Fakulteti kafedrası

1.2 Ólshew túrleri.
Ólshew pán hám texnikanıń qaysı salasında isletiliwine qaray, ol anıq atı menen júritiledi: elektrik, mexanik, ıssılıq, akustikalıq hám t.b.
Ólshenip atırǵan shamanıń sanlı ma`nisin tabıwdıń bir neshe qıylı túrleri (jolları ) bar bolıp tabıladı

2 - súwret. Ólshew túrleri.

1.3 Ólshew usılları.

Ólshew usıllardıń tariyplerin keltiremiz:
Tikkeley bahalaw usılı - tikkeley ólshew ásbapınıń sanaw apparatı járdeminde tuwrınan - tuwrı ólshenip atırǵan shamanıń ma`nisin tabıw bolıp tabıladı.
Mısalı, prujinali manometr menen basımdı ólshew yamasa ampermetr járdeminde tok kúshin tabıw. Ólshew menen salıstırıwlaw (salıstırıw ) usılı - ólshenip atırǵan shamanı ólshew arqalı jaratılǵan shama menen salıstırıwlaw (salıstırıw ) bolıp tabıladı. Mısalı tárezi tamaqtası járdeminde massanı anıqlaw. Ólshew menen salıstırıwlaw usılınıń ózin bir neshe túrleri bar.
Ayırmalı ólshew (differentsial) usılı - ólshew menen salıstırıwlaw usılınıń túri esaplanıp, ólshenip atırǵan shamanıń hám ólshew arqalı jaratılǵan shamanıń ayırmasın (ayırmashılıǵın ) ólshew ásbapına tásir qılıw bolıp tabıladı. Mısal etip uzınlıq ólshewin salıstırıwlawda onı komparatorda úlgili ólshew menen salıstırıwlap ótkeriletuǵın ólshew yamasa, voltmetr járdeminde eki kernew arasındaǵı farqni ólshew, bunda kernewlerden biri júdá joqarı anıqlıqta málim, ekinshisi bolsa ızlenip atırǵan shama esaplanadı.

Ux menen U0 qanshellilik jaqın bolsa, ólshew nátiyjesi da sonshalıq anıq boladı.

Nolǵу keltiriw usılı - bul da ólshew menen salıstırıwlaw usılınıń bir túri esaplanadı. Bunda shamanıń salıstırıwlaw ásbapına tásiri nátiyjesin nolǵa keltiriw kerek boladı. Mısalı, elektr qarsılıgın qarsılıqlar k o'prigi menen tolıq teń salmaqlılıqlashtirib ólshew:

Orındoshlik usılı - ólshew menen salıstırıwlaw usılınıń túri esaplanıp, ólshenip atırǵan shamanıń ólshew arqalı jaratılǵan ma' lum bahalı shama menen orın almaslawına tiykarlanǵan. Mısal, ólshenerlik massa menen tárezi tamaqtasın bir máwsimge galma - gezek qoyıp ólshew yamasa qarsılıqlar magazini járdeminde tekserilip atırǵan rezistorning qarsılıgın tabiw:

Bunda “K” ni eki jaǵdayda (1, 2) qoyǵanda = shárt atqarılıwı kerek.

Sáykes keliw usılı - ólshew menen salıstırıwlaw usılınıń túri. Ólshenip atırǵan shama menen ólshew arqalı jaratılǵan shamanıń ayırmasın shkala daǵı belgiler yamasa udayı tákirarlanatuǵın signallardı uyqas keltiriw arqalı ótkeriletuǵın ólshew. Mısalı, kalibr járdeminde val diametrin maslaw.
Hár bir saylanǵan usıl óz usılıyatiga, yaǵnıy ólshewdi orınlaw usılıyatiga iye bolıwı kerek. Ólshewdi orınlaw usılıyati degende, málim usıl boyınsha nátiyjelerin alıw ushın belgilengen ilaj, qaǵıyda hám sharayatlar túsiniledi.