Eritmаlаr turlari. Eritmаlаrning foiz kоnsеntrаtsiyasi

Eritmalardagi molekulalararo kuchlar.
Toza moddalardagi barcha molekulalararo o`zaro ta‘sir kuchlari ham shuningdek eritmalarda amalga oshiriladi (8.2 – rasm)

1. 
   Ion – dipoli o`zaro ta‘sir kuchlari ionli birikmalarni suvda eritish bilan hosil buladi.Bunda bir vaqtning uzida quyidagi hodisalar sodir buladi:
   

• 
  Tuz suvda eriganda u ionlarga dissotsilanadi va ionlar qarama qarshi zaryadlangan suv dipollariga tortiladi. Bu o`zaro ta‘sir kuchlariga nisbatan kattadir shuning uchun kristall parchalanadi.(ya‘ni eriydi)
  
• 
  Gidrat qobiqlarining hosil bulishi:metall ionlari eritmada bulganda u suv molekulalari bilan uraladi va vodorod boglar hosil bulishi hisobiga solvat qobiklari hosil buladi:bunda ion ulchamiga boglik ravishda gidrat kobigiga suv molekulalari
  

soni turlicha masalan; Li⁺ ionlariga o`xshashlari uchun – suv molekulalari soni 4 ta Na<sup>+</sup> va F<sup>-</sup> ga o`xshash ionlar turida 6 tadan suv molekulari buladi.(13.2 – rasmga qarang).

2. 
   Vodorod bog`lari suv molekulalari (uning kislorod atomi) va o`z tarkibida N va O ya‘ni -OH, -COOH, -NH₂ va boshqalar kabi ion–induksion dipol tipdagi funksional guruxlar tutgan organik va biologik moddalar (spirtlar karbon kislotalar aminlar) orasida hosil buladi.
   
3. 
   Dipol – dipoli o`zaro ta‘sir kuchlari dixlormetan (CH₂ Cl₂ ) tipidagi polyar erituvchilarda eritilgan propanol (CH₃ CH₂ CH₂ OH) tipidagi polyar molekulalar orasida sodir buladi.
   
4. 
   Ion – induksuyalangan dipol tipidagi o`zaro ta‘sir kuchlari zaryadlangan ion yonida turgan qutbsiz molekulaning elektron pogonachasini siljitish hisobiga sodir buladi va qizil qon to`qimalarini hosil qiladi.
   
5. 
   Dipol induksiyalangan dipol o`zaro ta‘siri qutbli molekula qutbsiz molekulaning elektron bulutini siljitish hisobiga sodir buladi.bu kuchlar ion – induksuyalangan ta‘sir kuchlariga nisbatan kuchsiz.Atmosferadagi O<sub>2</sub> , N<sub>2</sub> va nodir gazlarning suvda eruvchanligi chegaralangan xususan bu kuchlarning paydo blishi bilan bog`liq.
   
6. 
   Dispersion kuchlar o`zaro ta‘siri uz ulushini barcha eritmalar hosil bulishiga sarflaydi ammo ular neft va gazolin tipidagi qutbsiz moddalar eritmalaridagi molekulalararo o`zaro ta‘sir kuchlari hisoblanadi.