English-Azerbaijani Explanatory

Layoff
—
 Dayanmaq 
(istehsalın).
Layout—nəşr. 1) 
Yerləşdirmə 
sxemi; 
çap
 sxeminin 
(platasınm)
 topoloji 
çertyoju;
 quraşdırılma, tərtib 
olunma, məsələn, çap 
sxemində
 (platada) 
mikrosxem 2) Mətni 
prosessorlarda 
tərtibat 
prosesi
 - mətnlə və 
qrafikin 
səhifədə 
tərtibatı, dizaynı. 
Nəşriyyat
 tərtibatı.
Layout
 
Design
— 
٥
əŞ
٣٠
 
Layihələşdirmə
 
(sxemi). 
Nəşriyyatda
 tərtibat dizaynı.
Layout
 
Grid— nəşr. 
Nəşriyyatda
 səhifənin 
maketi, tərtibatı, planı. Baz 
xətlərindən, 
sərhəddən və 
sütunlardan ibarətdir. Bu 
xətlər
 
ancaq 
ekranda 
görünür, çapa 
getmir.
LBA
 (Logical
 Block 
Addressing) — Vinçesterdə 
(sərt
 diskdə)
 məlumatları 
oxumaq üçün
 ünvanlanma 
rejimi.
LBS (Location Based Serviced) 
—
 Mobil
 telefonun
 
hər 
hansı biznes sahəsinin 
müştərinin
 cari
 
yerindən 
(informasiyadan)
 asılı olan 
xidmətidir.
 LBS funksiyası 
GPS
 bazalı bir
 xidmət 
növüdür.
LCD
 (Liquid
 
Crystal Display) 
—
 
Maye-kristal displey 
(LCD).
LCD
 display 
(Liquid Crystal 
Display)
 
— 
Maye kristallik 
displey
 deməkdir. 
Başqa 
sözlə maye kristallik 
indikator
 da 
deyirlər.
 
Əsasən 
iri
 
ölçülü monitorlarda və 
televizorlarda
 
olur.
LE(Less 
or Equal) — Kiçik və 
ya
 bərabər <=, 
əməliyyat 
müqayisəsində
 istifadə 
olunan məntiqi operator.
Lead
 Acid 
Battery— 
Qurğuşun-turşulu batareya.
Lead in Lead in Area— 
Başlanğıc
 
(giriş) 
zona
Lead out Lead out Area —
Qurtaran 
zona [DVD]. 
Leader — Mətni prosessorda 
fayl
 sənədinin
 
ba?ı. Burada, 
adətən,
 
sənəddə 
işlənmiş 
?riftlər,
 
səhifənin 
ölçüləri
 və 
s.
 barədə məlumatlar olur. 
Leading 
—nə?r. interlinyaj.
Abzasda
 mətnin 
sətirləri 
arasındakı
 məsafə. Adətən 
interlinyaj ?riftin ölçüsü ilə 
düz
 mütənasib
 olur.
Leaf
 
— 
Yarpaq (budaq)
[iyerarxik
 
ağacın]. 
Leaflet — Broşür. 
Leak — 1) 
informasiya 
sizmasi
 2) Cərəyan
 
axını. 
Lean Client — Sadə müştəri
fərdi kompüteri. 
Learning 
-٥
yrətmə;
mənimsəmə.
 
Lease —
 Malikolma 
(ünvan, 
parol);
 İcarə. 
Least
 
—Ən az.
Leaves — Yarpaqlar (iyerarxik 
agacda
 ən 
aşagı 
element 
təsviri).
LED
 
(Light
 
Emitting 
Diode) 
—
 işıq 
şüalayan 
diod, 
işıq 
diodu.
LED
 
Indicator
 
—
 işıq 
diodunun indikatoru.
Ledger
 = Ledger Paper — 
nəşr.
 «Qrossbux»
 
kağız 
formatı,
 11 X 17 düyüm (279 
X
 432 mm)
Left-Sol; 
sola.
Left 
Indent — Abzas VƏ ya 
səhifədə
 mətnin
 bandan 
sola
 bo?
 
yer.
Left Justification —Sola 
düzlənmə,
 səhifədə 
mətnin 
sola
 
düzlənməsı.
Left
 
Shift
 
— Sola ؟əkmə 
(yerdəyişmə).
 Klaviaturda 
sol 
tərəfdəki shift klavişi.
Left-Click — Mausun sol 
düyməsini tiklama.
Leftmost
 
— Ən 
solda, solda 
sonuncu.
Leg
 — 
Budaq (proqramın və 
ya
 zəncirvari
 sxemin).
Legacy —
 irsi,
 mövcud olan, 
ənənəvi, 
cari.
Legacy
 System —
irsi 
sistemlər.
Legal = Legal Size, 
٥
 
LGL — 
nə?r. 
1) Kağız formatı. 
ABŞ-da
 
kağız formatı 
standartı,
 8,5 X 14
 düyüm 
(216
 X 
355 
mm) 
ölçüdə 
kağız formatı 2) 
Leqal, 
qanuni.
Legend
 —
 Leqend a) 
oxunası 
materiallar 
b) diaqram və ya 
-226-
-227-

qrafikin
 məlumatların 
hansı 
rəngdə, hansı ştrixlə və ya 
xətlərlə getdiyi barədə 
sahəsi.
Legged
 Robot — Addımlayan 
robot
 (təkərlilərdən fərqli).
Legislative
 Session 
—
Qanunverici
 sessiya. 
Legitimate
 
—
 Leqal, 
qanuni. 
Lexicon
 — 
1) 
Leksikon, lüğət, 
bu
 və 
ya digər dillər 
sisteminə
 
məxsus
 söz və 
ifadələr yığmı, məsələn, 
proqramlaşdırma
 dilinin 2) 
Keçmişdə mətni prosessor. 
Length
 —
 
Uzunu,
 
element 
sayı,
 məsələn,
 sətirdə
 simvol 
sayı.
Length
 
Violation — Giriş 
qaydasının
 pozulması.
Lens
 
Flare — Obyektiv ləkəsi 
(blik). 
Qarşıdan 
düşən 
işıqlanmanm
 
fotoqrafiyada 
yaratdığı işıq ləkəsi effekti.
Lenticular
 
Imaging — Linza­
rastr
 plyonkanın
 köməyi ilə 
həcmi
 təsvirin 
yaradılması.
Less
 — Daha az.
Letter
—nəşr. Hərf, 
simvol;
Kağız formatı - «məktub» - 
8,5 x 11 düyüm və ya 215.9 
x 279.4 
mm.
Lettering
— 1) Hərflə tapılma 
2)
 
Hərf əlavəetmə (ekran 
sətrinə).
Letters
 
Shift — Shift hərf 
reqistri 
(klaviaturda).
Level — Ton. Rəng səviyyəsi 
(qradasiya,
 çalar).
Level Equalization — nəşr.
Parlaqlığın artırıb- 
azaldılması histoqramı 
vasitəsilə
 
təsvirin 
işıq-kölgə 
və çalarlar 
xarakteristikasının 
avtomatik
 
və ya əllə 
sazlanması.
Lever
 —
 Ling; 
təsir vasitələri. 
LG — 
Cənubi 
Koreyanın iki 
Lucky
 və 
Goldstar 
brendlərinin
 baş 
hərfləri. 
Məşhur
 
elektron 
avadanlıqları
 istehsalçısı.
Library 
— «Kitabxana».
Proqramlaşdırmada
 - 
standart
 modul. 
Bu 
moduldan
 bir neçə proqram 
istifadə
 
edə bilər. Məsələn, 
«kitabxana»
 bir
 çox 
proqramın istifadə
 etdiyi 
interfeysin detalları 
haqqında 
məlumatı 
özündə 
saxlaya bilər 
(bax: 
Interface).
Library Server — Kitabxana 
serveri.
License Agreement— 
Lisenziya sazişi, məsələn 
proqram
 
məhsulun sahibi
 ilə 
bu
 məhsulun istifadəçisi 
arasında
 
məhsulun necə 
istifadə
 olunacağı
 barədə 
bağlanmış
 müqavilə.
License Fee 
— İcazəyə 
görə 
haqq, lisenziya 
haqqı, 
lisenziyaya görə ödəniş.
Licensee
 
— Lisenziat, 
lisenziya alan 
(əldə edən) 
hüquqi və ya fiziki şəxs.
Life—
Uzunömürlülük; 
resurs; 
istifadə 
müddəti.
Life Cycle — Yaşama tsikli 
(məs.,
 proqram
 
məhsulun).
Life
 Time 
٥
 
Lifetime 
— 1) 
Yaşama
 müddəti.
 
Dəyişənin 
(obyekt və s.) yaddaşda 
qalma
 
müddəti 
2) Xidmət 
müddəti
 [avadanlığın]. 
Tam 
və
 qismən işdənçıxmaya 
(xarabolma) qədərki müddət 
3) Uzunömürlülük.
Lifelength
 — 
Xarabolma 
müddəti.
UFO (Last in, First out) 
— 
«Sonda
 gəldin
 - birinci 
xidmət
 göstərildin»,
 xidmət 
intizamının
 
«axın» 
tipi.
Light
— 1) İşıq; işıqlanma 
2) 
Lampa.
Light 
Pipe—İşıq diodu, 
şüşə 
lif,
 optiki şüşə lifi.
Lighting
 Effect
—
İşıqlandırma effekti. 
Like
 Terms
—
Bu kimi üzvlər. 
Likelihood
 
—
 Həqiqətə 
uyğunluq.
Liquid Brush
 Palette —
 nəşr.
Alətlər
 
palitrası. 
«Sulu 
boyalar üçün fırça».
Liquid-Crystal
 Display—
Bax:
 
LCD 
Liquify Tools—nəşr.
Mayenin axıcılığının 
imitasiyası 
üçün alətlər 
(kompüter
 
animasiyasında). 
LILO (Last in, Last out) —
«Sonda
 gəldin
 - 
sonuncu da 
xidmət
 göstərildin», 
xidmət 
intizamının
 
«növbə»
 
tipi. 
Limited — Məhdud. 
Line 
— 
Sətir.
Proqramlaşdırmada
 - 
proqramın
 
bir sətri. 
Xətt.
Line
 Adjustment 
—
İntervallann
 qurulması (çap 
qurğusunda).
Line Art—nəşr. Çalarlan 
olmayan
 ştrix qrafikası.' 
Line
 
Attribute — nəşr.
Kompüter
 
qrafikası və 
-228-
-229-

animasiyada
 xətt atributlan. 
Xətti
 
təsvir edən tip və 
əlamətlər,
 
məsələn, 
arasıkəsilməz,
 qırılan, 
punktirli,
 görünməyən 
və 
yaxud onun qalınlığı və 
rəngi.
Line
 Break 
— Kod 
sətrinin 
qırılması (hecalama). Sətrin 
qurtardığını bildirir.
Line Height — Sətrin 
hündürlüyü.
Line Size
 — 
Sətrin [uzunu] 
ölçüsü.
Line
 Spacing 
— 
Sətirlərarası 
interval.
Line Weight 
— 
Xəttin
[qalınlığı]
 çəkisi
 (çertyojda). 
Line Width— 
Xəttin eni. 
Linear 
— 
Xətti;
 düzxətli 
Lingvo
 —
 
Elektron və kağız 
tipli 
lüğətlər sistemi, 
ABBYY
 
kompaniyası 
tərəfindən işlənib 
hazırlanmış
 proqram 
məhsulu.
Link
 —
 
1)
 Fayla və ya 
sənədə 
istinad,
 həmçinin 
birləşdirmə. 
2) Yol, link. 
Bax: həmçinin Hyperlink 
Linkage — Yığılma; 
bağlama;
tərtibetmə;
 
birləşdirmənin 
redaktə
 olunması.
-230-
Linked Routine — Bağlı 
[qapalı]
 proqram.
Linux
 (Linus 
Unix)
 — Linux 
əməliyyat
 sistemi («lee- 
nucks», «linuks» kimi 
tələffüz
 
olunur). Azad 
yayılan
 (qeyri-kommersiya) 
UNIX əməliyyat sisteminin 
PC-yə
 
uyğun fərdi 
kompüter 
üçün
 
əməliyyat sistemi
 və 
ya
 çoxlu
 
başqa platformaları 
(Alpha, MIPS, SPARC, 
Motorola
 MC680x0, 
PowerPC və s.). Bu ad işin 
koordinatoru fin proqramçısı 
Linus
 Benedict
 
Torvaldsin 
adından götürülüb. İlkin 
versiya
 Intel 80386 
prosessorlu
 fərdi 
kompüterlər
 üçün
 1994-cü 
ildə
 yaradılıb.
Lisp 
= LISP — Lisp, 
proqramlaşdırma
 dili.
 1958- 
ci
 ildə riyaziyyatçı 
John 
McCarthy
 tərəfindən
 
təklif 
olunub.
List
 
— Siyahı. Nizama 
salınmış 
element 
yığımı.
List
 Box
 
— Siyahı pəncərəsi, 
siyahı
 
paneli.
Listener — Qəbuledici 
(informasiyanın).
Literal—
 1) Hərfi 2)
 (Literal) 
konstant.
Lithium
 ion Battery— İon- 
litium
 
batareyası.
Live— Hipermətndə «canlı» 
obyektlər -
 təsvirin və ya 
düymənin
 müvafiq 
hipermətnli aktiv ifadələri 
(rənglə
 seçilmiş).
Live Video— «Real video», 
real
 
zamanda video, «canlı» 
video.
LJBF(Let's
 Just
 Be 
Friends)
—
 (Digispeak) Gəl sadəcə 
dost 
olaq.
LQ(Letter
 Quality) — LQ 
rejimi. Yüksəkkeyfiyyətli 
çap.
LMB(Left
 Mouse Button) —
Mausun sol düyməsi. 
Load—
 Faylda sənədin 
oxunması,
 
işlənməsi.
Sənədin və ya faylm 
İnternetdən yüklənməsi. 
Endirmə, 
çəkmə (faylın 
kompüterə
 endirilməsi).
Bax: Download 
Load
 
Frames
—Yeni
kadrların
 diskdən 
yüklənməsi.
Load
 from
 Disk
— 
Faylın 
seçilmiş hissəsinin diskdən 
yüklənməsi.
Load-and-Go— Yüklə və icra 
et (proqram və 
ya 
İnternet 
səhifəsi).
Loading—
 Yükləmə prosesi. 
Proqramın kompüterin 
operativ yaddaşına 
yüklənməsi.
Loadkey— Yükləmə açan 
(lisenziyalı proqram 
məhsulunun).
Lobe— Abonent 
kabeli.
Lobotomy
— «Lobotomiya», 
«beynin
 preparat halına 
salınması» a) 
mikroprosessorun 
kompüterdən təmir və ya 
dəyişilmə 
üçün çıxarılması 
əməliyyatı b) «ağıl 
imkanları»nın azaldılması 
yolu
 
ilə 
ucuz kompüterlərin 
yaradılması.
Local—
 Lokal, 
yerli (hər hansı 
ərazinin bilavasitə 
yaxınlığında 
olma).
Local
 Area Connection— 
Lokal
 şəbəkə.
Local
 
Equalization—
 
٥
əŞ
٢
- 
Təsvirin
 
kənarlarının 
kontrastının artırılması və 
işıq
 və
 kölgəsində detalların 
aşkarlanması.
Locals— «Lokalçılar», lokal 
şəbəkədən istifadə edənlər.
-231-

Locate
 — Yerləşdirmək. 
Yerini
 tapmaq.
Location — Olduğu 
yer.
Locator — 1) 
Nöqtənin 
koordinatını
 
daxil edən 
qurğu
 (displeydə)
 
2) 
Aşkar 
edən qurğu, lokator.
Lock
 — Bağlama, blok etmə. 
Hər
 
hansı bir yerə girişi 
əngəlləmə,
 
məsələn fayla. 
Blok
 
proqramı (Logical 
Lock)
 və ya aparatı,
 yəni 
fiziki olur (Physical Lock).
Lock-in
 
— Qapalılıq. 
Lockout
 
— Blok etmə.
Qıfıllamaq, bağlamaq.
 
Lockup — Dalan; blok etmə. 
Locus
 
— 1) Coğrafi mövqe 2) 
Nöqtənin
 
həndəsi
 yeri.
Loft
 
— Burulma (üçölçülü 
obyektin).
Log 
— Mətni hesabat faylı. 
Burada
 proqramın 
bütün 
fəaliyyəti və nəticələr yazı 
şəklində
 qeyd olunur. 
Qeydiyyat
 faylı.
Log
 
Book — Qeydiyyat kitabı. 
Log
 
in 
— Sistemə daxil olmaq. 
Log
 
off — Bax: Logoff 
Log
 on 
— 
Şəbəkəyə giriş 
(istifadəçinin
 ad 
və 
parolunu 
yazmaqla).
-232-
Logarithm (Log)
 — Loqarifm 
funksiyası.
 
İstənilən 
proqramlaşdırma
 dilində 
qurulu
 funksiyaları 
proqrama daxil
 edən 
funksiya.
Logged
 
Data — Qeyd olunan 
məlumatlar.
Logger
 
— 
1)
 Reqistrator; 
qeydedən qurğu; özüyazan 
2)
 
Qeydiyyat proqramı.
Logic 
— Hesablama 
texnikasında
 məntiq - 
proqram
 
və ya aparat 
tərəfindən icra 
olunan 
əməliyyat ardıcıllığı.
Logical
 — Məntiqi.
Logical Drive — Məntiqi disk.
Logical Sum — Məntiqi cəm.
Logical Value — 
Məntiqi 
qiymət.
Login — Psevdonim, 
şəbəkəyə 
daxil olmaq 
üçün vacib 
olan 
istifadəçi
 adı. 
Qeydiyyat.
Login Name
 
— Şəbəkədə 
sistemə
 girmək
 
üçün ad 
(identifıkator) -
 sistem 
administratoru
 
tərəfindən 
qoyulmuş unikal ad.
Logo
 — Loqo, loqotip, firma 
nişanı.
Logo
 
— Proqramlaşdırma dili. 
Yüksək 
səviyyəli dil (High- 
Level Language). 1968-ci 
ildə
 riyaziyyat professoru 
Seymour 
Papert 
tərəfindən 
təklif
 olunub.
Logoff 
٥
 
Log
 
off — 
Seansın 
bitməsi
 (terminalda
 
iş 
zamanı), sistemdən çıxış.
Logon
 
=
 Log on 
— Seansın 
başlanması
 (terminalda
 iş 
zamanı), 
sistemə giriş.
Logout
 — 
Sistemi tərk
 etmək. 
Çıxış.
LOL
 
(Laughing Out Loud) 
— (Digispeak) Gülməkdən 
öldüm.
Long — Uzun.
Long
 
Binary — Visual Basic 
dilində məlumatların 
ikili 
uzun tipi. Belə tip 
məlumatlarda
 
1,2
 Gbayt 
ölçüyədək obyektləri yadda 
saxlamaq
 
olur.
Long
 
View
 
— Uzadılmış 
(dartılmış)
 
təsvir.
i
 Longevity — Uzunömürlülük 
(bərpaolunmayan
 
elementin).
Long-Haul
 
Device —
İnformasiyanı
 uzaq 
məsafəyə ötürə bilən rabitə 
moderni
 
qurğusu 
(şəhərlərarası və/və ya 
beynəlxalq) və ya 
başqa 
kommunikasiya qurğusu.
Longitudinal
 
Axis 
— Aksis 
oxu
 boyu.
Long-Life
 
— Uzun istismar 
müddətli
 olan.
Look 
— Gözdən keçirmə, 
baxma.
Look
 up 
٥ 
Lookup
 
— 
Axtarmaq,
 tapmaq. Bax: 
Search
Look-Ahead —
 
İlkin gözdən 
keçirmə;
 irəliyə baxış.
Lookalike —
 
Bənzər;
 
analoq. 
Lookback 
— Geriyə 
baxış. 
Lookout — Müşahidə; 
müşahidə aparan, gözətçi.
Loop 
— Proqramlaşdırmada 
tsikl (dövr). Xüsusi sayğacla 
nəzarət olunan məntiqi 
şərtli 
tsiklik proses.
Loop 
— Səs «ilgəyi», 
tsiklləşmiş
 
sempl (bax: 
Sample).
 Ritmik və
 rəqs 
kompozisiyalarının 
yaradılması üçün proqram - 
«trekerlər»də
 
istifadə 
olunur. Proqramlaşdırma 
tsikli.
Looped 
— 1) Tsiklləşmiş 2) 
Tsiklik
 təkrar olunan.
-233-

Lord
 High
 
Fixer— 
Baş 
mütəxəssis (hər
 hansı 
problem
 üzrə).
Lore
— Resurslardan istifadə 
olunması üzrə statistika. 
Lossage — Ciddi proqram 
xətası.
Lossy — İtkili (qismən itkili) 
sıxılma. İnformasiyanın 
alqoritmlə sıxılması zamanı 
məlumatların
 itkisi, məsələn 
təsvirin
 
sıxılması 
zamanı.
Lossy 
Compression— 
Məlumatların 
itki ilə 
sıxılması.
Lost
— İtirilmiş.
Lost Clusters — İtirilmiş 
klasterlər. Xətalar 
nəticəsində sərt diskdə 
yaranmış
 
problemlər, 
fayllarda məlumatların 
«hissəcik»
 şəklində 
itirilməsi.
 Elektron zibil. 
Bununla mübarizə 
üçün 
xüsusi proqramlardan, 
məsələn
 Norton Speed 
Disk 
və
 ya
 Norton Disk 
Doctor 
proqramlarından 
istifadə 
olunur. Belə proqramlar 
diskin mexaniki
 zədələnmiş 
«hissəcik»lərini
 
tapıb 
nişanlayır - 
bax: Bad 
Clusters
L
٠
t— Partiya (məhsulun). 
Lotus
 
— Lotus Development 
kompaniyası,
 proqram 
təminatı 
istehsalçısı və ona 
məxsus
 ticarət markası. 
Banisi Mitch Kapor 
meditasiya 
ilə məşğul 
olurmuş, buradan da o, 
kompaniyanın
 
adını götürüb 
(Lotus
 pozası).
Loud 
— Uca.
Low—
 1)
 Kiçik 2) Aşağı, 
alçaq.
Low
 
Battery Indicator — 
Batareyanın
 zəifləməsi 
indikatoru.
Low 
Cohesion — Zəif 
bəndləmə, 
zəif rabitə.
Low 
Pass — nəşr. Bu alət 
qrafiki proqramlarda təsvirin 
kəskin kənarlarını
 və 
detallarını silir,
 
ən iri 
detalları
 və hamarlanmış 
qradiyentləri
 saxlayır.
Low
 
Resolution = Lo-res— 
Aşağı
 həssaslı,
 
aşağı 
aydınhqlı.
Lower — Arxa plana keçirmə 
[piktoqramı/pəncərəni].
Lower
 a 
Window— 
Pəncərəni
 arxa
 
plana 
keçirmə.
Lowercase Alphabet — Aşağı 
reqistrli
 
əlifba.
Low-Wattage —
 Aşağı
 güc 
tələb
 
edən.
LPF
 
(League for Programming 
Freedom)
 — Azad 
Proqramlaşdırma
 
Liqası 
təşkilatı. 1989-cu ildə ABŞ- 
da
 
yaradılıb.
İpi
 
(Lines per Inch) 
— Bir 
düyümə
 
düşən sətir və ya 
xətt (say).
LPS 
= 
İps (Line per Second) 
—
 
Saniyədə sətir (sayı), 
məsələn çap qurğularında. 
LPT-Port (Line Printer Port) 
—
 
«Paralel 
port». 
Kompüterin arxa panelində 
printer,
 skaner və xarici disk 
qurğusu qoşmaq üçün giriş 
yeri.
 
Bax: həmçinin COM- 
port
LS
 (Load
 
Server) — Yükləmə 
serveri.