Erkaklar jinsiy sistemasi



Yüklə 2,38 Mb.
səhifə3/7
tarix21.12.2023
ölçüsü2,38 Mb.
#187640
1   2   3   4   5   6   7
Urug\'don.gista (N.A) (1)

muhim ahamiyatga ega
  • Sertoli hujayra funksiyasi
    • Baryer funksiyasi
    • Tayanch funksiyasi
    • Trofik funksiyasi
    • Fagotsitar funksiyasi
    • Ekzosekretor funksiyasi
    • Transport oqsili produksiyasi
    • O’zaro endokrin aloqada qatnashadi
  • Baryer funksiyasi
  • Baryer komponentlari:

  • − Testis kapilyarlarining fenestrali epiteliysi va uning bazal membranasi
    − Baryer komponentlari orasidagi yupqa
    interstitsial to’qima

− Limfatik g’ilof
− Urug’ kanali xususiy qobig’i
− Spermatogen epiteliy BMsi
− Sertoli hujayralari orasidagi kontakt
  • Baryer funksiyasi

  • − Spermatotsit va spermatidni immun sistemadan
    himoya qiladi
    − Immun sistema shakllanishida bu hujayralar
  • Tayanch funksiyasi
    • o’simtalari spermatogen hujayralar uchun tayanch
  • Spermatogenezda o’lgan hujayralar
  • Sitoplazmatik tomchilarni yutadi
  • Trofik funksiyasi
    • Adlyuminal qismdagi hujayralar uchun
  • Ekzosekretor funksiya
  • Kanal bo’shlig’iga ajratadi
  • Epiteliydan ajralgan spermatozoidlar uchun
  • Transport oqsili produksiyasi
    • Androgen bog’lovchi oqsil
    • Testikulyar albumin
    • Transferrin
  • O’zaro endokrin aloqada qatnashadi
    • Gipofizning FSGi ta’sir obyekti
    • O’zi ham spermatogenezni stimullovchi faktorlar va ingibin oqsili(FSG sintezini ingibirlaydi) ajratadi
  • Spermatogenez bosqichlari 3 bosqichda:
    • Gonotsitlar bosqichi
    • Prespermatogenez
    • Xususiy spermatogenez
  • Xususiy spermatogenez o’z navbatida 4 ta jarayondan iborat:
    • Spermatogoniylarning mitotik bo’linishi
    • Spermatotsitlarni meyotik bo’linishi (davomiyligi 1 oy)
    • Spermatidlar

    • yetilishi(spermiogenez)
    • Spermatozoidlar yetilishi
  • Spermatogoniylarning mitotik bo’linishi

  • − Bu bo’linish natijasida hosil bo’lgan qiz hujayralar ajrab ketmay, ular orasida sitoplazmatik ko’prikchalar qoladi. Bu ko’priklar keyingi hamma bo’linishda saqlanadi.
    Izolyatsiyalangan spermatogoniylar differensirofkaga kirib
    kolonal sinsitia hosil qiladi
    − Bu bosqichda 9 ta mitotik bo’linish kuzatiladi va har bir hujayradan 500 ta yangi hujayra hosil bo’ladi
    − Meyoz bo’linishda hujayralar soni 4 marta ortadi
    − Spermatogenezning har bir bosqichida ko’plab hujayralar
    o’ladi, shuning uchun hujayralar soni hisobdan kamroq
    − Jarayon 2 hafta davom etadi
    − Har bir bo’linishda hosil bo’lgan spermatogoniylar odingisidan farq qiladi. Xromatinlar o’zgarishga uchrab geteroxromatin ulushi ortadi. Bu aktiv genlar miqdori kamayishi bilan bog’liq
    − So’nggi bo’linishdan keyin spermatotsitlar hosil bo’ladi va
    ular meyozga kiradi
  • Spermatotsitlarning meyotik bo’linishi
  • O’ziga xosligi:

− faqat yetilgan hujayralar bo’linadi
− faqat bir marta amalga oshadi
− birlamchi va ikkilamchi spermatotsitlar bo’linishga kiradi va erta spermatidalar hosil bo’ladi
  • Spermatidalar yetilishi

  • − Davomiyligi 1 oy
    − Katta morfologik va strukturaviy o’zgarishlarga uchraydi
    − Bu jarayonlar uchun optimal harorat 34⁰
    − Spermatidlar yetilishida Sertoli hujayralari muhim
    − Spermiogenez oxirida yetilgan hujayralar Sertoli hujayrasi bilan aloqasini uzadi va kanal bo’shlig’iga chiqishi uchun ko’prik uziladi(spermiatsiya)
    − Shu paytda kechki spermatid spermatozoidga o’tadi
  • Yadroning zichlashishi
  • Spermatogenezning 1–yarmida yadroda RNK sintezlanadi
  • Yadro oqsillari almashinadi va yangi oqsillar

  • xromatinning kuchli kondensatsiyasini
    ta’minlaydi. Natijada yadro 30 marta kichrayadi
  • Yadro hujayra bir qutbiga yaqinlashadi
  • Energiya bilan ta’minlovchi sistema – maxsus fermentlar

  • o Ular orqali spermatozoidlar yangi energiya
    manbalari(Fruktoza va AtsetilKarnitin)dan foydalana oladi
  • Mitoxondriya spiral shaklda joylashgan
  • Ayol jinsiy yo’llarida uning ahamiyati ortadi, chunki

  • energiya manbasi laktat va piruvatga o’tadi
  • Akrosoma hosil bo’lishi
  • Erta spermatidada yadro yaqinida Goljidan hosil bo’ladi
  • Dastlab membranali granula ko’rinishida bo’ladi, keyin yadroga yaqinlashib oldiga o’tadi va zichlashadi
  • Akrosomada tuxum hujayra membranalarini

  • parchalovchi fermentlar sintezlanadi
  • Boshcha membranasi
  • O’ziga xos tuzilgan
  • Spermatozoid harakat yo’nalishini va tuxum hujayra bilan aloqasini osonlashtiradi
  • Xivchin:
  • Kechki spermatidalarda rivojlanadi
  • 2 sentrioladan biri uning aksonemasini hosil qiladi
  • Deyarli hamma sitoplazmasini yo’qotadi
  • Hujayra ichi parchalanishi va komponentlarini

  • utilizatsiyasi orqali
  • Qolgan qismi tomchi ko’rinishida dumning oraliq sohasida yig’iladi. Bu yerda organellalar konsentratsiyasi ortadi
  • Bu jarayon spermiatsiya bilan parallel yoki moyak ortig’ida amalga oshadi
  • Sitoplazma yo’qolishi bilan hujayralar orasidagi ko’priklar yo’qoladi
  • Spermatozoidlar yetilishi
  • Ortiq boshchasida:

  • akrosoma yetilishi tugallanadi, lekin urug’lantirishga qobiliyatsiz
  • Ortiq dumi va ductus deferensda:

  • − harakatlana oladi
    − membrane yuzasida tuxum hujayra bilan bog’lanish
    uchun zarur glikoproteinlar yig’iladi
    − 1-3 hafta davom etadi
  • Ayollar jinsiy yo’lida

  • − prostata, urug’ pufakchasi ayol jinsiy yo’li sekreti spermatozoid membranasining labilligini oshiradi va akrosomal reaksiya rivojlanishi uchun zarur
    − shuningdek, spermatozoid metabolizmi va
    harakatchanligi ortadi

Testisning gormonal regulyatsiyada ishtiroki


Moyaklar
− Ichki sekretsiya a’zosi
− Gormonal funksiyasini gipotalamus va gipofiz nazorat qiladi
− Bu funksiya 2 tip hujayralar orqali
ta’minlanadi (Leydig va Sertoli hujayralari)
  • Sertoli hujayralari

  • − Funksiyasi FSG va testosteron orqali boshqariladi
    − Asosan maxsus oqsillar sintezlaydi
    − Testosteron ba’zi fermentlar ta’sirida estradiolga o’tadi va bu Leydig hujayralariga ta’sir qilib testosterone sintezini kamaytiradi
    − Shuningdek, Aktivin va IL –1 ajratib, spermatogoniy bo’linishini stimullaydi
    Ingibin – gipofizda FSG hosil bo’lishini tormozlaydi
  • Leydig hujayralari
  • Kanallar orasidagi interstitsial to’qimada

  • joylashgan
  • Yumaloq shaklda, oksifil sitoplazmali
  • Testosteron sintezlaydi. U avval limfatik to’rga, so’ng kata qon aylanish sitemasiga o’tadi
  • Testosteron ta’siri:

  • − qaytar aloqa mexanizmi orqali gipofizda lyutenlovchi gormon ishlab chiqarilishini ingibirlaydi
    − sertoli hujayrasiga ta’sir qilib, maxsus oqsillar sintezini stimullaydi
    − shu oqsil bilan bog’lanib spermatogen
    hujayralar rivojlanishiga ta’sir qiladi

Urug’ yo’llari devorining tuzilishi



Yüklə 2,38 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin