Fanidan tayyorlangan o`quv-uslubiy majmua «Vatan tarixi» kafedrasi professor-o`qituvchilaringing yig`ilishida muhokama qilingan va foydalanish uchun tavsiya etilgan

“
chokarlar
”
deb atalgan. Markaziy hokimiyat 
ana shu mulk egalari uyushmasidan tashkil topgan. 
Eftaliylar davrida ko‘plab shahar-qal’alar qurilgan bo‘lib, ulardan 
biri Poykentdir. Tarixchi Narshaxiyning yozishicha “Buxoro shahridan 
qadimiyroqdir”. Qalin mudofaa devorlari bilan o‘ralgan qo‘rg‘onlar - 
Naxshab vohasidagi Zahhoki-Moron qal’asi, Buxorodagi Varaxsha 
qal’asi, Xorazmdagi Firqal’a, Samarqand vohasidagi 12 ta darvozaga 
ega bo‘lgan Devori-qiyomat, Buxoro vohasidagi Kampir-Devor 
eftaliylarning o‘ziga xos me’morchilik namunalaridir. Eftaliylar davrida 
qasrlar ikki qavatli, shifti tekis, gumbazsimon va ravoqsimon yopilgan 
xonalardan iborat bo‘lib, ular paxsa, xom va pishiq g‘ishtlardan 
qurilgan. Saroy va ibodatxonalar devorlari odatda rangli tasvirlar bilan 
bezatilgan. Jumladan, Bolaliktepa (Surxondaryo)dan topilgan suratlarda 
ziyofat jarayoni tasvirlanib, unda bashang kiyingan ayol va erkaklarning 

---

37 
suratlari mahorat bilan ishlangan. Buxorxudotlarning qarorgohi-
Varaxsha saroyi, Toshkent vohasidagi Oqtepa, Xorazm vohasidagi Fir 
qal’alari eftaliylar me’morchiligining ajoyib namunasidir. Bu davrda 
sug‘orish kanallari ham qazilib, yangi yerlar o‘zlashtirilgan. Sug‘orish 
uslubi takomillashib, hozirgi Zaxariq, Bo‘zsuv, Darg‘om kanallari 
bunyod etilgan. 
3. Turk xoqonligi davlatchiligi va ilk o‘rta asrlarda siyosiy 
tarqoqlikning kuchayishi 
VI asr o‘rtalariga kelib eftallar davlati inqirozga uchray boshladi. 
VI asr o‘rtalarida O‘rta Osiyoda Turk xoqonligi hukmronligi o‘rnatildi. 
VI asrning ikkinchi yarmida Ashin urug‘idan bo‘lgan Asan va Tuu (460-
545) turkiy qabilalar ittifoqiga asos soldilar. Tuuning o‘g‘li Bumin Tele 
qabilasini bo‘ysundirgach, 551-yilda Markaziy Osiyoda ancha kuchli 
bo‘lgan Jujanlar (mo‘g‘ullar) xonligini tor-mor etdi va Turk Xoqonligi 
(551-744)ga asos soldi. U Ili daryosi bo‘yida hukmdor deb e’lon 
qilingach,