13.3. Raqobat evolyusiyasi va unga ta’sir etuvchi omillar
Raqobat kurashiga quyidagi asosiy omillar ta’sir etadi:
•
Bozor o‘lchami - qancha ko‘p bo‘lsa, raqobatchilar kuchli bo‘ladi;
•
Bozorning o‘sish sur’ati - tez o‘sishi bozorga kirishni engillashtiradi ;
•
Quvvati - ortiqcha quvvatlilik narxni pasayishiga olib keladi;
•
Bozordan chiqish yoki kirish uchun sharoitlar firma pozitsiyasini himoya
qiladi;
•
Narx;
227
•
Xaridor tovarlarni standartlashtirish darajasi ustunlikka ega chunki ularga bir
tovardan ikkinchi tovarga o‘tish osondir;
•
Mobil texnologik modullar;
•
Zarur kapital qo‘yilmalar razmeriga talablar – qattiq talab tavakkalchilikni
oshiradi, kirish va chiqishning qo‘shimcha to‘siqlarini yaratadi;
13.4-rasm. Raqobat sur’atlariga ta’sir etuvchi omillar
22
•
Vertikal integratsiya kapital razmeriga talabni oshiradi, integratsiyalashgan
va qisman integratsiyalashmagan firmalarning ishlab chiqarish xarajatlari va
raqobatbardoshligidagi kuchli farqlanishga olib keladi;
•
Miqyosdagi iqtisod - zaruriy tovar,raqobatbardoshligiga erishish uchun
bozor ulushini oshiradi,
•
Mahsulot assortimentini tez yangilash.
22
Эргашходжаева Ш.Д. Халқаро рақобат. Ўқув қўлланма. Т.: ТДИУ, 2013 й. 252 бет.
Raqobat
sur’atlari
Narxni pasaytirish
imkoniyatlari
Iste’molchilarning
egallash xarajatlari
miqdori
Raqobat
strategiyalarining
turlilik darajasi
Egallab turgan mavqedan
qanoatlanish darajasi
Tarmoqning jalb etuvchanlik
darajasi
Raqiblar ishlab chiqarish
quvvatlarining nisbati
Talab dinamikasi
Raqobat strategiyasining
naflilik darajasi
Raqiblar soni
Chiqish to’siqlarining
balandligi
|
