Эркин иқтисодий ҳудудлар

xususiyatlari. Savdo erkin iqtisodiy hududlari turlari: erkin savdo hududi, erkin 
bojxona hududi, omborxona hududlari, erkin portlar va bojsiz savdo do„konlari 
Funksional vazifasiga qarab EIHlar quyidagi guruhlarga ajratiladi: 
Erkin iqtisodiy hududlarning shakllari 
Savdo 
hududlari 
Savdo-ishlab 
chiqarish 
hududlari 
Texnik-tadbiq 
etish hududlari 
Xizmat 
ko„rsatuvchi 
hududlar 
Kompleks 
hududlar 
Mos ravishda ularning turlari 
1 Erkin savdo 
hududi 
1 Sanoat-ishlab 
chiqarish 
hududi 
1 Texnopark 
1 Erkin 
bank 
hududi 
1 Maxsus 
iqtisodiy 
hudud 
2 Erkin 
bojxona 
hududi 
2 Eksport-ishlab 
chiqarish 
hududi 
2 Erkin 
ilmiy 
hudud 
2 Offshor hudud 
2 Mintaqaviy 
hudud 
3 Omborxona 
hududlari
3 Kichik 
tadbirkorlik 
3 Texnopolis 
3 Turistik hudud 
3 Xalqaro EIH 

---

80 
hududi 
4 Erkin port 
4 Import hudud 
4 Ilmiy-
texnologik 
hudud 
4 Erkin 
qayta 
ishlash hududi 
5 Bojsiz savdo 
do„konlari
5 Erkin savdo-
ishlab 
chiqarish 
hududi 
5 Erkin 
innovatsiya 
hududi 
5 Erkin sug„urta 
hududi 
6 Erkin tashqi 
savdo hududi 
6 Agropolis 
6 Ilmiy-texnik 
tijorat parki 
6 Makiladoris 
7 Erkin logistik 
hudud 
8 Tranzit hudud
3.2-rasm. Erkin iqtisodiy hududlarning shakllari
3.1-rasmda keltirilgan funksional vazifasiga qarab ajratilgan EIHlar turlarining 
3.2-rasmda keltirilgan alohida trkiblari bo„yicha EIHlarning xususiyatlari bilan 
quyida tanishish mumkin. 
3.2-rasm ma‟lumotlariga ko„ra, funksional vazifasiga qarab ajratilgan EIHlar 
tarkibida dastlabkisi va jahon tarixida ham ilk tashkil etilgan turli savdo hududlari 
hisobalanadi. 
EIHlarning mazkur guruhida bugungi kunda 6 ta EIHlar kiradi. U yuqoridagi 
rasmda keltiril o„tilgan. 
Mazkur EIHlar ularning rivojlanishining 4 ta avlodining dastlabkisi sifatida 
vujudga kelgan bo„lib, quyida ularning keyingi avlodlarida tashkil etilgan turlari 
haqida qisqacha bayon etilgan. 
EIHlar shakllarining evolyutsiya jarayoni nuqtai nazaridan 
4 avlodga
bo„linadi: 
1. Birinchi avlod – erkin savdo, bojxona hududlari. 
2. Ikkinchi avlod – eksport ishlab chiqarish. 
3. Uchinchi avlod – texnopark, texnopolis, offshor markazlar. 
4. To„rtinchi avlod – ekologik-iqtisodiy regionlar, tor ixtisosli hududlar. 
Birinchi avlod EIHlar, asosan, tijorat faoliyatiga mo„ljallangan (bojxona 
hududlari, erkin savdo hududlari). Bu turdagi hududlar qisqa muddat ichida birlamchi 
kapitalni yig„ishga imkon beradi. Keyinchalik, bu yig„ilgan kapitalni ishlab chiqarish 
sohasiga qayta investitsiyalash mumkin bo„ladi. 
Shu asosda EIHlarning ikkinchi avlodini (savdo-ishlab chiqarish hududlari, 
sanoat-ishlab chiqarish hududlari) yaratishga shart-sharoitlar yaratiladi. 
Uchinchi avlod EIHlar esa innovatsion faoliyatga tayanadi, ya‟ni fan-texnikada 
yangiliklarni yaratish va ularni tezda ishlab chiqarishga tadbiq etishga mo„ljallangan 
hududlardir (texnopark, texnopolis, ilmiy park kabilar). 
Hozirgi paytda EIHlarning to„rtinchi avlodi tor sohaga ixtisoslashib bormoqda 
yoki butun bir rayonni o„z ichiga olmoqda. Hozirgi zamonda EIHlar oilasida ikkinchi 
avlod hududlari markaziy o„rin egallaydi.