının
yaratdığı
səııədlərin
mətni
olan
fayl.
•
DOT (Document
'I'emplatc) —
Microsoft WinWord
sənədinin
təsviri (şablonu)
olan
fayl.
.DPX (Digital Moving Picture
Exchange)
—
Society of
Motion
Picture
and
Television
Engineers
şirkətinin
rəqəmsal
video
mübadiləsi
üçün yaratdığı
fayl
format).
.DRW
— Draw
və ya
Drawing
sözündən əmələ gəlib.
CorelDraw və ya
Micrografix Dcsigncr/Draw
paketlərinin
yaratdığı qrafik
fayl.
.DT.
١
(Data)
— '1'arix faylr.
.DVI (Digital Video
Interactive)
— Action
Media adapterinin istifadə
etdiyi
video
faylı.
.EXE (Executable) —
icra
olunan proqram faylı.
.EXT — Proqram kodlarının
genişləndirməsi;
Fayl
adlarının
genişləndirməsi
(Norton
Commander-də).
.EML
— Electronic Mail
sözündən
əmələ
gəlib -
elektron
poçtla
gəlmiş
məktubun
mətni.
.EPS
(Encapsulated
PostScript)
—
PageMaker proqramında
sıxılmış
qrafik
fayl; Corcl
Trace və Adobc
Illustrator
paketlərində
təsvir faylı.
Tərtibat proqramlarının
əksəriyyəti bu faylı
dəstəkləyir.
.ERR — Xətalar
haqqında
məlumat
faylı.
.FAX (Fax) — Faks-fayl (PC-
Tools-da).
.FLC — 3D-Studio
proqramında animasiya
faylı.
.FLI —
Autodcsk Animator
proqramında animasiya
faylı.
.FNT (Font) — Qrafik şrift
faylı.
.FON
—
Qrafik şriftli fayl
(Windows
rastr ekran
şriftləri).
.FOT
—
Windows True
Type
formatlı
şriftlər.
.GIF
(Graphics
Interchange
Format)
—
CompuServe-də
geniş
istifadə olunan
qrafik
formatlı
fayl;
3D-Studio
paketində
təsvir faylı.
.GLY
(Glossary) — Microsoft
Word
proqramında
qlossari
(mətn
redaktorlarında).
.HLP
—
Reaksiyalar
sistemli
Hclp-fayl,
məsələn
Windows
Hclp.
.HPK
Sıxıcı HPAK
proqramının
yaratdığı
sıxılmış
fayl.
.HTA
(FITML Applications) —
Diskin yaddaşında
saxlanılan HTML-mətn.
Brauzcr bu
genişləndirməli
faylı
proqram əlavəsi
kimi
tanıyır.
.HTM
=
.HTML (Hypertext
Markup Languagc)
—
IITML
formatlı hipermətn
qeydiyyat
(işarələmə)
dilli
mətn.
Wcb-səhifələr
yaratmaq
və baxmaq üçün
istifadə
olunur.
.XLC
—
Exccl proqramında
diaqramlar
faylı.
.XLK
(Backup)
— MS-Excel
proqramının
faylı.
-12-
-13-
.XLS
(Excel Spreadsheet) —
Microsoft Excel
proqramının əzəli elektron
cədvəllər faylı.
.XML
—XML dilində
hipermətn qcydiyyatlı fayl.
.ICE
— Sıxıcı LHICE
(ICE.cxc)
proqramının
yaratdığı
sıxılmış
fayl.
.ICO
(leon)
— Windows
və
OS/2
sistemində piktoqram.
.INF
(Information) —
İnstalyasiya məlumatı
daşıyan
fayl.
•INI (Initialize) — Bəzi sistem
proqramların başlanğıc
quruluşlu
Windows faylları.
.JPG
= JPEG—Sıxılmış
qrafik
(təsvir) fayl formatı.
.JS
(JavaScript) — JavaScript
dilində ssenari.
.KBD
— Funksional
klaviatur
düymələrinin təyinatlar
faylı.
.LBR (Library) —
Kitabxanalar faylı.
.LEX
— Lexicon
mətn
redaktorunun
yaratdığı mətn
faylı;
WORD-də
orfoqrafıyanı yoxlama
faylı.
.LIB
(Library)
—
Kompilyatorların istifadə
etdiyi
kitabxana faylları.
.LOG
—
Sistemin və ya
operatorun
işləmə
protokolu; sistemə
daxilolma
üçün qeydiyyat.
.LZH — Sıxıcı LHA/LHARC
proqramının yaratdığı
sıxılmış
fayl.
.LZX—
Sıxılmış
fayl.
.1M2A
—
Səs faylı
-
sıxılmış
MPEG
2.
.M2S
—
Video və audio
məlumatlı
fayl - sıxılmış
MPEG
2.
.M2V — Video faylı - sıxılmış
MPEG 2.
.MAC — Macintosh kompüter
sistemində
təsvir
fayl
formatı
(MacPaint
proqramında).
.MAI (Mail) — Məktub.
.MAP (Map) — Wcb-də
onlayn təsvirlər üçün
istifadə olunan xəritələr -
ASCII-fayl.
.MDI
— Rəqəmsal səs -
MIDI-faylı.
.MFF (MIDI
File Format) —
MIDI-fayl formatı.
.MID (Musical Instrument
Digital
Interface)
—
MIDI
səs
faylı.
.MMF
(MultiMcdia File)
—
Multimedia
faylı.
.MNG
(Multiple
Network
Graphics)
— .PNG
qrafik
formatının
genişləndirməsi.
.MNU
(Menu) — Ekran
menüsünün
təsviri; memo-
fayl
(Norton
Commandcr-
də).
.MNY
(Money)
— Microsoft
Money
maliyyə
paketinin
fayl
formatı.
.MOD (Modules) —
Əvvəlcədən
Amiga fərdi
kompüterləri
üçün işlənib
hazırlanmış səs
formatlı
fayl, sonra Web-ə və başqa
platformalarda
da keçib.
.MOV (Movie) — Videofılm
faylı (QuickTime).
.MP2 — MPEG 2 formatında
musiqi faylı (.MPG);
16-
bitlik
səs.
.MP3 — MPEG-1 Layer 3
formatında səs
faylı.
.MPA
(MPEG Audio) — Orta
və az sıxılmış MPEG 1
formatında səs
faylı. Bax:
.MPG.
.MPG
(Moving Pictures Expert
Group)
— Sıxılmış video
və
audio
MPEG-faylı,
Wcb-də
və
multimediada
tez-tez
istifadə
olunur.
.MPP
—
Microsoft Project
paketinin layihə
faylı.
.MPV
— MPEG
1 formatlı
videofayl.
.MSP
(Microsoft
Paint) —
Microsoft
Windows Paint
proqramında qrafik
fayl.
.NCD (Norton
Commander
Data)
— Diskin
kataloq-
ağacının
təsviri olan fayl.
.OLD (Old Version)
—
Əvvəlki versiya. Bax: .BAK
.PAK
(Packed) — Pack
proqramı ilə
sıxılmış
(sıxlaşdırılmış)
fayl (MS-
DOS-da).
.PCD (Photo CD) — Photo CD
formatlı
rastr
qrafik faylı.
.PCX
(Picture
Image)
— PC
PaintBrush
və
başqa
paketlərdə
qrafik format.
.PCT
(Picture) —
Macintosh
kompüterində PICT qrafik
formatında
təsvir faylı.
.PDF
(Portable Document
Format) — Adobe firması
tərəfində
işlənib hazırlanmış
daşınan
sənədlər formatı.
.PHO
(Phone List) — Telefon
nömrələri
siyahısı.
.PIF
(Program
Information
File) — Proqram haqqında
əlavə
informasiya
faylı,
-14-
-15-
məsələn
istifadə olunan
resurslar, klaviatur
və
«qaynar» düymələr
haqqında
(Microsoft
Windows-da).
■PLY
—
Bir
sıra oyunlarda
rast
gəlinən
fayl.
.PM? —
PageMaker?
Proqramında
sənəd.
.PPT
(PowerPoint)
—
MS
PowerPoint paketində
təqdimat
qrafik faylı.
.PRN
—
Çap faylı.
.PS
—
Çap üçün PostScript
fayl.
.PSD
(PhotoShop
Drawing)
—
Adobe
Photoshop
proqramında
qrafik formatlı
fayl.
•PUB
(Publication)
—
Ventura
Publisher proqramında çap
faylları (fəsilləri birləşdirir).
Microsoft
Publisher faylı.
.RA
(Real
Audio) —
Audiofayl.
Web-də
musiqi
dinləmək
üçün
istifadə
olunur.
.RTF
(Rich
Text Format)
—
MS-DOS,
Microsoft
Windows,
Windows 95,
OS/2
və
Apple Macintosh
əlavələrində
də baxmaq
üçün
formatlaşdırılmış
mətnin
və
qrafıkin
kodlaşdırma
metodu.
MS-
Word proqramı üçün
yaradılıb.
.SCR
(Screensaver)
—
Windows
sistemində
ekran
qoruyucusu
məlumatları
olan fayl.
.SEA
(Self-Extracting
Archive)
—
Öz-özünə açılan
arxiv
faylı.
.SIG
(Signature)
— Elektron
imzalı
(ünvan
və s.
məlumatlar)
fayl. Elektron
məktub gedən
zaman
avtomatik ona qoşulur.
.SND
(Sound) — Səs faylı.
.SPL
(Spell
Checker) —
Orfoqrafıyanı yoxlayan
proqram
faylı.
.STY
(Style)
— MS-Word,
Ventura Publisher,
WordPerfect proqramlarında
üslub
(stil) faylı.
.SVD
—
Avtomatik
yaddaşa
vermə
faylı
(Word).
.SYS
(System
Configuration)
—
Sistemin
konfiqurasiyası
faylı.
.SYS
(System)
—
Sistem
faylı,
çox
vaxt
qurğunun drayver
sisteminin faylı.
.TFD
— Bitstream rastr
şriftləri.
.TGA
— Qrafik
rastr
formatı
TARGA, Truevision
videoadapterlər
sistemi üçün
nəzərdə
tutulub
(MS-DOS-
da).
.THS
(Thesaurus)
— Lüğət,
tezaurus
faylı.
.TXT (Text) —
ASCII
sistemində
mətn faylı. Bir
çox mətni proqramlar,
redaktorlar və
proqram
əlavələri
tərəfindən
yaradılır.
.TIF
= .TIFF
(Tagged Image
Format)
— TIFF formatında
qrafik
fayl, çox vaxt
skanerdən
keçirilmiş
təsvirlərin və
ya rəqəmsal
fotoaparatların çəkdiyi
şəkillərin
formatı.
.TMP
(Temporary) —
Müvəqqəti işçi fayl. Belə
fayllar
çox
vaxt
proqramların
instalyasiyası,
sortlaşdırması
və təzədən
təşkili zamanı yaranır.
TT — True Type formatlı
şriftlər.
.TTF
(TrueType
Font) — True
Type
şrift faylları.
Dostları ilə paylaş: |