Ətraf mühi̇tə və sosi̇al sahəyə təsi̇rlər və təsi̇razaltma tədbi̇rləri̇
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 10.5.1 Layih ə nin layih ə l əndirməsində
- 10.5.2 Əsas Həssaslıqlar
- 10.5.3 Səth Suyu Ehtiyatlarına Təsirlə r
- Potensial t ə sirin ə h ə miyy ə
- 10.5.4 Sə th suyuna təsirlərin azalılması
- 10.5.5 Səth suyu ehtiyatlarına qalıq təsirlə r
|
10.5 Səth Suyu Ehtiyatları Bu hiss
ə d ə Layih ənin layihələndirmə sind ə
ə z ə rd ə tutu l an d
əyişikliklə rin tikintisi v ə
m ar ı , o cü mlə
d ə n q ə bu l olun acaq m üvafiq t ə sir az
altma t
ə dbir
lə rinin s
ə th s
ula r ı na potensi
al t ə sir lə ri n ə z ə rd ə n ke çiril ir.
10.5.1 Layih ə nin layih ə l əndirməsində ki d əyişikliklərin səth suyu ehtiyatlarına təsir göstə r ə bil ə c ək aspektlə ri A şağı dak ı
planl a ş d ı r ılmış tikinti v ə
veri lmə
f əaliyyətlə ri s ə
sula r ı reseptor l ar ı na
t əsir gö
st ə r ə
bilə r:
• KS-d
ə n bitki örtüyü v ə
torpağı n üst qat ı n
n ç ıxarılma
s ı n ı n ard
ı ndan
ə razinin i l kin
v ə ziyy ə tinin yenid ə n b
ə rpa
ol u nm as ı ndan sonra yenid ən bitki örtüyü
ilə örtülmə
sin ə
q ə d ə r ç
ö kü ntü tullan t ıla
r ı n ın artma s ı •
S əth su axarlarına giriş - çıxış yollarından drenaj •
Yağış sularının boru kəməri xə nd ə yi v ə q azıntılardan boşaldılması – bunların t ə rkibind ə
çöküntülər ola bilə r •
Qapalı kəsişmələ rd ə istifad ə
olunacaq qazma məhlulunun hazırlanması kimi tikinti mə qs ədləri üçün suyun müvə əti yönləndirilmə si, toza n ə zar ət etmə k üçün su t əchizatı və Layih ə üçün t əşkil olunmuş hər hansı beton qarışdırma qurğularına suyun t
əchizatı
• Boru k
əmə ri v
ə
ərsinləmə stansiyas ı n ı n tikintisi mü dd
tind ə q ə za
halla r ı nda pote
nsial çi rk lə ndiric i maddələ rin ( mə
ələ n, yanacaq, t əhlü k
tullantılar,
kimyə
vi mad
d ələ
r) dağılma
s ı
•
Su axarla r ı nda n əqliyyat vasit
ələ rinin istifad ə
u nm as ı
• Pirsaat çayında aç ı
tipli k
ə si şmələ rin tikintisi zam
an ı
çay sahili v
ə
çay yataql a rına
müdaxilə v
ə su k
ə si şmələ rind ə tikinti texni k ası v ə n əqliyyatın h
ə r ə k ə ti üçün mü v ə ə ti k ə si şmələ rin qura ş d ı r ılma s ı
•
Pirsaat çayında a ç ıq tipli k ə si şmələ rin tikintisi za manı
r ı n ın pozulm as ı •
Hidro s ı naq suyu kimi istif ad ə
etmə k mə qs ədilə
çay suyunun götürülmə si •
Boru k əmə
rinin hidros ınaq sul
ar ı n ın su axarla r ı na b oşaldılma s ı
•
D ü şə r gələ rd ə olan
mə tb əx v ə hamamlar
dan t əm iz lə n m i ş çirkab (kanal izasiya) sul ar
n ın su axarla r ı
oşaldılma s ı .
Su axarl ar ı n ı n, dren aj v ə suvarma
k analları
n ı n aç ı q tipli k ə si şmələ r za
manı axı n ın qar şı s ı n ın k əsilmə
si v ə ya əngəllənmə si B
ölmə 10.7, 10.12 v ə 10.15-d
ə
müzakirə olunur
.
Torpağın üst qatının saxlanması qalaqları vasitəsi ilə daşqın sularının qarşısının alınması, bu, Bölmə 10.3-d
ə
müzakirə olunmuşdur.
əmə ri v
ə qu
rğul ar ı n istismarı za manı
a ş a ğı dak
ı f əaliyyətlə r s ə th sula r ı rese ptorl
ar ı na t əsir gö
st ə r ə
bilə r:
• Ərsinləmə stansiyas ından
s ə th s uları drena
jı n ı n at ılma
s ı
•
Su axarla r ı nda qabion l ar v ə
daş tökmələ
ri kimi
yeni v ə ya əla v ə sahil
d əmir
-beton b ə rkit mə i şlə rinin sonrak ı t
bii eroziya proses lə ri n ə tic
ə sind
ə ehtiyac ol an yer
lə rd ə qura
ş d ı r ılma
s ı . 10.5.2 Əsas Həssaslıqlar Boru k
əmə rinin n
ə z ə rd ə
tutulan əlavə
seksiyasının kəsişdiyi əsas çay pirsaat çayıdır. T əsirlə r v ə T əsirazaltma Tədbirləri (Planlaşdırılmış Fəaliyyətlə r)
10-20
CQBK- nin Genişləndirilmə si Layih ə si, Az ə rbaycan
Ə traf Mühit ə v
Sosial Sahə y ə
əsirin Qiymətləndirilməsinin Əlavə si
Yekun variant
Pirsaat çayı yaz və payızda güclü mövsümi axın rejiminə
malik olur və daşqın ehtimalı artır. Bu is ə, öz növbə sind ə su k əsişmə sind
ə ki
quraşdırma işlə rinin
proqramına təsirlə r, su
axarlarının çirklənmə y ə qarşı mövsümi həssaslığı, fövqəladə
hallara qarşı cavab t ədbirlərinin planlaşdırılması və boru k əmərinin hidrostatik sınağında çay sularının mövcudluğu və istifad
ə sin
ə t əsirlər kimi fəsadlara malikdir.
Pirsaat çayının suyunun keyfiyyəti çirkləndiricilə rin yüks ə k s ə viyy
ə d ə olduğunu göstə rir ki, bu da h
ə r hans
ı s u ları n istifad ə sinin v ə a
şağı dak
ılar da d
axil
olmaqla, tikinti za manı hə
r hans
ı dağılmala r ı n t ə sir lə rin qiy
mətlə ndiri
lmə si za
manı nə z ə r ə
alınmalıdır :
•
SÇD t əlimatlarına
əməl
olunmaqla
hazırlanmış h ə d ə f konsentrasiyalar ilə
müqayisə
d ə
ağır metalların müxtəlif sə viyy
əli konsentrasiyaları
• SÇD
t əlimatla
r ı na gö r ə töv
siy ə
olun an n
ə zar
ə t edi
lə n sular üçün normal
h ə dd ə n daha yüks ə k ÜAH •
Yüks ə k ba ğırsaq çö p ü (koliform) m iqdar ı . Pirsaat çayı və n ə
ə rd ə tutulan əlavə boru k əməri seksiyasının keçdiyi digər kiçik su axarları k ə nd t ə s ərrüfatı və s ə naye üçün ə h əmiyyətli ola bilə r. 10.5.3 Səth Suyu Ehtiyatlarına Təsirlə r Əlavə
boru k əməri seksiyasının tikintisinin nə tic ə
ə k əmə rin k əsişdiyi səth su axarlarına bir sıra təsirlərin olması ehtimalı var. Bu təsirlər aşağıda qısa şəkildə
qeyd edilib və CQBKG üzr
ə
Ə MSSTQ- nin son variantının 10.5.3 - cü bölmə
sind ə t əsvir edilmiş təsirlərlə eynidir (bu bar ə
ə
ətraflı məlumat almaq üçün həmin bölmə y ə
istinad edilməlidir):
•
Tikinti işləri zamanı qə za n ə tic ə sind
ə
baş verə n dağılmalar
çaylarda (su axarlarında) suyun keyfiyyə tinin d
əyişmə si
•
Çay k əsişmə sinin tikinti si zamanı (Pirsaat çayındakı kəsişmə
açıq - tipli qazma metodu ilə
quraşdırılan kəsişmə olacaq) və ya KS-d ən çöküntülərin daxil olması n ə
ə sind
ə suyun keyfiyy ə tinin d
əyişmə si.
•
Axın müqavimətinin axının aşağısındakı hər hansı istifadəçilə r ə t ə siri
Nə z ə rd ə tutulan boru kəmə rinin ən şərq seksiyasında hidrosınaq işləri aparmaq üçün Pirsaat çayından təxminən 100,000m 3 h əcmində
su götürüləck. Suyun götürülmə sinin tsiri CQBKG üzr ə
MSSTQ- nin son variantının 10.5.3 - cü bölmə sind ə t əsvir edilir. Həmin su çaya geri axıdılması halında, onun hidrosınaqda istifadə
edilmiş kimyəvi qatqıların mövcudluğu sə b ə bind ə n s əth sularının keyfiyyə tin
ə t əsir göstərməsi riski mövcuddur. 10.5.3.1 T əsirin xülasəsi və ə h əmiyyətin qiymətləndirilməsi Layih
ələndirmə d ə n ə z ə rd ə tutulmuş dəyişikliklə rin h əmin səth sularının aspektlə rin ə v ə
ehtiyatlarına (hazırkı Əlavə d ə
verilən) ümumi təsirlə rinin
ə h əmiyyə t d ə r ə c ə si n ə z ə rd ə n keçirilib və
onların CQBKG üzrə Ə MSSTQ- nin son variantındakı Cə dv əl 10 -7-d ə
verilə n t əsirlə r ə oxşar olduğu qiymətləndirilib (bu ba r ə
ə
məlumat üçün həmin bölmə y ə istinad edilməlidir).
Nə z ə rd ə
tutulmuş təsirazaltma tədbirlə rinin t
ə tbiqind
ə n ə vv əl və
sonra s əth sularına sahə y ə
xas təsirlərin güman edilə n ə h əmiyyə
ti C ə dv əl 10 -4-d
ə
qiymətləndirilib.
T əsirlə
r v ə T əsirazaltma Tədbirləri (Planlaşdırılmış Fəaliyyətlə r)
10-21
CQBK- nin Genişləndirilmə si Layih ə si, Az ə rbaycan
Ə traf Mühit ə v
Sosial Sahə y ə
əsirin Qiymətləndirilməsinin Əlavə si
Yekun variant
ə dv ə l 10-4: H ə ssas yerl ə rd ə v ə / v ə ya reseptorlarda s əth sularına tə sirl ə rin qiym ə tl ə ndirilm ə si Sahə Problem Potensial t ə sirl ə r Potensial t ə sirin ə h ə miyy ə ti* T ə sirazaltma t ə dbiri Qalıq tə sirin ə h ə miyy ə ti* KG18
Pirsaat çayı
Açıq tipli çay k ə
şmə si
Sahildə
eroziyanın artması. Borunun bütövlüyünə
mümkün təhlükə C4
Orta
X5-17 C2 Az KG18
Pirsaat çayı
Açıq tipli çay k əsişmə
si Çay
məcrasındakı axına maneə
axının
aşağısındakı istifad
əçilə r ə t ə sir göstərmə si
B3 Az 11-01, 11-02 B1 Az KG18
Pirsaat çayı
Açıq tipli çay k əsişmə
si Açıq qazma metodu ilə
k əsişmə nin
quraşdırılması və
ya digər lilli atqılar n ə tic ə sind ə
çöküntülə rin s ə viyy ə sinin artması
B2 Az 10-19, 10-02, 10-04
B1 Az * 3-7 and 3-8 saylı cə dv əllə rd ə n istifad ə
etməklə qiymətləndirilib
Layih
ənin layihələndirmə sind
ə n
ə z ə rd ə
tutulan dəyişikliklə r ə (o cümlə
d ən hidrostatik sınaq suyun un Pirsaat çayından götürülmə si v
ə h
əmin çaya axıdılması daxil olmaqla) CQBKG üzr
ə
Ə MSSTQ- nin son variantının E Qoşmasında və 10.5.4- cü bölmə sind ə
əsvir edilmiş ümumi təsirazaltma tədbirlə ri t ətbiq olunacaq. Buna görə d ə
əkrara yol verməmə k üçün
onlar burada yenidən qeyd edilmə yib. Bu t əsirazaltma tədbirləri aşağıdakıları özündə ehtiva
ed ə n f əaliyyətlə r ə aid edilir:
Su götürülə c ək çayın axın faizi üzrə mə hdudiyy ətlə r • Su axının qarşısının kəsilməsini minimum endirmək üçün nasosla vurma yaxud axını istiqamətləndirmə
kimi tədbirlə rin t ə tbiqi •
Müvafiq olduqda hidrosınaq suyundan tə krar istifad ə
•
Kimyəvi maddələ rd ə n istifad ə üçün risk qi ymətləndirmə si d
ə
daxil olmaqla hidrosınaq planının hazırlanması
• Çöküntünün azalması və
eroziya ilə mübarizə
t ədbirləri (o cümlə d ən xə
nd ə k suyunun v ə
hidrosınaq suyunun atqısı zamanı)
• T əhlükəli materiallara nə zar ə t •
S əth suları üzrə keyfiyy ət standartlarının, monitorinqin və
atqı üçün icazələ rin t ə tbiqi.
Layih ənin layihələndirmə sind
ə n ə z ə rd ə
tutulan dəyişikliklə rin sah ə y ə
xas təsirləri yuxarıdakı C ə dv əl 10 -4-d
ə
sadalanmış öhdəliklə rd ə n istifad ə
etməklə n ə z ə r ə alınacaq. Bunlar həmçinin CQBKG üzr ə
Ə MSSTQ-nin son variant üçün hazırlanmış öhdəliklə rdir v
ə
ona görə d ə , bu T əsirlə
r v ə T əsirazaltma Tədbirləri (Planlaşdırılmış Fəaliyyətlə r)
10-22
CQBK- nin Genişləndirilmə si Layih ə si, Az ə rbaycan
Ə traf Mühit ə v
Sosial Sahə y ə
əsirin Qiymətləndirilməsinin Əlavə si
Yekun variant
məlumat üçün həmçinin CQBKG üzrə Ə MSSTQ- nin son variantının E Qoşmasına və
10.5.4- cü bölmə sin
ə
istinad edilməlidir. 10.5.5 Səth suyu ehtiyatlarına qalıq təsirlə r 10.5.5.1 N ə z ərdə tutulan boru kə m ərinin tikintisi (ərsinlə m ə stansiyası daxil olmaqla) Torpaq eroziy ası v
ç ö kü ntülə rin a
xm as ı n ı n su axarl ar ı n ı n çök üntü s
ə viyy
ələ rin
ə
ol an q alı
q t əsirlə rinin, a şağı
dak ıla
r ı nə
z ə r ə
al araq, az olac
a ğı ehtimal
olunur:
KS-d ə v ə
su axarı k ə si şmə si nin tikintisi mü dd ə tind ə eroziya v ə
tü lə rin a xm as ı na n ə zar ə t v
ə t
ə sir
lə rin
aza l d ılma s ı üçün n ə z ə rd ə tutulan
t ə dbir lə r top
lusu; v
ə n
ə z ə rd ə
tutulan əlavə boru k
əmə ri
seksiyası tə r ə find ə n k ə si şən su axarl ar ı nda ç ö küntü s
ə viyy
ələ rinin ad ə t
n yüks ə k olma s ı fak
tı .
X ə nd ək sul
ar ı n ı n su
axarl ar ı na at ılma
s ı n ı n qalı q t əsirlə
ri bunun qa rşı
s ı n ı n a
lı n ma s ı v ə ya
sul ar ı n çaylara
at ılma
s ı la
z ım
olan
yerlə rd ə ç ö küntü s
ə viyy
ə si v
ə
oyulmanı az a ltmaq
üçün n ə z ə rd ə
tutulan azaltma tədbirlə ri n ə tic ə sind
ə az o
l acaqd
ı r.
Layih
ə d ə istifad ə
edilmə k üçün
sula r ın mü v ə əti olar a q Pirsaat çayın d an göt
ür ülmə
sinin t ə siri, t əsirlə
rin qiy mətlə
ndi rilmə
si v ə
göt ürü
lə n h
əcmləri mə hdu
dl a ş d ırmaq
üçün n ə z ə rd ə tutulan p roses lə
ə tic
ə sind
ə az o
l acaq.
Material dağılmalarının qalı q t ə
lə ri n
ə z ə rd ə
tutulan dağılmalara qa
rşı cavab t
ədbirlə ri v
ə
t əmizləmə t ə db irlə
ri n ə tic ə sind
ə suyun k
ə nd t
ə s ə rrüfat ı v ə s ə naye mə qs ədlə ri üçün istifad ə
undu ğu yerlə
rd ə a şağı , mə i şə t v ə
içməli su mə qs ədlə
ri üçün istifad ə
olun d uğu yer lə rd ə is
ə
orta s ə viyy
əli
ol acaqd ı r. Buna baxmayaraq, ola
bilə r ki, ə vv əl c ə d ə n su keyfiyy ə tinin z
ə if
olma s ı s ə b ə bi i
lə
mə i şə t v ə iç
məli su k
imi böyük h əcmdə istifad ə
olunm ur.
Hidrostat ik s ınaq sula r ı n ı n at
ılma s ı n ın qalı
q t əsirlə
ri d ə
kim y əvi maddələ rin istifad ə si, at ılmadan
ə vv əl
tullan t ı sula
r ı n ı n emal olunm
as ı v ə at
ılma
zamanı torpaq er oziyas ı v ə
oyulmanı aza ltmaq üç
ün h ə yata ke çirilə n t
ədbirlə r n
ə tic
ə sind
ə az o
l acaqd
ı r.
Ərsinləmə stansi yasında ( ya sah ə
ə , ya da sah ə d
n k ə narda t əm i zləmə vasit ə si ilə ) ha
sil
ol u nm u ş
mə i şə t çirkab v ə
tullantı sula
r ı n ı n emalı q alı
q t əsirlə
rin az olma
s ı na nail
olmaq üçün layi
h ələndiril ib.
Su
axarı ya t ağı v ə
sahil er oziyas
ı n ı n borunun te xniki
bütövl
üyünün p ozulma
s ı na ol an
risk lə rinin i l kin su
axarı k
ə si şmə si l ayih ə si, n
ə z ə rd ə
tutulan su
axarl ar ı na n ə zar ə t t
ə dbi
rlə ri
v ə
daş materialla r ı ç ıxaran ş
irk ətlər ilə
əl
ələrin saxlanm as ı ilə
az olacağı ehti mal edilir .
Ərsinləmə stansiyasında yaranan
tull
ant ı
sul ar ı n ı n at ılma s ı n ı n qa lıq t əsirlə rinin at ılma
h əcmlə
ri nin çox cüzi o lma
s ı n ə tic
ə sind
ə a z ol aca ğı
ehtimal edili r.
S ə th s uları
n ı n a xı d ılma s ı n ı n qa
lı q t
əsirlə rinin on l ar
n çirklənməsi ehtimalı n ı
olmam as ı na gö r ə az
ol aca
ğı ehtimal edi
lir.
Ərsinləmə stansiyasında heç bir ki myə
vi maddə
v ə ya yanacaql ar ı n saxlanm
as ı n ə z ə rd ə
tutulmur .
Yüklə 4,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|