Fanidan tayyorlagan taqdimot ishi maktabgacha yoshdagi bolalarni har tomonlama rivojlantirishda va ularni maktabga

Matematika mashg‘ulotlarining didaktik talablari
Matematikadan mashg„ulotlar haftaning ma‟lum bir kunida o„tkazilishi kerak.
Odatda yangi mavzuni uch—besh mashg„ulot davomida, oldin uniig birinchi qismida, keyinroq ikkinchi qismida o„rganiladi. Mavzuni ikki hafta, ba‟zan uch hafta o„tganidan keyin takrorlash kerak. Eski materialga qaytish davri borgan sari dasturning har bir o„rganilgan bo„limi o„quv yili oxiriga qadar tarbiyachining fikr doirasida bo„lib turishi kerak.
Shu munosabat bilan bir mashg„ulotning o„zida dasturning bir bo„limiga yoki har xil bo„limning, ya‟ni «Miqdor», «Sanoq», «Kattalik», «Shakl» va boshqa bo„limlariga oid masalalar o„rganilishi va takrorlanishi mumkin.
O„rgatishning hamma bo„limlari bo„yicha dasturni bolalar izchil o„rganishini va ularda elementar matematik bilimlar sistemasini shakllantirishni shunday qilib ta‟minlash mumkin bo„ladi.
Мatematika o„qitishda foydalaniladi. Mashg„ulot turi
mashg„ulotning har xil turidan uning mazmuni bilan aniqlanadi.
U yangi materialni takrorlashga, bir umumlashtirishga
o„rganishga
qator yoki
yoki mashg„ulotlarning
bolalarning
o„tilganlarni materiallarini bilimlarini
tekshirishga bag„ishlanadi.
Chunonchi, kichik guruhda bir yoki ikki mavzu bo„yicha mashg„ulotlar o„tkazish maqsadga muvofiq. Shu bilan birga hamma guruhda yangi mavzu bo„yicha birinchi mashg„ulot, odatda, to„liq o„rganishga bag„ishlanadi, takrorlash yangi materialning o„tilishi munosabati bilan yoki mashg„ulotning oxirida o„tkaziladi.
Ikkinchi, uchinchi va undan keyingi mashg„ulotlar berilgan mavzu bo„yicha ham, oldingi mavzular bo„yicha ham materialni mustahkamlashga bag„ishlanadi.
Мashg„ulotlarni takroriy mashqlardan boshlash maqsadga muvofiq, bu mashqlar o„ziga yarasha
aql gimnastikasidir, masalan, “Kim qaysi o„yinchoqlarni sanadi?” “O„yinchoqlar nechta?” kabi o„yin-mashqlardan boshlash mumkin.
Bulardan mumkin.
katta (Chaqirilgan
guruhda bolalar
foydalanish tarbiyachi
ko„rsatmasiga
binoan
o„yinchoqlarni
sanab chiqadilar, so„ngra bilan yopiladi, shundan keyin
o„yinchokdar salfetka bolalar u yoki bu bo„lganini yoki kimda
o„yinchoqdan nechtadan o„yinchoqlar borligini va
ko„rish nisbatan oson bo„lishi kerak. Masalan, to„plam elementlarini emas, balki uning boshqa tarkibiy qismlarini kichkintoylarga ko„rsatish uchun ikkiuchta rangli kubchalar (g„isht)lar yoki uzun va qisqa lentalar olinadi.
Маtematika mashg„ulotlarida, odatda, ko„p turdagi buyumlar to„plamidan, ko„rgazmalardan foydalaniladi. Shu sababli bularni joylashtirish tartibini
o„ylab ko„rish juda muhim.
Кichik guruhda
quti (konvert)da beriladi. Katta materialini stolga bitta patnisda
bolalarga material xususiy
bolalarga tarqatma (bitta qutida) berish
foydalanganda
sanoq mumkin.
ularni
Ko„p turdagi buyumlardan shunday joylashtirish kerakki, kerak bo„ladigan material eng Aloqa usullarini qanday
kerak?
mashg„ulotni ustida tursin.
boshlash
uchun
birga qo„shib
olib
borish
Bugun matematika o„rgatish taqqoslash asosida quriladi. Taqqoslash asosida bolalarda juft, butun va qism, uzun-qisqa, chapga-o„ngga kabi qarama-qarshi tushunchalar shakllanadi. Taqqoslash sharoitini, bu aqliy harakatni rivojlantirib, sekin-asta qiyinlashtirib borish muhim.
Bolalar buyumlarni bir xil belgilari bo„yicha har xil rejada taqqoslashni mashq qiladilar, bunda oldin buyumlarni juftlab taqqoslashni, keyin esa bir necha buyumni birdaniga taqqoslashni va ularni u yoki bu belgilari bo„yicha guruhlashni (masalan, geometrik figuralarning shakllari, ranglari va hokazo bo„yicha taqqoslashni) o„rganadilar.
Bolalarning qo„llanmalar bilan ishlashlarining ma‟lum sistemasini tashkil qilishda tarbiyachining
roli
harakatlarning
bajarilishi
jarayonida
zarur
yordam
berish,
tashabbusni,
mustaqillikni
murakkablashtirib, metodik usullarni qiziqishlarini, fikrlashlarini oldini olish mumkin bo„ladi.
Аnа shunday sharoitda uzviy bog„lanadi. Natijada ular
o„zgartirib
turish
muhimdir. Shu yo„l bilan bolalarning aktivlashtirish, charchashning
yangi bilimlar o„zaro bir-biriga kengayadi, aniqlanadi, mustahkamlanadi.
umumlashadi Кichik
ikkitadan
va
guruhlarda bir
mashg„ulotda variantlaridan oltitagacha,
mashqlarning foydalaniladi,
to„rttagacha
katta guruhlarda esa to„rttadan
bundan ham ko„p (bir xil turdagi mashqlar kichik guruhlarda 2—4, variantlaridan foydalaniladi.
ayrim
hollarda 5—6
katta
guruhlarda
Masalan, katta guruh bolalarining tartib, sanoq ko„nikmalarini mustahkamlash uchun buyumning boshqa buyumlar orasidagi o„rnini aniqlash, u yoki bu o„rinni egallab turgan buyumni almashtirish
taklif qilinadi. Bunda tarqatma materialning ikki-uch xilidan foydalaniladi.
Bolalarning
bilimlari borgan
sari mustahkamroq
va ta‟sirchanroq
bo„lib
boradi, yangi
sharoitlarga o„tkaziladi, bolalar ularni mustaqil qo„llashga o„rganadilar, ularning foydasiga tushunadigan bo„ladilar.
Bolalarning sanashning, o„lchay olishning muhim ekaniga ishonch hosil qilishlarida ularga yordam berish zarur. Kattalar o„zlarining matematik bilimlaridan qanday foydalanishlari (masofani
o„lchashlarini, o„lchovni qanday olishlari buyumlarni sanashlarini va h. k.)ni kuzatish tashkil
qilinadi.
Tarbiyachi bolalarga nima uchun odamlarga o„lchay olish, sanash va hokazolar kerakligini tushuntiradi. Maktabgacha ta‟lim yoshdagi bolalarda matematik bilimlarga va ularni egallashga
qiziqish uyg„otish zarur. Bu maktabda matematikani muvaffaqiyatli o„rgatishning garovi bo„ladi.