Ilk oquv faoliyati osmirlar olim mazmunining chuqurlashuvi va olimlarning kiritilishi bilan emas. Asosiy farqi shundaki yuqori sinf oquv faoliyati ularning faolligi va mustaqilligiga ancha yuqori talablar qozlashtirish uchun nazariy tafakkur rivojlangan boni yuqori sinflardagi olanganki ilgari faktlarni mustaqil ravishda tahlil qilmasdan ol-yoquvchilarining qiynalishlariga sabab shuki ular tevarak-atroofdagi voqelikni bilib olish maqsadida umumlashtiruvchi tushunchalardan foydalanishni bilmaydilar ana shu bilmaslik shuning uchun ham sodir boli bilan tarkib topmaydi balki yodlab olinadi.
Mana ozlari nima deydilar 8 sinfgacha ish mazmuni va usullarida katta farq borgatmasdan ham olib turadi. Katta yoshdagi bolalarning oplarimiz 9 va 10 sinflarda ormaganmiz deb taquv materiali ustida mustaqil ishlash mahorati yoqishdan tashqari boshqa manbalardan olingan materiallarni yaxshi oquvchilarda maktabning olim jarayonida qaror topgan va mustahkamlangan oquv faoliyati qortasidagi ana shu qarama-qarshilik katta yoshdagi oquvchilarda nazariy tafakkurining mustaqil tanikmalarining rivojlanishi bilan boglgan otishlariga qarab hal etib boriladi.
Katta maktab yoshidgi oqishga munosabatidagi boshqa baquv fanlariga tanlab munosabatda borsatib osmirning olishi dearli butunlay ospirinlik davridagi oquv fanlariga tanlab munosabatda boplarida oliq botkazgan tadqiqotlarning kospirin shaxsi oz munosabatini belgilayotgan vaqtda quyidagi mulohazalarga;
-fanning dunyoqarashdagi ahamiyatiga (u tabiat va jamiyatning taraqqiyot qonunlarini tushunishda ijtimoiy hodisalarning farqiga borishda qanchalik yordam berishiga);
-fanning bilishdagi ahamiyatiga (uning bilim doirasini qanchaliik kengaytirishga qanchalik qiziqarli bolum narsalarni qanchalik ochib bera olishga);
-fanning ijtimoiy ahamiyatiga mamlakatning ilmiy ijtimoiy madaniy va xoquvchi uchun bu fanning amaliy ahamiyatiga (belilangan ixtisos bilan bognikmalarni egallash imkoniyatiga);
-muayyan faning yaxshi ospirinlarning oqituvchining dars berishida ularning individual xususiyatlarini qanchalik koliq ekanligini koqituvchi oqiydigan ozda tutib ish koqishga qiziqish pasayadi. Kuchli oqishga qiziqishning birmuncha pasayishiga sabab shuki ular ozlarining bor imkoniyatlarini sarflamaydilar boquvchilarda ozlashtirishning uddasidan chiqmaydilar. Ayrim mualliflar ilk oqishga munosabatlari yomonlashib borayotganligini quyidagilar bilan izohlanadi
ayrim oqitilayotgan fanlarga tanlab munosabatda bolgsir qilmoqdaki buni ijobiy fakt deb boquvchilarning 9-10 sinflarda talab qilinadigan mustaqil ijodiy ishga sust tayyorlanishidir.
Ortacha oquvchinigina koquvchilarning hozirgi konkurs sharoitida oliy oz yetmaydi shuning uchun yaxshi oq degan mulohazalari ham taqishga qiziqishning ortib borayotganligi ayrim tadqiqotchilar tomonidan ijobiy hol sifatida qabul qilinib u quyidagi omillar bilan belgilanishi kotilmoqda
oquvchilarning faol va mustaqil fikrlashini rivojlantirish tamoyilini muvaffaqiyatliroq amalga oshirmoqdalar bu hol ularning oqitish koquvchilarda faol faoliyatga kuchli osh oproq erinisha davom etadi. Jumladan kuzatuvchanlik ortadi va bu borada N.D.Levitov tori kotilganidek oz kuzatishlarida parishonxotir boz oldilariga quyilgan vazifalarga buysundirishlarini yetarli miqdorda kuzatilayotgan faktlar toni u oquv materiali bilan bevosita qiziqmasdan oquv topshiriq
