Ətraf mühi̇tə və sosi̇al sahəyə təsi̇rlər və təsi̇razaltma tədbi̇rləri̇
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Daşqın
- Torpağın çirklə nm ə si
|
Kipl əşdirmə Boru k
əmə rinin
əlavə
seksiyalarının tikintisinin sə b əb olduğu tor p ağı
n ki pləşmə
sinin t ə sir lə ri
CQBKG üzr ə
Ə MSSTQ-
nin son variantında analoji bölmə d ə t əsvir edilmiş təsirlə r ə
oxşar olacaq: daha də qiq des ə
nla r ı n dren aj
x üsusiyy
ətlə rini d
əyişdirir; havalanm a s
ə viyy
ələ rini
azaldır ki, bu da anaerobik v ə ya su ilə
doymuş mühitlə rin yaranm
as ı na s ə b ə b ola
bilər;
v ə s ə th a
xınla r ı v ə
yerli da
ş q ınlara s ə b ə b ola bi lə r. Kipləşmə nin eyni zama nda ek
ol o giyaya ikinci d
ə r ə c əli
t ə sir ləri ola bi
lə r ki, bu da bitk i örtüyün ün yenid
ə n b
ə rpa
olunm a sı qabiliyyə tini aza
l d ı r (ba x : Bölmə 10.7.3), k ə nd t
ə s ə rrüfat ı məhsuld a rlığı
v ə
əlaqə dar h
ə yat
şə raitin
ə
mə nfi t ə sir edir (bax: Bölmə 10.13.3).
CQBKG marşrutunun xeyli hissə sind ə
olduğu kimi əlavə boru k
əməri seksiyasının bə zi
ərazilə rind
ə, xüsusə n d
ə
palçıq vulkanlarının olduğu ə razid ə
(palçıq vulkanının qılıcı (KG3.5-
4.7) daxil olmaqla) torpağın üst qatının qalınlığı azdır (5sm -d ə n az). Bu ərazilə
rd ə
torpağın üst qatının götürülmə si v
ə
torpağın üst qatı ilə alt qatının bir -birind ən ayrılması xeyli daha ç ətin olacaqdır. Lakin, Kəmə r Sah ə
ə rb ə doğru irəlilə dikc ə
torpağın üst qatının qalınlığı ümumilikdə
artır. KS boyunca torpağın üst qatının dəqiq qalınlığı tikinti - öncə
si t ə dqiqat vasit əsilə
t əsdiqlə
n ə c ə k.
Əlavə
boru k əməri seksiyalarının tikintisinin digər potensial təsirlə ri ( torpağın strukturunun v ə b əslə yic
i maddələrin miqdarının dəyişmə sin
ə, torpağın münbitliyinin itmə sin
ə v ə torpağın toxum fondunun səmə r əliliyinin itmə sin ə
gətirib çıxaran torpağa tə sir) CQBKG üzr ə
MSSTQ- nin son variantında analoji bölmə d ə
əsvir edilən potensial təsirlə r ə oxşardır (bu məlumat üçün həmin bölmə y ə istinad edilməlidir).
KS-in haz ırlanm as
, o cümlə
d ə n bitki ö rtüyünün k ə nar
l a ş d ı r ılm as ı , torpa ğı n üst qat ı n ı n T əsirlə r v ə T əsirazaltma Tədbirləri (Planlaşdırılmış Fəaliyyətlə r)
10-9
CQBK- nin Genişləndirilmə si Layih ə si, Az ə rbaycan
Ə traf Mühit ə v
Sosial Sahə y ə
əsirin Qiymətləndirilməsinin Əlavə si
Yekun variant
şuml a nm as ı , pilləli i şlənmə
torpağı
n struktur v ə
sabitliyini pozacaq. Bu xüsu s ə n d ə , torpaq la r ı n daha z
ə if yap
ışma və dik ya
m ac l ar ol an yer lə rd ə, x üsus ə n d ə
palçıq vulkanının qılıcında (CQBKG KG 3.5 -4.7) eroziya riskini art ı ra
bilə r.
Eroziya riski daha çox rütub
ətli
hava şə raitind
ə su a
xınla r ı n ı n yaran m as ı zamanı daha yüks ə k ola bilə r v
ə n
əqliyy at
vasit ələ
rinin h ə r ə k ə ti ilə
daha da arta bi lə r. Nə z ə rd ə tutulan əlavə boru k əməri seksiyası boyun ca torpa ğı n eroziya s ə viyy
ələ rinin i
l kin
v ə ziyy ə tinin
qiymətlə ndiri
lmə si h
ə yata keçiri lmiş v
n ə tic ələr Fəsil 7 -d ə t əqdim olunm u ş
1-d ə n 7-y ə q
ə d ə r eroziya kateqoriyas ı müə
yy ə n o lunmuş v
ə bun
lard an da 4-cü eroziya kateqoriyas ı yük
s ə k eroziya kimi t əsnif ol unur (C ə dv əl 7-2-y
ə
baxın). Nə z ə rd ə
tutulan əlavə boru k
əməri sesksiyası boyunca torpaql ar ı n eroziya t ə snifat ı C ə dv əl 7-3-d ə t əqdim ed i lir.
Ə n yüks ə k eroziya riski olan sah
ələ r Bölmə 10.3.2-d ə h ə ssas sah
ələ r kimi siyah ı ya a lınmış d ı r.
Nə z ə rd ə
tutulan ərsinləmə stansiyasının tikintisi üçün torpağın üst qatının və s əthaltı qatın qazılması tələb olunacaq. Layihənin layihələndirmə sind
ə ki d
əyişikliklə r n
ə tic
ə sind
ə
ərsinləmə stansiyasının ə hat ə
zonası azaldılaraq CQBKG üzrə
Ə MSSTQ-nin son variantında qeyd edilmiş 3200m 2 –d
n 2,432m
2 - ə endirilmişdir ( bu, n ə
ə rd ə tutulan
t əhlükəsizlik çə p əri daxilində qapalı ə razidir) . Torpaqlar yerli miqyasda tə krar istifad ə
edilə c ə k v ə
ona görə d ə öz ilkin mə nb ə
ən daimi kənarlaşmış olacaq.
Əlavə boru k
əməri seksiyalarının tikintisinin digər potensial təsirlə ri (f
əal eroziya müşahidə
edilə n ərazilə
rd ə
torpağın sabitliyi, torpağın üst qatının daşınması və
saxlanılması və ikinci d ə r ə c əli təsirlə r) CQBKG üzr ə
MSSTQ- nin son variantında analoji bölmə d ə
əsvir edilə n potensial təsirlə r ə
oxşardır (bu məlumat üçün həmin bölmə y ə istinad edilməlidir).
Əlavə
boru k əməri seksiyalarının tikintisi nə tic ə
ə
daşqınlara təsirlə r CQBKG üzr ə
Ə MSSTQ-
nin son variantında analoji bölmə d ə t əsvir edilən potensial təsirlə r ə
oxşardır; daha d ə qiq des ə k, Layih ə f
əaliyyətləri ilə
əlaqəli olmayan təbii daşqınların baş verməsi torpağın birbaşa eroziyasına və
torpağın itkisinə s ə b əb ola bilə r v
ə çi
rkləndiriciləri özünə c
əlb edə
bilər ki, bu da öz növbə sind ə
torpağın münbitliyinin uzun
müddət itmə sin ə
gətirib çıxara bilə r v ə
bitki örtüyünün bərpasına və k ə nd t ə s ərrüfatı təyinatlı torpaqlardan istifadə y ə
potensial ikinci d
ə r ə c əli təsirlə r ə
ə b əb ola bilə r.
ı q alt torpaq qat ı v ə da ş materialları n at ılması Əgə
r torp ağı
n alt
qatı
torpağı
n üst qat ı n ı n al t ı nda uyğun
şəkil d ə yay ılmamışdı rsa v
ə
əgə r h ə r hans ı bir da
ş
material tikintid ə n sonra k ə nar
l a ş d ı r ılmamış d ı rsa, torp ağı
n strukturu, məhsuld
a rlığı
v ə t oxum
ehtiyatla r ı na mə nfi t
ə sir
lə r yarana bi lə r. Bu da sonradan bitki örtüyün ün b
ə rpas
ı v ə k ə nd t ə s ə rrüfat ı
məhsuld a rlığı na t ə sir ed ə
bilə r. KS daxilində yenid ə
yay ıl a bilmə y ə n d aş
mater i alı v ə art ı q qal an torpağı
n alt qatı
n ı n sah ə d ə n k ə narda t ə sdiq
ol un m u ş qrunt ka rxanal a rı v ə qrunt bo ş a l d ılma
s ı çuxurla r ı
ılma s ı düzgün planl a ş d ı r ılm azsa, bu, torpağı n strukturu, mə hs ul dar lığı
v ə h əmin torpaq
la r ı n qar ış d ığı sah
ənin tox u m ehtiyatla r ına mə
nfi t ə sir göstə r ə bilə
r.
nm ə si Çirk
lənmiş torpaq
l a bağlı t ə sir lə r bu
bölmə d ə a ş a ğı da
verilə n lə r n öqteyi
-n ə z ə rind
ə n ə hat ə
olun ur:
•
Çirklənmiş sahələ rd ə tikintinin h əyata keçirilmə si •
Boru k əmə
rinin tikintisi v ə ya istis m ardan ç
ıxarma f
əaliyyətləri zam a nı q ə za hallarında torpağı n çirk
lə n mə si. Əvvəlcədən mövcud olan çirklənmə 7.3-
cü bölmə d ə t əsvir edildiyi kimi nə z ə
ə
tutulan əlavə boru k əməri seksiyasının Kəmə r Sah
əsi boyunca beş çirklənmə sah
əsi aşkar edilib; onlardan üçü qeyri - tullantı sahələ rin ə
atılmış tullantıların olduğu ərazi, biri sement lövhələ rinin
qırıntıları olduğu ə razi v
ə biri is ə
qazma məhlulları olduğu güman edilə n ə
kinti zam an ı r a st gəl
in ə n çirk lənmiş
torpaq l ar la bağlı iki cür t əsir ola bilə r:
T əsirlə
r v ə T əsirazaltma Tədbirləri (Planlaşdırılmış Fəaliyyətlə r)
10-10
CQBK- nin Genişləndirilmə si Layih ə si, Az ə rbaycan
Ə traf Mühit ə v
Sosial Sahə y ə
əsirin Qiymətləndirilməsinin Əlavə si
Yekun variant
•
Tikinti işçi heyətinin sağlamlığı və əmə
yinin t əhlükəsizliyinə
olan risklə r (bu da məlumat verilən ƏMSSTQ ə hat ə
ə sind
ə n k
ənarda qalır)
• Çirk
lə ndiric
i maddələ rin d
aha g e niş ə traf mühitə
yay ılma
s ı riski. Boru k
əmə ri v
ə
ə rsin ləmə
stansiyas ının tikinti müddə tind ə
m ü ə yy ə n ol u nmamış çi rk lə n mə
sah ələ rin
ə
rast gəlmə riski var:
• Nə z ə rd ə tut ulan
CQBKG KS-nin mövcud
neft boru k əmərlə
ri i lə k ə si şmə si sah
ələ rind
ə , bunl ar ın da yeraltı s ızmala
r ı
ola bilə r • Nə z ə rd ə tutulan boru kəməri marşrutunun su axarları ilə k əsişdiyi yerlə r ( əlavə
boru k əməri seksiyası üçün isə Pirsaat çayı), çay yatağındakı çöküntülə rd ə
çirkləndiricilərin (xüsusə n d
ə
ağır metallar) toplana bilə c ə yi yer •
Boru k əmə rinin KS boyunca v ə
ri ş -ç ıxış yolla r ı boyunca poten sial PHS (l akin h
d ə
aşkar olu n mamış ) sah ələ
ri •
Qarayara i lə
yoluxmuş mal -qaran
ı n basd
ı r ılmış ola bildiyi sah ələ
rd ə . Çirk
lənmiş
torpağı n tamlığı pozulduğu
zaman
çirklə
ndirici mad
d ələ
r daha g eni ş
ə traf mühitə
yay
ıla
bilə r. Bu daha ə vv əl t
əmiz
olan yeral
t ı v ə ya s
ə th suyu mə nb
rinin h əmin
sudan istifad
ə ed
ə n lə r, fauna v ə
flora üz
ə rind
ə
müm kün ikinci d ə r ə c əli t əsirlə
r ilə
çirk lə n mə sin
ə
s ə b əb ola bilə r. Tikinti zamanı çirklənmə Əlavə
boru k əməri seksiyalarının tikintisi nə tic ə
ə
çirklənmə y ə t əsirlə r CQBKG üzr ə
MSSTQ- nin son variantında analoji bölmə d ə
əsvir edilə n t
əsirlə r ə oxşardır; daha də qiq des
ə k, tor
paqlar, səth yaxud qrunt suları yanacaq, neft və
kimyəvi maddələ r, t əhlükəli tullantılar və
çirkab sular ilə çirklə
n ə
bilə r.
S əth sularının tikinti sahələ rind ən sızan çöküntülə r vasit əsi ilə
çirklənməsi haqqında Bölmə
10.5-d
ə
məlumat verilir
.
Torp aql ar ı n çirklənmə sind ə
ə r ə c əli tə
sir lə r ə (v
ə qrunt v ə s
ə th su
l ar ı n ı n) a ş a ğı dak
ılar aiddir :
•
Qurudakı flora və faunanın mə hvin ə
ə
ya artım sə viyy əsinin azalmasına sə b ə
olan təsirlə r • Makrofauna v ə
n ə tic ələ n ən torpaqlardan su mə nb ələ
rin ə
sızma
• G əlir mə nb əyinin itirilmə sin ə
ə b əb olan məhsul hasilatının azalması •
G əlir mə
nb əyinin itirilmə sin ə
ə b əb olan mal - qaranın ölmə si •
İ ç məli su yun çirk lə n mə si d
ə
daxil olmaql a, sa ğlamlığa
olan tə
sir lə r. Bu t
əsirlə r daha sonra 10.7.3, 10.12.3 v ə 10.13.3 bölmələ rind
ə
müzakirə olunur
. 10.3.3.2 Boru kə m ərinin istismarı CQBKG boru k əmə ri isti
sm arda o
lduğu za
man boru k
əmə rinin KS-n ə
d ə n n ə z ə rd ə
tutulan əlavə boru k
əməri seksiyasına) daimi n ə zar ə t CQBKG t ə r ə find ə n h ə yata ke
çirilə c ə k. T əhl ük əsizl
ik p atrul
x id mə ti d
ə Az
ərbaycan Hökumə ti
İxrac Boru Kəmə r lə rinin T əhl
ük əsizliyi İ dar
ə si (
İ BKT
İ ) t
ə r ə find ə n t əmin olu nacaq. BTC v ə CQBK
əməliyya t i
şçilə ri t
ə r ə find ə n KS boyunca h ə r ə k ə t et mə y ə , fövqəla d ə
hallar isti
sna olmaqla, icazə
verilmir .
Ə rsin ləmə
stansiyas ı nda at ıl d ığı zaman torp aql
ara poten sial
t ə sir lə ri o
l an kiçik h ə c
d ə
çirkab v ə
tullantı
sula r ı n ı n at
ılma s ı z ə rur ə ti
yarana bilə r. Ç
ox kiçik h əcmlə rd
çirkab s ul ar ı yarana v ə ço
x kiçik h əcmlə rd
ki m y ə vi
mad d ələ rd ə n ( mə i şə td ə istifad ə
olun an t əmizlə
yici kimyə
vi mad
d ələ
ri) istifad ə o l una bi
lə r. Bun
dan başqa, sa h ələ rd ə
ol a n betonl a nmış
sah ələ
rd ə n b ə zi s
əth axı nt ıla r ı
yarana bilə r.
T əsirlə
r v ə T əsirazaltma Tədbirləri (Planlaşdırılmış Fəaliyyətlə r)
10-11
CQBK- nin Genişləndirilmə si Layih ə si, Az ə rbaycan
Ə traf Mühit ə v
Sosial Sahə y ə
əsirin Qiymətləndirilməsinin Əlavə si
Yekun variant
əsirə dair xülasə və ə h əmiyyətin qiymətləndirilməsi Əlavə
boru k əməri seksiyalarının və n ə
ə rd ə tutulan əlavə
işlərin ümumi təsirlə rinin ə h əmiyyə ti n
ə z ə rd ən keçirilib və
onların Azə rbaycanda CQBKG boru k əmərinin qalan hiss ə
ə ki t
əsirlə rin
ə h əmiyyə tin ə
oxşar olduğu
qiymətləndirilib. Ona görə d ə, bu məlumat üçün CQBKG üzr ə
Ə MSSTQ-
nin son variantındakı Cə dv əl 10 -4- ə
baxın.
Aşağıdakı bölmə d ə ə hat ə
olunan nə z ə rd ə
tutulmuş təsirazaltma tədbirlə rind ə n ə vv əl və sonra Layih ənin layihələndirmə sind
ə ki d
əyişikliklə r n
ə tic
ə sind
ə
torpağın və qruntun v ə ziyy ə tin ə sah
ə y ə xas yaxud əlavə t əsirlə
rin ə h əmiyyə ti C
ə dv əl 10 -2-d ə
qiymətləndirilib.
Yüklə 4,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|