Fanga kirish. Issiqlik energiyasining iste'moli ta'minoti tizimlari reja: Texnik-iqtisodiy aspektlari

Mavsumiy sistemaning issiq suv ta’minoti hisobi

1. 
   Apreldan sentyabrgacha ishlaydigan mavsumiy QISTT uchun QEK sirtqi yuzasini soddalashtirilgan quyidagi formula bilan aniqlash mumkin:
   

F_k =V_g.v /(q_g.vɳ_t ) (30) bunda V_g.v-o’rtacha sutkalik issiq suv sarfi, l/kun; q_g.v-sistemaning o’rtacha mavsumiy issiq suv ishlab chiqarish sutkalik solishtirma quvvati, l/(m² kun); ɳ_t = 0,8+0,85-truboprovodning issiqlik yo’qotishini hisobga olish koeffitsienti.

2. 
   q_{g. v} miqdorini gorizontal yuzaga tushadigan E quyosh energiyasining sutkalik miqdori bilan bog’liqligini aniqlash kerak.
   

Agar sistemada rezerv issiqlik manbai nazarda tutilmagan bo’lsa, QISTT hisobi aprel oyi E miqdori bilan olinadi, ammo, bunda yoz oylarida foydalanilmay qolgan issiqlik miqdori paydo bo’lishi mumkin. Agar rezerv issiqlik manbai nazarda tutilgan bo’lsa, QISTT hisobi iyun oyi uchun ko’zlanganday olib boriladi, u vaqtda yilning boshqa davrlarida sistema f_sr og’irligini ta`minlaydi, rezerv manbai esa (1- f_sr) Q_{g. v} issiqlikni beradi.
Misol uchun Tojikistonda QISTT mavsumiy hisobi shunday bo’lishi mumkin:
V_{g. v} = 4,8m³ \kun, Ò_{g. v} = 45⁰ S va Ò_{x. v} =15⁰ S
NGK-2 tipidagi QEK ni tanlab olsak, ß=φ-15⁰ = 32⁰. F_k va tejalgan
yoqilg’ini chiqarib tashlaymiz, E =15.84mdg/ (m² kun) (aprel) va 23,62 mdj/ (m² kun) (iyun). 27-rasmdagi QEK 1m² yuzasiga to’g’ri keladigan q_{g. v} = 52,5l/kun (aprel) va 80 l/kun (iyun) topib olamiz.

Formula bo’yicha (28) F_k =107.6m² (aprel) va 70,6 m² (iyun) ekanligini topamiz. Qo’shimcha energiya manbai (QEM) bo’lmagan taqdirda Fk =107.6m2dan foydalangan ma`qul. f ning oylik qiymati quyidagiga teng:
f_IV = 0.66, f_V = 0.83, f_VI = f_VII = 1, f_VIII = 0.82, f_IX = 0.61
mavsum uchun o’rtacha qiymat f_sr = 0.82.
Akkumulyator hajmi V_ak = 0.05 V_k = 3.5m³ qo’shimcha energiya manbaidan mavsumda energiya sarfi Q.KEM = (1- f_sr)Q_g.v = 0,18*100 =19,8gdj.
Yoqilg’i tejami (issiqlik generatorining foydali ish koeffitsienti (FIK) _ɳ=0,55 bo’lganda):

QISTT baza sistemasi uchun hisob nomogrammasi. QISTT baza sistemasi quyidagilar: NPK-2 tipidagi yassi QEK-
Ê_k /ɳ⁰ = 6,3Vt /(m²k), Ò_t.n = 35⁰ S,ß=φ-15⁰ S,Ð= 0,2; suvli issiqlik akkumulyatoriV_ak = 0.05m³ /m²,Ê_ak =1Vt /(m²k),Ê_tr = 0,3Vt /(m k),L_tr =1m/m² foydali issiqlik zaxirasi yo’q.
QISTT mavsumiy sistemaning aniqlangan hisobi nomogramma bo’yicha bajarilishi mumkin (rasmlar).

Aprel oyi uchun dastlabki ma’lumotlar (φ, Е ва Е_Д / ^Е) va 22-rasmdagi nomogramma bo’yicha =φ-15⁰ bo’lganda ^Å_k dir.

22-rasmdagi nomogramma bo’yicha dastlabki ma’lumotlar φ, Å, Åk va Ò_v =19,2⁰S ma’lum qiymatlari bo’yicha sutkalik issiqlik og’irligi
Q_n =V_g.vΡS_çΔÒ= 4,8*4,19(45-15) = 603mdj/kun _bo’lganda F_k =72m² ni topamiz.
Hisob bilan farq 2% atrofida.
Sistemaning haqiqiy xarakteristkasini hisobga olish bilan QITT issiqlik hisobini aniqlash. Quyosh isitish sistemasi va yil davomida ishlaydigan QITT uchun dastlabki hisob bog’liqlik f dan 0 gacha bo’lganda 22-rasmdagilar I_r davomida hisoblanishi kerak. F_k qiymatiga QEK xarakteristkasi, issiqlik akkumulyatori hajmi va meteo sharoitlar asosiy ta’sirini ko’rsatadi.
Hisob usulini ishlab chiqishda Ê_k /ɳ₀ = 6,3vt/(m² /k) bo’lgan NPK-tipidagi QEK qabul qilingan.
QEK ni Ê_k /ɳ₀ qiymatidan boshqa kattalikda qo’llanilganda ^F_k hisob qiymatini E_k tuzatish koeffitsientiga bo’lib ishlatish zarur, buni rasmda ko’rsatilgan. Issiqlik akkumulyatori solishtirma hajmining (baza varianti uchun Vakbaza = 0,05m3 /m2 deb qabul qilinganda) Fk qiymatini hisoblaganda Eak tuzatish koeffitsienti yordamini nazarda tutish kerak.
QEK qiyalik burchagining ß_opt optimal qiymatidan anchagina og’ishi, à_k = 0 (janubiy yo’nalish) kuzatilganda ^F_k qiymatini E_ß va Å_à tuzatish koeffitsientlarini hisobga olib ko’paytirish kerak, shimoliy kenglikning φ=50⁰ sh.k. uchun Е_ß qiymatlari (a) rasmda, Е_а koeffitsient qiymati uchun esa (b) rasmda berilgan.

QEK yuzasining hal qiluvchi hisob qiymati
ga teng. Quyosh sistemalarini tanlashda jadvaldan foydalanish kerak.
Hisob va yordamchi jihozlarni tanlash umum qabul qilingan metodika asosida olib boriladi (issiqlik uzatgichlar, boshqaruv tizimlari va hokazolar).
QITT ning batafsil issiqlik hisobi f va F - f -qiyalik usuli bo’yicha bajarilishi mumkin.
QITT gidravlik hisobi 2-3 boblardagi tavsiyalarga muvofiq bajariladi. Texnikiqtisodiy hisoblar va QITT variantlarini qiyoslash keltirilgan harajatlar bo’yicha olib boriladi.

Sistemani turi		1m^2QEK maydoni uchu issiqlik tashuvchining birlik sarfi, m^2/s	n	1m^2QEK maydoni uchun akku mulyator ning birlik xajmi, m^3	Shag’al akkumulyato rdagi donalarning o’lchami, m	Gorizontga nisbatan og’ish burchagi grad.	QEK yuzasining taxminiy maydoni, m
Quyosh isitish sistemasi (KIS) QEK bilan: Suyuqli Havoli		0,01-0,02 0,005-0,02		0,05-0,15 0,15-0,35	0,02-0,03	ß=φ+15	-
Quyoshli qaynoq suv ta’minoti (KKSV sezonli Yillik	)	- -		- -	- -	ß=φ-15 ß=φ	075-1,2 0,75-1,2
Cho’milish havzalari uchun suvni istish QEK bilan: qiyalik Gorizontal		- -		- -	- -	ß=φ -	(0,5-0,65)/ (0,6-0,75)l

Quyosh sistemalari uchun tavsiya etiladigan parametrlar. jadval