2. Milliy mahsulotning mazmuni, tarkibiy qismlari va harakat shakllari.
3. Yalpi ichki mahsulotni hisoblash usullari.
– barcha tarmoqlar va sohalarni, mikro va makrodarajadagi iqtisodiyotlarni, funktsional iqtisodiyotni, ko’plab infratuzilmalarni o’z ichiga olgan yaxlit iqtisodiyotdir. 1. Milliy iqtisodiyotning qaror topishi va uning makroiqtisodiy ko’rsatkichlari. Milliy iqtisodiyot Makroiqtisodiyot – bu mamlakat miqyosida moddiy ishlab chiqarish va nomoddiy sohalarini bir butun qilib birlashtirgan milliy va jahon xo’jaligi darajasidagi iqtisodiyotdir.
Makroiqtisodiy tahlilning maqsadi
– takror ishlab chiqarish jarayonini ob’ektiv ravishda aks ettiruvshi ko’rsatkishlardan foydalanish asosida mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanichida vujudga kelgan holatlarni oshib berishdan iborat.
Bu maqsadga erishishning muhim shartlari sifatida quyidagilarni ko’rsatish mumkin:
1
asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkishlarning holati va harakatini ob’ektiv aks ettiruvshi statistik ma’lumotlarning mavjudligi;
2
mamlakat iqtisodiyotini tahlil qilishda keng miqyosda va tarixiy jihatdan yondashuv;
3
iqtisodiy tizim salohiyatini haqqoniy ravishda baholamasdan hamda iqtisodiy qonunlarning ob’ektiv amal qilishini bilmasdan turib mamlakat iqtisodiyotiga aralashuv salbiy holatlarni keltirib chiqarishini anglash;
4
makroiqtisodiy nazariya muayyan mamlakatlarning iqtisodiyotini ob’ektiv ravishda tadqiq etish asosida yaratilishini hamda undan boshqa mamlakatlar amaliyotida o’ta ehtiyotkorlik bilan foydalanish mumkinligini tushunish
5
ishlab chiqarishni mamlakat barcha aholisining daromadlari va iste’moli darajasini o’stirishga yo’naltirish;
6
aholi daromadlari, siyosiy va ijtimoiy barqarorlik o’sishining yagona manbai bo’lib mamlakatning barcha aholisini ish joylari hamda daromadlarning oshishi bilan ta’minlovshi milliy ishlab chiqarishning barqaror va samarali o’sishi ekanligini tushunish.
Milliy iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishi.
Milliy iqtisodiyot
Iqtisodiy jihatdan nisbatan mustaqil birliklar
Korxonalar
Uy xo’jaliklari
Davlat (ko’plab xo’jalik yurituvchi birliklari bilan)
2. Milliy mahsulotning mazmuni, tarkibiy qismlari va harakat shakllari.
Jamiyat miqyosidagi ishlab chiqarish jarayonlarining muntazam ravishda yangilanib va takroran amalga oshirilib turilishi ijtimoiy takror ishlab chiqarish deyiladi.
Oddiy takror ishlab chiqarish
kengaytirilgan takror ishlab chiqarish.
Ijtimoiy takror ishlab chiqarish ikki ko’rinishda amalga oshirilishi mumkin:
bu ishlab chiqarish miqyoslarining o’zgarmagan holda takrorlanishini ifodalaydi.
Oddiy takror ishlab chiqarish
Xufyona iqtisodiyot
- bu tovar-moddiy boyliklar va xizmatlarning jamiyat tomonidan nazorat qilinmaydigan harakati, ya’ni davlat boshqaruv organlaridan yashirin holda alohida fuqarolar va ijtimoiy guruhlar o’rtasida amalga oshiriluvchi ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlardir.
Xufyona iqtisodiyot tarkibiga qo’yidagilar kiradi:
jinoyatga aloqador iqtisodiyot
– rasmiy iqtisodiyot tarkibiga iqtisodiy jinoyatning kiritilishi (boyliklarning talon-taroj qilinishi; nazoratning har qanday shaklidan yashiringan holdagi hufyona iqtisodiy faoliyat – narkobiznes, qimor o’yinlari, fohishabozlik; daromadlarni noiqtisodiy qayta taqsimlash shakli sifatidagi fuqarolarning shaxsiy mulkiga qarshi umumjinoiy harakatlar – bosqinshilik, shaxsiy mulkni zo’rlik bilan tortib olish, o’g’irlash, reket);
Soxta iqtisodiyot
– hisobga olish va hisobotlarning amaldagi tizimiga soxta natijalarni haqiqiy natija sifatida kirituvshi rasmiy iqtisodiyot (qo’shib yozishlar);
Norasmiy iqtisodiyot
– iqtisodiy sub’ektlar o’rtasidagi norasmiy o’zaro aloqalar tizimi bo’lib, u mazkur sub’ektlar o’rtasidagi shaxsiy munosabatlar va bevosita aloqalarga asoslanadi;
Yashirin ikkalamshi iqtisodiyot
– yakka tartibdagi va kooperativ faoliyatning nazoratdan yashiringan, ya’ni qonun tomonidan taqiqlangan yoki belgilangan tartibda ro’yxatdan o’tmagan turi.
