F. I. O. Rahmonova X. N. Mavzu: Metallurgik xomashyolarni yiriklashtirish va briketlash jarayonlari. Reja

 
TDTU OF 60712100-Metallurgiya. Rudalarni qayta 
ishlashga tayyorlash. 1Bs-22 Мet. Mustaqil ish. 2023. 
ass. Jalolov B.A. 
 
Ba ja rdi 
Tekshirdi 
F.I.O. 
Rahmonova X.N. 
uzatiladi. Shixta qorishmasidan shtabel holida 8000 tonnagacha uyum hosil 
qilingach, shixta qorishmasini uzatib berib turuvchi mashina orqali zich qatlam 
yumshatilib, bo‘shatilib, g‘ovaklanadi va kerakli konveyerga sochib beradi. Tayyor 
bo‘lgan qorishma zovurga uzatiladi. Tashigich transporter tasma orqali 
uzatilayotgan shixtaga boshqa tasma orqali xomashyo (kvars, qaytaruv-chi, chang) 
bir me’yorda qo‘shib turiladi. Transporter uzatish tasmalari orqali bir ashyoning 
ikkinchi ashyoga qo‘shilishi natijasida xomashyolar yaxshilab qorilib, metallurgik 
jarayonga uzatiladi. Metallurgik jarayonga borgunga qadar avtomatlashtirilgan 
tarozi orqali o‘tayotgan mahsulot hajmi va miqdori yozib boriladi. Shixta 
qorishmasini tayyorlashning xampalar orqali tayyorlanadigan usuli ham keng 
qo‘llanib kelinmoqda. Bu usulda shixta xampalarda alohida saqlanadi va uning 
ostida tinimsiz o‘tib turgan transporter tasmaga oldindan hisoblangan miqdorda 
ashyo qatlam bo‘lib tushadi. Shixta qorishmasi transporter tasmalarda aralashadi va 
hosil bo‘lgan tayyor shixta metallurgik jarayonga yuboriladi. Tayyor bo‘lgan 
shixtani yallig‘ qaytaruvchi eritish pechiga jo‘natish mumkin, lekin hamma 
pechlarga ham bu usullar bilan tayyorlangan shixtani yuklab bo‘lmaydi. Ba’zi bir 
pechlarga maxsus qayta quritilgan, o‘ta maydalangan shixta uzatilishi kerak, ya’ni 
Olmaliq tog‘-metallurgiya kombinatidagi kislorodli-mash’alli eritish pechiga o‘ta 
maydalangan hamda shixtaning namligi 0,5%dan iborat bo‘lgan qorishma kerak 
bo‘ladi. Qayta quritish jarayoni tabiiy holda, ya’ni ochiq havo va termik harorat 
ostida olib borilishi mumkin. Muallaq holatda eritish uchun shixta qorishmasi termik 
quritishdan o‘tishi shart. Quritish jarayoni asosan quyidagi usullar bilan olib 
boriladi: 
1. Quritkichlar ostida qorishmalarni, materiallarni quritish.
2. Quvurli baraban pechlarida tinimsiz xomashyolarni aralashtirib turish 
mobaynida yonuvchi gazlar orqali quritish.
3. Shixtani issiq gazlar oqimiga qarama-qarshi qilib o‘tkazgani-mizda 
muallaq holdagi namlikni bug‘lantirish orqali quritish.
4. Maxsus quvurlarda quritish. Bu uskuna yuqori unumdorligi va namlikni 
to‘la yo‘qotishgacha bo‘lgan jarayonni o‘z ichiga olganligi bilan boshqalardan farq 
qiladi. 
KFPni shixtasiga boyitma, flus va aylanuvchi chang kiradi. Jarayon 
yordamida turli mono va polimetallik boyitmalarni qayta ishlash mumkin. 
Boyitmalarni mineralogik tarkibi turlidir. Mis minerallari xalkopirit, bornit, 
xalkozin, temir-pirit va pirrotin bilan keltirilgan. Boyitmani granulometrik tarkibi 
(0,147 (100%dan 0,043 (90%) mm gacha oralig‘ida o‘zgaradi. Filtratsiyadan keyin 
boyitmani namligi 10–17%ni tashkil qiladi.
KFP jarayoni boyitmani chuqur oksidlantirish va misga boy shteyn olish bilan 

---

Imzo 
Sana
Bet 
 
TDTU OF 60712100-Metallurgiya. Rudalarni qayta 
ishlashga tayyorlash. 1Bs-22 Мet. Mustaqil ish. 2023. 
ass. Jalolov B.A. 
 
Ba ja rdi 
Tekshirdi 
F.I.O. 
Rahmonova X.N. 
bog‘liqdir. Dunyoda taniqli shixta tayyorlashdan eng yaxshi sistemalardan biri – bu 
beding-sistema. Shixta komponentlari qatlam-qatlam shaklda bir-biri ustiga 
yuklanadi va vertikal kesimda konveyerga ortiladi. Bunda shixta moddalari yaxshi 
aralashtiriladi. Shixta terishga katta mablag‘ sarflanishiga qaramay, beding-sistema 
tarkibi bir xil bo‘lgan shixtani tayyorlashga imkon yaratadi, yirik va kukun moddalar 
bilan ishlash mumkin. Beding-sistema Yaponiya zavodlarida keng qo‘llaniladi. 
Masalan, «Xitachi» zavodida 8 xil mahalliy boyitma, 10 xil xorijiy boyitma, 4 xil 
xorijiy sementli mis ishlatiladi. Metariallarda misning miqdorligi 2%dan 37%gacha 
o‘zgaradi. Ana shunga moddalardan beding-sistema tarkibi deyarli o‘zgarmaydigan 
shixtani olishga imkon yaratadi. Masalan, shixtada misni o‘zgarishini hisoblaganda 
nisbatdan 0,49%, temir bo‘yicha 0,56% va oltingugurt bo‘yicha 0,68% farq qiladi. 
Moddalarni taqsimlanishini har kuni EHM yordamida hisoblanadi. Shixtani xajmi 
uch kun ishlashga mo‘ljallangan. Ikkita, hajmni 1700 t. bo‘lgan, shixta tayyorlash 
majmuasida mavjuddir.
Olmaliq kombinatida ho‘l shixta tayyorlash sistemasi qo‘llaniladi. Bu 
sistemasining ma’nosi: yanchilgan flus pulpasi bilan boyitma pulpasi aralashtiriladi. 
Pulpa bu qattiq va suyuq moddalarni aralashmasidir 78-rasm. Mexanizatsiyalashgan 
shixtarnik rejasi va qirqimi