Erkaklar jinsiy sistemasi

□ Komponentlari:

− Proteolitik fermentlar (fibrinolizin) – spermani suyultiradi
− Fosfolipidlar – spermatozoid membranasidagi xolesterin bilan almashinib uning labilligini orttiradi
− Prostosomalar – kichik membranali pufakchalar
− spermatozoidlar bilan bog’lanib, ularga immun hujayralarning ta’sirini kamaytiradi(ayollar jinsiy yo’lida)
− PG – ayollar jinsiy yo’llari qisqarish aktivligini oshiradi
□ Endokrin funksiyasi:
− Gipofizar FSG analogi – moyak faoliyatini stimullaydi
− Embriogenezda gipotalamusning erkak tipida rivojlanishini belgilaydigan factor
− Parakrin ta’sir qiluvchi gormonlar – miotsitlar qisqarish aktivligini, bezlarining sekretar aktivligini boshqaradi
□ Qisqarish funksiyasi:

• Eyakulyatsiya vaqtida:

− Bezdan sekretni chiqaradi
− Siydik kanalida noixtiyoriy sfinkter hosil qiladi
□ Tuzilishi 2 asosiy elementdan iborat:

• Ko’p sonli mukoz bezlar(30-50ta)
• Mushak elastik stroma

− Bezlar – shoxlangan, chiqaruv yo’llari birlashib uretra
bo’shlig’iga ochiladi
− Stromaning qalin qatlamli prostatani bo’laklarga bo’ladi, yupqa qatlami alohida bezlarni o’raydi

□ Prostata bezlari:

• Alveolyar naysimon shaklda
• 3 tip hujayralar farqlanadi:
• Bosh hujayralar

− kubsimon yoki prizmatik shakldagi shilliq ekzokrinotsitlar
− sekretni hamma qismi va bir qancha gormonlar
sintezlaydi

• Bazal hujayralar
• Endokrin hujayralar – parakrin ta’sirli gormonlar sintezlaydi

• Oxirgi qismi silliq miotsitlar o’ralgan. Ularning qisqarishi eyakulyatsiyada sekret chiqishini osonlashtiradi
• Chiqaruv kanali:

− kengroq
− ko’p qatorli epiteliy bilan qoplangan

□ Prostataning yoshga bog’liq o’zgarishlari:

• 50-60 yoshdan keyin prostate bezlari atrofiyalana boshlaydi, stroma qismi, aksincha o’sadi
• Atsinus va chiqaruv yo’li bo’shlig’ida konkretsiyalar(qatlamli tanachalar) yig’iladi
• Uning tarkibi:

− parchalangan epiteliy qoldiqlari
− bez sekreti komponentlari
− mineral moddalar (Ca3(PO4)2)

• Bulbouretral bezlar (Kuper bezlari)

− 1 jufta kata bo’lmagan bezlar (diametri 1 sm)
− Urogenital diafragmada joylashgan
− Atsinus – shoxlangan alveolyar-naysimon
− Chiqaruv yo’li – 3-4 sm, uretraga ochiladi
□ Funksiyasi:
− Shilliq suyuqlik ajratadi
− Glikozaminoglikanlarga boy, yuqori qovushqoqlikka ega
− Eyakulyatsiyadan oldin ajraladi, uretrada spermatozoidlarni zararlanishdan saqlaydi

• Penis/Erlik olati

▒ Terisi juda yupqa, ostida yog’ qatlami yo’q
▒ Ko’p sonli nerv oxirlari saqlaydi
▒ Penis bosh qismida yog’ bezlari mavjud
□ Penis asosini 3 ta g’ovak tana tashkil