«XAMAS» tomonidan isroilliklarga nisbatan qator terrorchilik harakatlarining amalga oshirilishi 1989-yilda Yosinning qamoqqa olinishi va tashkilotga AQShda doimiy ravishda yashab keluvchi Musa Abu Mazruqning rahbar qilib tayinlanishiga olib keldi. Mazruq AQSh, G‘arbiy Yevropa va Fors ko‘rfazi davlatlarida «XAMAS»ning mahalliy bo‘limlarini shakllantirish va tarafdorlar sonini ko‘paytirish hisobiga tashkilotni moliyaviy va tarkibiy jihatdan mustahkamladi.
«XAMAS» tomonidan isroilliklarga nisbatan qator terrorchilik harakatlarining amalga oshirilishi 1989-yilda Yosinning qamoqqa olinishi va tashkilotga AQShda doimiy ravishda yashab keluvchi Musa Abu Mazruqning rahbar qilib tayinlanishiga olib keldi. Mazruq AQSh, G‘arbiy Yevropa va Fors ko‘rfazi davlatlarida «XAMAS»ning mahalliy bo‘limlarini shakllantirish va tarafdorlar sonini ko‘paytirish hisobiga tashkilotni moliyaviy va tarkibiy jihatdan mustahkamladi.
«XAMAS» tomonidan isroilliklarga nisbatan qator terrorchilik harakatlarining amalga oshirilishi 1989-yilda Yosinning qamoqqa olinishi va tashkilotga AQShda doimiy ravishda yashab keluvchi Musa Abu Mazruqning rahbar qilib tayinlanishiga olib keldi. Mazruq AQSh, G‘arbiy Yevropa va Fors ko‘rfazi davlatlarida «XAMAS»ning mahalliy bo‘limlarini shakllantirish va tarafdorlar sonini ko‘paytirish hisobiga tashkilotni moliyaviy va tarkibiy jihatdan mustahkamladi.
O’zbekistonga nisbatan islom fundamentalizmining tahdidi aqidaparastlikni yoyish, bu yo’l bilan musulmonlarni islohotchi davlatga ishonchini yo’qotishga urinishda o’zini namoyon etmoqda. Bunday guruhlar mustahkamlanib borayotgan umummilliy birdamlik va hamjihatlik, millatlar va fuqarolararo totuvlikka rahna solishga harakat qilmoqdalar. Demokratiya va dunyoviy davlat tushunchalarini, e’tiqod erkinligiga asoslangan ko’p konfessiyali dunyoviy jamiyatni obro’sizlantirishga yo’naltirilgan sa’y-harakatlarni amalga oshirmoqdalar.
O’zbekistonga nisbatan islom fundamentalizmining tahdidi aqidaparastlikni yoyish, bu yo’l bilan musulmonlarni islohotchi davlatga ishonchini yo’qotishga urinishda o’zini namoyon etmoqda. Bunday guruhlar mustahkamlanib borayotgan umummilliy birdamlik va hamjihatlik, millatlar va fuqarolararo totuvlikka rahna solishga harakat qilmoqdalar. Demokratiya va dunyoviy davlat tushunchalarini, e’tiqod erkinligiga asoslangan ko’p konfessiyali dunyoviy jamiyatni obro’sizlantirishga yo’naltirilgan sa’y-harakatlarni amalga oshirmoqdalar.
Yugoslaviyada serb millatchilari orasida (provoslavlar), Hindistonda sikxlar va tamillar, Yaponiyada «Aum sinrikyo» oqimi tarafdorlari orasida ham terrorchilik kurash vositasi ekanligini ko‘rish mumkin. AQSh prezidenti Jon Kennedi, prezidentlikka davogar Robert Kennedi, irqiy kamsituvlarga qarshi kurashuvchi ruhoniy, Nobel mukofoti laureati Martin Lyuter King terrorchilar uyushtirgan suiqasd natijasida halok bo‘lgan.
Yugoslaviyada serb millatchilari orasida (provoslavlar), Hindistonda sikxlar va tamillar, Yaponiyada «Aum sinrikyo» oqimi tarafdorlari orasida ham terrorchilik kurash vositasi ekanligini ko‘rish mumkin. AQSh prezidenti Jon Kennedi, prezidentlikka davogar Robert Kennedi, irqiy kamsituvlarga qarshi kurashuvchi ruhoniy, Nobel mukofoti laureati Martin Lyuter King terrorchilar uyushtirgan suiqasd natijasida halok bo‘lgan.
Shunisi diqqatga sazovorki, ekstremistik ruhdagi tuzilmalarning hech biri biror bir shaklda o‘zlari jar solayotgan, o‘zlari «intilayotgan» jamiyat qurilishi modelini taklif yetolmaydi.
Kommunizm, xalifalik - «umumiy farovonlik va sog‘lom mutanosiblik jamiyati» oliy maqsad deb ko‘rsatilgan holda, qo‘rquv va buzg‘unchilik ularga yerishish yoli sifatida taklif yetiladi. Bu yesa, o‘z vaqtida mashhur bo‘lgan, Rossiya va Yevropada uzoq yillar davomida buzg‘unchilik yo‘lida terrorchilik usullarini qo‘llab kelgan tuzilmalar faoliyatini oziqlantirib kelgan anarxizm g‘oyalari bilan hamohanglik kasb yetadi.
Kommunizm, xalifalik - «umumiy farovonlik va sog‘lom mutanosiblik jamiyati» oliy maqsad deb ko‘rsatilgan holda, qo‘rquv va buzg‘unchilik ularga yerishish yoli sifatida taklif yetiladi. Bu yesa, o‘z vaqtida mashhur bo‘lgan, Rossiya va Yevropada uzoq yillar davomida buzg‘unchilik yo‘lida terrorchilik usullarini qo‘llab kelgan tuzilmalar faoliyatini oziqlantirib kelgan anarxizm g‘oyalari bilan hamohanglik kasb yetadi.
Xulosa
Xulosa qilib aytganda, islomiy guruhlar o‘rtasidagi ko‘p yillik to‘qnashuvlarga barham berilib, 1992 yilda o‘zaro kelishuv imzolangan bo‘lsa-da, ziddiyatlarning saqlanib qolishi va ayrim davlatlar o‘zlarining g‘arazli maqsadlaridan kelib chiqib qo‘llab-quvvatlashlari natijasida 1996 - 2001 yillarda mamlakatda «Tolibon» radikal harakatining ustuvor bo‘lishiga hamda mutaassiblik qarashlari va amaliyotining joriy yetilishiga olib keldi.
Adabiyotlar ro‘yxati:
Husniddinov Z. Islom: yo‘nalishlar, mazhablar, oqimlar T.: 2000.
Abdullajonov O. Diniy aqidaparastlikning kelib chiqishi, mohiyati va O‘zbekistonga kirib kelishi. T.: 2000.
Diniy ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashning ma’naviy-ma’rifiy asoslari. T.: 2008.
Qudratxo‘jaev Sh., Qirg‘izboev A. Terrorizm – taraqqiyot kushandasi. T.: 2002.
