Ərbaycan Respublikasi Təhsil Nazirliyi Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kolleci
Yüklə 312,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Az ərbaycan Respublikasi Təhsil Nazirliyi Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kolleci “Bazar iqtisadiyyatının əsasları” f ənninin PROQRAMI 040401 Mühasibat uçotu
ərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin Metodiki şurasının 15 sentyabr 2017-cı il tarixli iclasının qərarı ilə təsdiq edilmişdir. ( Protokol № 1) Bakı 2017 T ərtib etdi: Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin f ənn müəllimi
Kollecinin f ənn müəllimi
Nuriyeva Nabad M əhrəddin R əy verənlər: Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin f ənn müəllimi
Zeynalova Reyhan Feyruz
İZAHAT VƏRƏQƏSİ Bazar iqtisadiyyatı mövcud olan iqtisadi sistemlərin ən geniş yayılanıdır . Bazar iqtisadiyyatı azad sahibkarlıga və mülkiyyət çoxnövlüyünə əsaslanır və bazar tələblidir. Yəni iqtisadiyyat bazar üçün işləyir . Bazar tarixən bazar iqtisadiyyatından əvvəl meydana g əlmişdir.Bazar tələb və təklifin məcmusudur.Bazar alıcılarla satıcılar arasında yaranan iqtisadi münasibətlərin məcmusudur və iqtisadi kateqoriyadır. Bazar əsasən tədavül sferası v ə alqı-satqı ilə bağlıdır. Bazar iqtisadiyyatı isə daha geniş və əhatəlidir. Bazar iqtisadiyyatı istehsal, istehlak, mübadilə və bölgü sahələrini əhatə edir. İqtisadi sistem kimi bazar iqtisadiyyatının formalaşması
kapitalizm c əmiyyətində baş vermişdir. Bazar iqtisadiyyatı kapitalizmin iqtisadi əsasını təşkil edir. Buna görə də
ABŞ iqtisadçıları “bazar iqtisadiyyatı- kapitalizm” ifadəsini işlədirlər. Bazar iqtisadiyyatı bütün iqtisadi məktəblər və cərəyanlar t ərəfindən öyrənilmiş və indi də öyrənilir. Bazar iqtisadiyyatının nəzəri əsasları klassik siyasi iqtisadın baniləri A.Smit D.Rikardo, K.Marks. və s. tərəfindən yaradılmış
v
iqtisadi m əktəblər tərəfindən daha da
inkişaf etdirilir.Beləliklə,bazar iqtisadiyyatının əsas əlamətləri bunlardır: 1)Xüsusi mülkiyyətin inkişafı , 2)Sahibkarlığın azadlığı və maddi m əsuliyyət, 3)İqtisadi rəqiblərin azad seçilməsi ,4)Dövlətin iqtisadiyyata minimum müdaxiləsi . Bir sözlə, bazar iqtisadiyyatının əsas məqsədi daha çox iqtisadi fayda və mənfəət əldə etməkdir. Bu məqsədə nail olmaq üçün həm univesitetlərdə, həm də kolleclərdə “Bazar iqtisadiyyatının əsasları” fənni tədris edilir. Fənnin tədrisinə ayrılan saatların miqdarı 60 saatdır. Tədris planına uyğun olaraq 30 saat mühazirə, 30 saat isə məşğələ üçün nəzərdə tutulmuşdur.
MÖVZULAR ÜZRƏ SAATLARIN PAYLANMASI № Mövzuların adları Mühazirə Seminar 1.
Bazar iqtisadiyyatının əsasları fənninin predmeti. Mahiyyəti və yaranması 2 2
Bazar iqtisadiyyatına keçidin zəruriliyi və onun əsas xüsusiyyətləri 2 2
Bazar iqtisadiyyatının modelləri və Azərbaycan üçün bazar iqtisadiyyatı modelinin seçilməsi 2 2
ə bazar iqtisadiyyatı. Bazarın meydana gəlməsi 2 2 5. Bazar v ə ticarət 2 2
Bazar tarazlığı.Tələb və təklif 2 2 7. Marketinq v ə onun fəaliyyəti 2 2
ə onun iqtisadiyyatda rolu 2 2 9. Birja,yarmarka v ə auksionların fəaliyyəti 2 2
Bazar iqtisadiyyatında mülkiyyətin növü və formaları 2 2 11. Dövlətsizləşdirmə və özəlləşdirmə. Azərbaycanda özəlləşdirmənin xüsusiyyətləri 2 2 12. T əsərrüfat fəaliyyətinin əsas formaları 2 2
Bazar iqtisadiyyatının inkişafında rəqabətin mahiyyəti və rolu 2 2 14. İqtisadiyyatda inhisarçılıq, inhisar formaları 2 2
Bazar iqtisadiyyatında istehsal və istehsal xərcləri 2 2 C əmi: 60 saat MÖVZULAR VƏ ONLARIN İZAHI Mövzu 1. Bazar iqtisadiyyatının əsasları fənninin predmeti. Mahiyyəti və yaranması - 4 saat Bazar iqtisadiyyatı və onun genetik əsasları. Natural təsərrüfat və əmtəə təsərrüfatı. Natural t əsərrüfatın əsas xüsusiyyətləri. Natural təsərrüfatın əsas xarakterik cəhətləri. Əmtəə təsərrüfatı haqqında. Əmtəə və onun xassələri. Əmtəə istehsalının formaları. Əmtəə t ədavülü və pulun meydana gəlməsi. Mövzu 2. Bazar iqtisadiyyatına keçidin zəruriliyi və onun əsas xüsusiyyətləri - 4 saat Bazar iqtisadiyyatının mahiyyəti. Bazar iqtisadiyyatının əsas cəhətləri. Bazar iqtisadiyyatının əsas obyektləri. Bazar iqtisadiyyatının əsas subyektləri. Bazar iqtisadiyyatının müsbət və mənfi cəhətləri. İnzibati–amirlik sistemindən bazar iqtisadiyyatına keçidin zəruriliyi və yolları. Keçid dövründə Azərbaycanda bazar iqtisadiyyatının formalaşmasının təşkili.
modelinin seçilməsi – 4 saat Bazar iqtisadiyyatının tipləri. Azad sahibkarlığa və azad rəqabətə əsaslanan bazar iqtisadiyyatı. Azad rəqabətə və inhisara əsaslanan bazar iqtisadiyyatı. Qarışıq bazar iqtisadiyyatı. Bazar iqtisadiyyatı modelinin növləri: Liberal model Sosial
yönümlü bazar iqtisadiyyatı modeli sosial-demokrat model Bazar iqtisadiyyatı modellərinin əsas xüsusiyyətləri .Sosial yönümlü bazar iqtisadiyyatı v ə Azərbaycan. Mövzu 4. Bazar və bazar iqtisadiyyatı. Bazarın meydana gəlməsi – 4 saat Bazar v
ə onun fəaliyyət mexanizmi. Bazarın mahiyyəti. Bazarın meydana gəlməsinin s əbəbləri. Bazarın növləri. İstehlak malları bazarı. İstehsal vasitələri bazarı. Əmək bazarı. Valyuta bazarı. Bazarın əsas tipləri. Azad bazar. Qeyri- leqal bazar. Tənzimlənən bazar. T ənzimlənən bazarın əsas cəhətləri. Azad bazarın əsas əlamətləri. Qeyri- leqal bazarın xüsusiyyətləri. Mövzu 5. Bazar və ticarət - 4 saat Bazar iqtisadi sistemind ə ticarətin təşkili. Ticarətin mahiyyəti .Ticarətin formaları. P ərakəndə satış ticarəti. Topdan satış ticarəti. Daxili ticarət və xarici ticarət. İdxal və ixrac əməliyyatları. Azərbaycanın beynəlxalq ticarətdə iştirakı. Dünya ölkələri ilə ticarət münasibətləri. Beynəlxalq ticarəti şərtləndirən əsas amillər .
T ələb. Tələbə təsir edən amillər. Qiymət amilləri və qeyri - qiymət amilləri. Tələb qanunu. T ələbin elastikliyi. Tələbin qeyri - elastikliyi. Tarazlıq nöqtəsi. Fərdi və bazar tələbi. T əklif. Təklifə təsir edən amillər. Təklifə təsir edən qiymət və qeyri - qiymət amilləri. Təklifin elastikliyi v ə qeyri - elastikliyi. Qiymətin əmələgəlmə mexanizmi. Bazar tarazlığı.
Marketinqin yaranma s əbəbləri. Marketinqin əsas vəzifələri. Marketinqin prinsipləri. Marketinqin strategiyası . Marketinqin taktikası. Müasir marketinqin əsas funksiyaları . Marketinqin anali tik funksiyası . Marketinqin istehsal funksiyası . Marketinqin satış funksiyası . İdarəetmə və nəzarət funksiyası . Marketinq tədqiqatının məqsədi.
İnfrastruktur termininin mənası. İnfrastrukturun növləri . İstehsal infrastrukturu .Sosial infrastruktur . Bazar infrastrukturu . Müasir bazar infrastrukturunun əsas elementləri . Bazar infrastrukturunun iqtisadiyyatda rolu.
Birj anın mahiyyəti . Birjanın təşkili . Birjanın növləri . Əmək birjası. Fond birjası. Valyuta birjası. Qiymətli kağızlar birjası . Broker v ə diller fəaliyyəti . Yarmarkaların yaranması və təşkil . Auksionların mahiyyəti . Auksionların təşkili . Auksionların növləri :
M əcburi auksion Mövzu 10. Bazar iqtisadiyyatında mülkiyyətin növü və formaları – 4 saat Mülkiyyət iqtisadi və hüquqi kateqoriya kimi . Mülkiyyət hüququ . Mülkiyyətin obyektləri . Mülkiyyətin subyektləri . Mülkiyyətin əsas formaları . Dövlət mülkiyyəti, xüsusi mülkiyyət və b ələdiyyə mulkiyyəti . Mülkiyyətin iqtisadi reallaşdırılması. Mülkiyyət formalarında sahib olma ,istifad ə etmə və sərəncam vermə xüsusiyyətləri . Mövzu 11. Dövlətsizləşdirmə və özəlləşdirmə. Azərbaycanda özəlləşdirmənin xüsusiyyətləri – 4 saat Dövlətsizləşdirmənin mahiyyəti . Dövlətsizləşdirmə - dövlətin iqtisadiyyatda hədsiz rolunun azaldılması istiqamətində aparılan islahat kimi. Dövlətsizləşdirmənin dörd üsulu haqqında .Özəlləşdirmənin yaranması. Özəlləşdirmə və dövlətsizləşdirmənin oxşar və fərqli c əhətləri . Azərbaycanda özəlləşdirmənin başlıca məqsədi. Azərbaycanda özəlləşdirmənin dörd əsas mərhələsi. Mövzu 12. Təsərrüfat fəaliyyətinin əsas formaları – 4 saat T əsərrüfat fəaliyyətinin əsas formaları:
Sahibkarlıq Biznes
Kommersiya Marketinq Menecment v ə s. Sahibkarlığın iqtisadi mahiyyəti. Sahibkarlıq fəaliyyətinin növləri. İstehsal sahibkarlığı. Kommersiya sahibkarlığı, maliyyə sahibkarlığı və innovasiya sahibkarlığı. Biznes və onun mahiyy əti. Biznesin funksiyaları.Muasir marketinqin əsas funksiyaları. Marketinqin vəzifələri və prinsipl əri .Menecmentin mahiyyəti. Menecmentin vəzifələri. Kommersiya - ticarət sahibkarlığının bir növü kimi. Kommersiya və ticarət. Mövzu 13. Bazar iqtisadiyyatının inkişafında rəqabətin mahiyyəti və rolu – 4 saat R əqabətin mahiyyəti. Bazar münasibətləri şəraitində rəqabət mexanizmi. Müasir şəraitdə r əqabətin inkişafı. Azad rəqabətin formaları. Sahədaxili rəqabət və sahələrarası rəqabət. R əqabətin tipləri. Təkmil rəqabət qeyri - təkmil rəqabət. Təkmil rəqabət bazarı və onun effektivliyi. Qeyri - t əkmil rəqabət bazarı və bazar hökmranlığ. Qeyri - təkmil rəqabət bazarının növləri. Xalis inhisar,oliqopoliya və inhisarçı rəqabət.
İqtisadiyyatda inhisarçılıq.İnhisarçılığın sosial-iqtisadi nəticələri. İnhisarın formaları: Kapital Sindikat Trest
Konsern f əaliyyəti. Dövlətin inhisarçılığa qarşı mübarizəsi. Antiinhisar siyasəti.
Bazar iqtisadiyyatında istehsalın təşkili. İstehsal amilləri. Əmək vasitələri,əmək predmeti, əmək ehtiyatları.Şəxsi və maddi amillər. İstehsal xərcləri haqqında.İstehsal xərclərinin növləri. Daxili xərclər və xarici xərclər.
ƏDƏBİYYAT 1.
A.Əliyev , A.Şəkərəliye”Bazar iqtisadiyyatına keçid” 2002. 2. V.Niftulla yev “Sahibkarlıgın Əsasları “ Bakı- 2002. 3. S.İbadov”İqtisadiyyat” Bakı- 2008. 4.T.V əliyev,N.Məmmədov” İqtisadiyyatın Əsasları”2008. 5 .T.V əliyev,Ə.Babayev , M. Meybullayev” İqtisadi Nəzəriyyə” 2001 6 . A.Əsədov, D .Vəliyev ”Beynəlxalq İqtisadiyyat” Bakı-2012. 7 . Ç.Abbasov ”Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya yolları” Bakı-2005. 8 . Ş.Qafarov ”Müasir iqtisadi sistem və qloballaşma” Bakı-2005. 9 .Q.Abbasov ”Bazar iqtisadiyyatının əsasları” Bakı-1994. 10.Q.Manafov ”Bazar iqtisadiyyatı nəzəriyyəsinə giriş” 11.A.M əmmədov ”Marketinqin Əsasları” Bakı-2007 12.Filip Kotler ”Marketinqin Menecmenti” (tərcümə) Bakı-2010.
Bakı İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin müəllimi Abdulova Gülnarə Fazil qızının “Bazar iqtisadiyyatının əsasları” dərs p roqramına
RƏY “Bazar iqtisadiyyatının əsasları” fənninin proqramı təhsil konsepsiyasına uyğun şəkildə hazırlanmışdır. Proqramda mövcud standart və tədris planına uyğunluq əsas götürülmüşdür. Proqram orta ixtisas m əktəbləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. “Bazar iqtisadiyyatının əsasları” f ənni həm kolleclərdə, həm də universitetlərdə tədris olunur. Bu fənnin tədris olunması t ələbələrin bazar iqtisadi sistemi haqqnda biliklərinin artmasına səbəb olur. Belə ki, “Bazar iqtisadiyyatının əsasları” fənninin tədris olunmasında əsas məqsəd tələbələrin bazar iqtisadiyyatının formaları, prinsipləri və mahiyyəti ilə bağlı biliklərini çoxaltmaqdan ibarətdir. Müstəqil Azərbaycan dövləti sosial yönümlü açıq bazar iqtisadiyyatı qurmaq yolunu əsas götürmüşdür. Bu məqsədlə də respublikamızda bu sahədə bir çox islahatlar həyata keçirilmişdir. Müəllim Abdulova Gülnarənin tərtib etdiyi proqramda mövzular məntiqi ardıcıllıqla əlaqələndirilməklə bazar iqtisadi sisteminin mövcud vəziyyəti və perspektivləri ilə aydınlaşdırılır. T ədris proqramının “Bazar iqtisadiyyatının əsasları” fənnini tam əhatə etdiyini nəzərə alaraq onun d ərc olunmasını məqsədəuyğun hesab edirəm.
Kollecinin müəllimi Zeynalova Reyhan Feyruz
Yüklə 312,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|