Əsgərov Elməddin Firudin oğlu “ Azərbaycanda maşınqayırma sənayesinin yenidən qurulması və inkişaf prespektivləri
Yüklə 1,09 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
İllər
Göstəricilər 2013 2014 2015 2016 Cəmi investisiya qoyuluşları 3,1 0,2 0,1 - Xarici investisiyalar 2,8 - - - Daxili investisiyalar 0,3 0,2 0,1 - 63 Bununla belə, müasir şəraitdə maşınqayırma müəssisələrinin əsas istehsal fondlarının təkrar istehsalının investisiyalaşdırılmasının bir sıra məsələsi iqtisadi ədəbiyyatda kifayət qədər tam həcmdə əksini tapmamışdır. Azərbaycan Maşınqayırma sənayesinin yenidənqurulması və inkişafının investisiya təminatı baxımdan yeni texnikanın istehsal dövrünün qısaldılmasına kömək edir və bu texnikaya olan ödəmə qabiliyyətli tələbin saxlanılması üçün əlverişli şərait yaradır.Bu, maşınqayırma, müəssisələrində elmi-texniki tərəqqinin sürətlənməsinə,lizinq əməliyyatlarında keçən bütün iştirakçıların rəqabət qabiliyyətinin möhkəmlənməsinə imkan verir. Lizinq uzunmüddətli aktivlərin maliyyələşdirilməsinin alternativ forması kimi axırıncı onilliklərdə elmi- iqtisadi ədəbiyyatlarda geniş tədqiq olunur. Ancaq onun əsasında həyata keçirilən real investisiyaların həcmi çox məhduddur. Bunun səbəblərindən biri də bu maliyyə mexanizminin incəliklərinin kifayət qədər tədqiq olunmamasıdır. Azərbaycan Maşınqayırma sənayesinin yenidənqurulması və inkişafının investisiya təminatına dair tədqiqatın predmeti maşınqayırma müəssisələrinin əsas istehsal fondunun təkrar istehsalı sistemində lizinq investisiyalaşdırılmasının təşkilati- iqtisadi mexanizmidir.tədqiqatının məqsədi maşınqayırma müəssisələrinin əsas istehsal fondlarının müasirləşdirilməsi və yeniləşdirilməsinə yönəlmiş investisiya mənbə-lərini aktivləşdirmək imkanını verən lizinq mexanizminin təşkilati- iqtisadi təkmilləşdirilməsi və maliyyələşdirilməsinin səmərəliyinin artırılması üzrə tövsiyələrin işlənməsidir. Azərbaycan Maşınqayırma sənayesinin yenidənqurulması və inkişafının investisiya təminatına dair tədqiqat;n predmeti maşınqayırma müəssisələrinin əsas istehsal fondunun təkrar istehsalı sistemində lizinq investisiyalaşdırılmasının təşkilati- iqtisadi mexanizmidir. Qoyulmuş məqsədlərə nail olmaq üçün aşağıdakı vəzifələrin həll edilməsi zəruri idi: 64 - investisiyalaşdırmanın lizinq formasının müsbət və mənfi cəhətlərini aşkar etmək, onun investisiyaladırmanın kredit forması və icarə ilə müqayisəli təhlilini aparmaq; - sənaye biznesində lizinqin xarici təcrübəsini və tendensiyaları ümuiləşdirmək; - ölkənin maşınqayırma müəssisələrinin əsas istehsal fondlarının müasir vəziyyətini və onların təkrar istehsalı prosesində mövcud dinamikanı təhlil etmək; - ölkənin maşınqayırma müəssisələrində investisiya proseslərinin mövcud olan vəziyyətini tədqiq etmək; - Azərbaycanda lizinq bazarının inkişafının təhlilini aparmaq və sonradan maşınqayırma müəssisələrinin əsas istehsal fondlarının təkrar istehsalı prosesində lizinqin istifadəsinə yönəlmiş investisiya tədbirlərinin aktivləşdirilməsi üzrə təklifləri işləyib hazırlamaq; - Azərbaycanda lizinqin tənzimlənməsinin iqtisadi- hüquqi məsələlərini tədqiq etmək; - milli maşınqayırma biznesində investisiyalaşdırılmanın lizinq formasının inkişafının qabağını alan amilləri müəyyən etmək; - avadanlığı göndərən, maliyyə institutu ( bank) , lizinqalan ( maşınqayırma müəssisələri) arasında yaranan və göstərilən münasibətləri tənzimləyən lizinq mexanizminin təkmilləşdirilməsinin təşkilati- iqtisadi yolları müəyyən etmək; - ölkədə bazar iqtisadiyyatının inkişaf xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması ilə lizinq subyektlərinin hüquqi münasibətlərini tənzimləyən qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi üzrə tövsiyələri işləmək; bazar iqtisadiyyatı şəraitində maşınqayırma müəssisələrinin əsas istehsal fondlarının təkrar istehsalının maliyyə metodu olan investisiya fəaliyyətinin lizinq mexanizminin təkmilləşdirilməsi üzrə tövsiyələrin işlənməsindən ibarətdir. İnvestisiya təminatına dair lizinq xidmətinin tətbiqinin əhəmiyyətli nəticələr aşağıdakılardır: - əsas kapitalın elementləri kimi çıxış edən həmçinin onların mülkiyyətə alınması və sonradan müvəqqəti istifadəyə verilməsi üzrə hərəkətlərin məqsədli 65 istiqamətləndirilməsini müəyyənləşdirən lizinq münasibətləri anlayışları müəllif tərəfindən dəiqiqləşdiril-mişdir; - investisiyalaşdırmanın lizinq formasının müsbət və mənfi cəhətləri müəyyən edilmişdir və onun kredit forması və icarə ilə müqayisəli təhlili aparılmışdır; - lizinq münasibətlərinin anlayışlar aparatı sistemləşdirilmişdir, lizinq təsnifatlandırma əlamətləri təklif edilmişdir ki, onların quruluş ardıcıllığı lizinqin məzmunun, növlərini və milli lizinq fəaliyyətinin inkişaf istiqamətini təşkil edən sistemdir ; Ölkənin maşınqayırma müəssisələrində lizinq mexanizminin istifadəsi üzrə işdə təklif olunan tövsiyələrin tətbiqi investisiya resurslarının məhdudluğu şəraitində qısa və ortamüddətli dövrlərdə əsas istehsal fondların təkrar istehsalı prosesinin əsas məsələsini- fiziki və mənəvi aşınmasının aradan qaldırılmasının həll edilməsində kömək göstərə bilər. İşlənmiş praktiki tövsiyələr universal xarakter daşıyır və sahə mənsubiyyətindən asılı olmayaraq istənilən müəssisədə istifadə oluna bilər. Lakin lizinqin illi müəssisələrin əsas fondlarına səmərəli investisiya metodu kimi istifadəsi perspektivi yalnız fəaliyyətdə olan normativ- hüquqi aktlardan asılı deyil, vacib yeri dövlətin sənaye siyasəti və ölkədə olan investisiya mühiti tutur. Ötən il ölkə iqtisadiyytının bütün sahələrində ciddi uğurlar qazanılıb. Heç şübhəsiz ki, bu nailiyyətlər ölkədəki sabitlikdən və əmin-amanlıqdan, müdrikliklə yürüdülən və həyata keçirilən iqtisadi siyasətdən güc alır. Ölkə prezidenti, möhtərəm Ilham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2010-cu ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2011-ci ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasındakı proqram xarakterli nitqində əldə olunan uğurların əhəmiyyətini önə çəkərək deyib: “Bu böhranlı illər ərzində biz iqtisadi siyasətimizi inamla aparmışıq. Ölkə qarşısında duran bütün vəzifələr icra edildi. Bütün sosial proqramlar öz həllini tapdı. Əlbəttə ki, bütün bu uğurlarımızın təməlində uzun illər aparılan düşünülmüş iqtisadi siyasət, iqtisadi islahatlar dayanır”. Bu gün Azərbaycanda daxili investisiyalar xarici sərmayələri üstələyir. Yalnız 2010-cu ildə ölkə iqtisadiyyatına 15.5 milyard dollar vəsait qoyulub ki, bu da çox 66 böyük rəqəm olmaqla dünyada böhranın fəsadlarının hələ də aradan qaldırılmadığı bu şəraitdə Azərbaycanın davamlı inkişaf yolunda olduğunun bariz təsdiqidir. Respublikamız nəhəng neft-qaz ölkəsi kimi tanınsa da, əslində bu gün qeyri-neft sektoru daha sürətlə tərəqqi edir ki, bu da yürüdülən siyasi kursun məqsədyönlülüyünü, ilk növbədə məhz xalqın maraqlarının yüksək səviyyədə təmin olunduğunu göstərir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə ötən il ölkə sənayesində təsərrüfat subyektləri tərəfindən istehsal olunmuş mal və xidmətlərin həcmi 2009-cu illə müqayisədə 2.6 faiz artaraq 27.4 milyard manat təşkil etmişdir. Sənayenin mədənçıxarma və emalı sahələrində də artım müşahidə olunmuşdur. Ölkə sənayesinin bu inkişaf tendensiyasında sizin rəhbərlik etdiyiniz sahənin də uğurları az olmamışdır. 2016-cı ildə “Azneftkimyamaş” ASC-yə daxil olan müəssisələr bütün imkanlarını səfərbər edərək istehsalın əhəmiyyətli artımına nail olmuşdur. Hesabat ilində 23.5 milyon manatlıq məhsul istehsal edilmişdir ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 130.2 faiz təşkil etmişdir. “Bakı neftmaşınqayırma zavodu”, “Bakı fəhləsi maşınqayırma zavodu”, “Suraxanı maşınqayırma zavodu”, “Səbail maşınqayırma zavodu” və “Balaxanı maşınqayırma zavodu” TASC-lər hesabat ilində daha yüksək göstəricilərə nail olmuşdur. Cəmiyyətin müəssisələri tərəfindən alıcılara 21.5 mln. manatlıq məhsul göndərilmişdir (satılmışdır) ki, bu da əvvəlki ildəkindən 3.0 mln. manat yaxud 16.0 faiz artıq olmuşdur. Bu onu göstərir ki, əksər törəmə açıq səhmdar cəmiyyətləri əvvəlki illə müqayisədə məhsul həcmini xeyli artırmışdır. Məhsullarımızın əsas alıcısı olan Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin bütün sifarləri vaxtında və keyfiyyətlə yerinə yetirilmişdir. Dövlət Neft Şirkətinin müəssisələrinə 18.0 milyon manatlıqdan artıq məhsul yola salınmışdır. Satış bazarlarının genişləndirilməsi, ixrac həcminin artırılması üçün marketinq fəaliyyəti Səhmdar Cəmiyyətinin rəhbərliyi tərəfindən daim diqqət mərkəzində saxlanılır. 2016-cı ildə respublikamızdan kənara 3.5 mln. manatdan çox neft-mədən avadanlığı yola salınmışdır ki, bu da ümumi məhsul satışının 15.0 faizinə bərabərdir. 67 Ixrac edilən məhsullarımız əsas etibarilə Rusiyaya, Qazaxıstana, Ukraynaya, Türkmənistana göndərilmişdir. Ölkəmizin neft-mədən avadanlıqları bu vaxtadək respublika və beynəlxalq sərgilərdə dəfələrlə nümayiş etdirilib. 2016-cu ildə Cəmiyyətin müəssisələri Bakıda hər il təşkil olunan beynəlxalq neft-qaz sərgisi ilə yanaşı, Qazaxıstan və Türkmənistan respublikalarında təşkil edilən beynəlxalq neft-qaz sərgilərində iştirak etmiş, gələcək fəaliyyət üçün bir sıra təşkilat və şirkətlərlə danışıqlar aparmışdır. Sərgidə nümayiş etdirilən yeni tipli fontan avadanlıqları və qazma açarları neftçilər tərəfindən alınmışdır. Cəmiyyətin marketinq xidmətinin apardığı səmərəli fəaliyyət nəticəsində müxtəlif neftçıxarma regionlarında məhsullarımız geniş reklam edilmiş, bir sıra məhsulların göndərilməsi barədə müqavilələr bağlanmışdır. Buna misal olaraq “Bakı fəhləsi maşınqayırma zavodu” TASC tərəfindən Qazaxıstan Respublikasına məhsul göndərilməsi müqavilələrinin bağlanmasını göstərmək olar. Hazırda 2011-ci ildə məhsul göndərilməsi üzrə müxtəlif alıcılarla danışıqlar davam etdirilir. Belə ki, mütəxəssisləriniz tərəfindən müəssisələrin istehsal-təsərrüfat fəaliyyəti daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Əgər belə olmasaydı, bugünkü uğurlardan da söz açmaq olmazdı. İstehsal həcminin artırılması və buraxılan məhsulların keyfiyyətinin yüksəldilməsi üçün TASC-lərə hərtərəfli kömək göstərilir. Bu istiqamətdə müəssisələrin işi təhlil edilərək maliyyə vəziyyətlərinin yaxşılaşdırılması, istehsalatda yaranmış problemlərin həll edilməsi, ixtisaslı işçilərlə təmin edilməsi üzrə operativ tədbirlər həyata keçirilmişdir. 2016-cı ildə müəssisələr buraxılan məhsulların keyfiyyətinin yüksəldilməsi ilə yanaşı, yeni məhsulların layihələşdirilməsini və istehsalın mənimsənilməsi işlərini davam etdirmişlər. İl ərzində 4 yeni məhsul nümunəsi yaradılmışdır. Bunlara misal olaraq 80 və 100 ton yükqaldırma qabiliyyətinə malik quyuların təmiri və qazma 68 avadanlığı, neft məhsullarının daşınması üçün avtosistemlər, səyyar təmir emalatxanaları və mədənlər üçün mobil yaşayış evlərinin istehsalını göstərmək olar. Neft-mədən avadanlığı ilə yanaşı müəssisələrdə qeyri-profilli məhsulların istehsalı da mənimsənilmişdir. Əsasən Bakı şəhərində tikilən körpülər və yol qovşaqları üçün müxtəlif metal konstruksiyalar və digər məhsullar istehsal edilmişdir. Cəmiyyətət daxil olan 9 müəssisə və təlim mərkəzi ISO Sertifikatı almış və monitorinq keçirilərək bunların fəaliyyət müddəti uzadılmışdır. Müəssisələrdə istehsal olunan əsas neft-mədən avadanlıqları API monoqramını almışlar və sifarişlər olduğu halda APİ standartları ilə istehsal olunurlar. 2016-cu ildə müəssisələrdə işçilərin sayı 2800 nəfərə yaxın olmuşdur. Orta əməkhaqqı 385 manat təşkil etmişdir. Bakı şəhərinin ekoloji vəziyyətinin daha da yaxşılaşdırılması məqsədi ilə sənaye obyektlərinin şəhərdən kənara köçürülməsi ASC-nin müəssisələrindən də yan keçməmişdir. Məlumdur ki, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 60 saylı sərəncamına uyğun olaraq bir sıra sənaye müəssisələrinin, o cümlədən “Azneftkimyamaş” ASC-yə daxil olan maşınqayırma zavodlarının Bakı şəhərinin kənarlarına köçürülməsi işləri həyata keçirilmişdir. Sərəncamın icrası ilə əlaqədar olaraq “Səttarxan adına maşınqayırma zavodu”, “Bakı neft-mədən maşınqayırma zavodu” və “Bakı maşınqayırma zavodu” TASC-ri birləşərək yeni müəssisə- “Bakı neft- maşınqayırma zavodu” TASC yaratmışdır. “Keşlə maşınqayırma zavodu” isə “Bakı fəhləsi TASC” ilə birləşmişdir. Müəssisələrdə işləmiş ixtisaslı fəhlə kadrları və mühəndis-texniki işçilər yeni zavodlarda işləməyə başlamışlar. Hazırda Bakı neftmaşınqayırma və “Bakı fəhləsi” zavodlarında sexlərin yenidən qurulması və yeni istehsal sahələrinin yaradılması işləri uğurla davam etdirilir. Müəssislərdə yenidənqurma və bərpa işləri başa çatdıqdan sonra işləyənlərin sayı xeyli artacaqdır. Eləcə də “Bakı neft-qaz-mədən avadanlığı zavodu” TASC Qala qəsəbəsindən Əmircan qəsəbəsində yerləşən “Suraxanı maşınqayırma zavodu” TASC- nin ərazisinə köçürülür. 69 Azərbaycan Maşınqayırma sənayesinin yenidənqurulması və inkişafının investisiya təminatı öz növbəsində gələcəyin maşınqayıranların hazırlanması prosesinə də təsir edir. Qeyd etdiyiniz məsələ ilə ələqadər cəmiyyətin nəzdində yaradılmış Təlim mərkəzində yüksək ixtisaslı gənc fəhlə kadrların hazırlanması və mütəxəssislərin ixtisas səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün hər cür şərait yaradılmış, onun işi təkmilləşdirilmiş və maddi- texniki bazası möhkəmləndirilmişdir. Ötən il mərkəzdə 400-ə yaxın fəhlə kadr hazırlanaraq əsasən cəmiyyətin müəssisələrində işlə təmin olunmuşdur. Bundan başqa, 40 nəfər mühəndis- texniki işçi burada öz peşə səviyyələrini artırmışlar. Təlim mərkəzində Səhmdar Cəmiyyətə daxil olan müəssisələrlə yanaşı, digər müəssisə və təşkilatların da sifarişləri əsasında ixtisaslı fəhlə kadrlar hazırlanmış və onlara beynəlxalq sertifikatlar təqdim olunmuşdur. Ölkəmizin neft maşınqayırma kompleksinin qarşısında 2017-ci ildə məsul və şərəfli vəzifələr dayanır. Belə ki, ötən il bütün sahələrdə uğurla başa vuran Azərbaycan 2011-ci ildə möhtəşəm nailiyyətlər əldə etmək əzmindədir. İlin əvvəlindən bügünədək görülən işlər, proqnozlaşdırılan layihə və tədbirlər bunu əminliklə söyləməyə ciddi əsas verir. Həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan bütün qlobal layihələr həyatımızın sahə və istiqamətlərini əhatə etməklə ölkəmizin daha da qüvvətlənməsinə, insanların həyat şəraitinin durmadan yüksəldilməsinə xidmət edəcəkdir. Ölkə Prezidentinin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2010-cu ilin sosial – iqtisadi inkişafının uekunlarına və 2017-ci ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında bu il görülüəcək işlər barədə ətraflı danışılmış, lazımi tapşırıqlar verilmişdir. Bununla sahibkarlığın inkişafına dəstək, Xəzər dənizinin suyunun şirinləşdirilməsinə dair layihələrin icrası, bərpa olunan enerji mənbələrinin yaradılması, kəqnd təsərrüfatının və kosmik sənayenin inkişafı, sosial infrastukturun daha da təkmilləşdirilməsi və digər mühüm məsələlər aiddir. Dövlətimizin başçısı İlham Əliye müşavirəyə yekun vuraraq deyib: “ 2017-ci il başlayıb, mən gələcəyə çox böyük nikbinliklə baxıram. Tam əminəm ki, 2017-ci ildə ölkəmizin hərtəfli inkişafı üçün 70 uğurlu il olacaqdır. Buna nail olmaq üçün hamımız yaxşı işləməliyik ki, ölkəmizi daha da gücləndirək. Azərbaycanı inamla irəli aparaq ”. Yüklə 1,09 Mb. Dostları ilə paylaş:
|