Farmatsevtika sanoatida nasoslarning maxsus turlari

nisbatan topiladi; n - nasosning to’la foydali ish koeffitsienti

So’rish balandligi. Suyuqlik so’rib olinayotgan idishdagi bosim R0 bilan yuqoriga uzatilayotgan idishdagi

bosim Rs orasidagi farqi hosil bo’lganligi sababli suyuqlik ustunining metrlarda ifodalangan napori
R0 – Rs /rg hosil bo’ladi. Bu bosimning bir qismi suyuqlikni so’rish trubasida N balandlikka ko’tarish uchun, qolgan qismi esa suyuqlikni w tezlik bilan xarakatlanishiga yoki tezlik naporini hosil kilish uchun va so’rilayotgan suyuqlik
yo’lida uchraydigan barcha qarshiliklarni yengishga sarflanadi
Nasosning so’rish balandligi quyidagi tenglama bilan aniqlanadi:
Shunday qilib,
nasosning so’rish balandligi so’rib olinayotgan idishdagi bosimning ortishi bilan kuchayib, uzatilayotgan idishdagi bosimning, haydash trubasidagi suyuqlikning tezligi, hamda gidravlik qarshiliklarni yengish uchun ketgan napor miqdorlarini oqishi bilan kamayadi. Markazdan qochma turdagi nasoslarda so’rish balandligini
hisoblashda gidravlik va maxalliy qarshiliklarni yengish uchun ketgan sarflardan tashqari, kavitatsiya hodisasi ta’siri ham inobatga olinishi lozim. Nasos g’ildiragining tez aylanishida va issiq suyuqliklar markazdan qochma nasoslar yordamida uzatilganda kavitatsiya hodisasi yuz beradi. Bu vaqtda nasosdagi suyuqlik tez
bug’lanadi. Hosil bo’lgan suyuqlik bilan yuqori bosimli zonaga o’tib, tezda kondensatsiyalanadi. Natijada nasos qobig’ida katta bo’shliq hosil bo’ladi, nasos qattiq silkinadi va taqillab ishlaydi. Agar nasos kavitatsiya rejimida ko’proq ishlasa, u tezda buziladi.
Shuning uchun temperaturasi yuqori bo’lgan suyuqliklar uzatilayotganda, u qo’shimcha kavitatsion koeffitsienti hk bilan hisobga olinadi.
bu yerda Q -
nasosning unumdorligi, m3 /s; n - nasos valining aylanish tezligi, s -1 ; H - nasosning napori, m.
Markazdan qochma nasoslar (2.1 - rasm) spiralsimon qobiq ichida joylashgan parrakli ish g’ildiragining aylanishi natijasida hosil bo’lgan markazdan qochma kuch ta’sirida suyuqlik to’xtovsiz bir me’yorda suriladi va uzatiladi.
Suyuqlik atmosfera bosimi ta’sirida yig’gich rezervuardan kirish klapani orqali surish trubasidan nasosga kirib, ishchi g’ildiragining markaziy qismini to’ldiradi. Suyuqlik g’ildirak bilan birga aylanib, markazdan qochma kuch 11 ta’sirida parraklar yordamida g’ildirakning markazidan chekkasiga otilib, spiralsimon
qo’zg’almas kamerani to’ldiradi va haydash trubasi orqali yuqoriga ko’tariladi. Bu vaqtda Bernulli tenglamasiga muvofiq suyuqlik oqimi kinetik energiyasining miqdori statik naporga aylanishi suyuqlik bosimini oshirishga muvaffaq bo’ladi. Ishchi g’ildiragiga suyuqlik kirayotgan qismida, vakuum vujudga keladi va suyuqlik
so’rish trubasi yordamida to’xtovsiz yig’uvchi rezervuardan so’riladi. Shunday qilib, uzluksiz markazdan qochma kuch ta’sirida suyuqlikning nasos orqali o’tadigan uzluksiz oqimi vujudga keladi. Markazdan qochma nasoslarning hosil qilgan bosimi ishchi g’ildiraklarning aylanish tezligiga bog’lik bo’ladi. Nasos ishga
tushirilishidan avval so’rish trubasi, ishchi g’ildiragi va qobiq uzatilayotgan suyuqlik bilan to’ldiriladi. Agar, ishchi g’ildiragi bilan qobiq orasidagi bo’shliq bo’lsa, ishchi g’ildiragining aylanishi natijasida yetarli vakuum hosil bo’lmaydi, ya’ni suyuqlik so’rish trubasi bo’ylab yuqoriga ko’tarilmaydi.
Nasosning ish unumdorligi, napori, iste’mol quvvati va ishchi g’ildirak aylanish chastotasining o’zgarishiga bog’liq bo’ladi, ya’ni aylanish
chastotasi n1 dan n2 ga o’zgarganda:
Ishchi g’ildirakning aylanish chastotasi n o’zgarmas bo’lganda, nasos ish unumdorligi Q, napori N, quvvati N va foydali ish koeffitsienti n bilan o’zaro grafik usuldagi bog’liqligi nasoslarning xarakteristikasi deb yuritiladi (3.2 –
rasm). Ushbu ishni o’tkazishdan maqsad, nasos qurilmasini sinab nasosning asosiy parametrlarini aniqlashdir. Aniqlangan parametrlar asosida nasos ish g’ildiragining aylanishlar chastotasi o’zgarmas n=const holda Q-H, Q-N, Q- orasidagi bog’lanishlarni grafikda tasvirlab, nasosning xarakteristikasi quriladi. Markazdan qochma
nasos o’zgaruvchan elektr toki bilan ishlaydigan elektrodvigatelь bilan bir valga o’rnatilib, aylanishlar soni o’lchanib turiladi. Rezervuardagi so’rish trubasiga o’rnatilgan qaytarma klapan nasosni suyuqlik bilan to’ldirganda suyuqlikni so’rish trubasidan to’kilib ketmasligini ta’minlaydi. Uzatish trubasiga manometr va
suyuqlik miqdorini rostlovchi ventilь o’rnatilgan. Uzatish trubasi orqali suyuqlik idishlarga uzatiladi. Har bir idishda suyuqlik sathini o’lchovchi shisha naychalar o’rnatilgan.
Idishlardagi suyuqlik jo’mraklar orqali suyuqlik so’riladigan idishga 12 beriladi. Ish unumdorligi 12 ventilni ochilishi bilan o’zgartiriladi.
Nasos qurilmasini sinashga Q-H, Q-N, Q- orasidagi bog’lanishlarni aniqlashga kerak bo’ladigan kattaliklar uzatilayotgan suyuqlikning miqdori, so’rish trubasidagi vakuum, uzatish trubasidagi bosim, dvigatelь iste’mol qilayotgan kuchlanish aniqlanadi. Nasos qurilmasi ishlashi paytida bu kattaliklar, ya’ni uzatilayotgan
suyuqlikning miqdori Q shisha naychasining ko’rsatkichlari buyicha, vaqt esa sekundomer bilan o’lchanib, hisoblash jadvaliga yoziladi. Uzatilayotgan suyuqlikning napori metr suv
ustunida aniqlanadi:
bu yerda Rm, Rvak - manometr va vakuummetrning metr suv ustunidagi
ko’rsatkichi; ws, wx - so’rish va haydash trubalaridagi suyuqlikning tezligi, m/s; h- vakuummetr va manometr oraliqlaridagi masofa,
m. So’rish va uzatish trubalarining diametri bir xil
bo’lganligi uchun suyuqlik bu trubalarda bir xil tezlikda xarakat qiladi, ya’ni ws = wx Bu holda
1
11
11
8
1
su v
10
7
s