Fayziyev O'quv-uslubiy majmua pdf
Yüklə 1,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
5 1-Mavzu. Ma lumotlar kommunikatsiyasi fanining mazmuni, predmeti va metodi. Reja: 1. kommunikasiyasi fanining predmet va vazifalari 2. Aloqa chiziqlari orqali fizik uzatish 3. Kompyuter tarmoqlari va tizimlarida axborot almashish jarayonlarini tashkil qilish tamoillari va usullari : kommunikatsion tarmoq(communication network), information tarmoq network), global hisob network), protocol, domen, uzel, trafik, tarmoq topologiyasi, marshrutlash. 1. Zamonaviy axborot texnologiyalari shiddat bilan rivojlanib borayotgan bugungi kunda ishini yengillashtiruvchi muhim omil sanaladi. Bu kabi vositalarga misol sifatida kompyuter tarmoqlari, telekommunikatsiya va radiotelevideniya uzatish tarmoqlari, mobil aloqa tarmoqlarini keltirish mumkin. ri bilan kommunikatsiyalari - mumkin. mpyuterlar majmuiga 6 Kompyuterlarning tarmoqqa birlashishi qimmatbaho asbobuskunalar - katta hajmli disk, printerlar, asosiy xotiradan birgalikda foydalanish, umumiy dasturli olisdagi kompyuterlarning apparat resurslaridan foydalanish mumkin. Bunday tarmoqlar millionlab kishilarni qamrab olib, axborot tarqatish va qabul qilish electron pochta orqali axborot almashuvini amalga oshiradi. Tarmoqning asosiy vazifasi foydalanuvchining taqsimlangan umumtarmoq resurslariga oddiy, Shuningdek, foydalanuvchilar tarmo axborotlar lokal va global kompyuter tarmoqlarida saqlanadi, qayta ishlanadi va uzatiladi. Lokal tarmoqlarda foydalanuvchilar ishl umumiy bazasi tashkil etiladi. Global tarmoqlarda yagona ilmiy, iqtisodiy, ijtimoiy va rmoq kundalik ishni va turli sohadagi kishilarning dam olishini tashkil etish quroliga aylanadi. Kommunikatsion tarmoq - uzellar (punktlar) deb nomlanuvchi tarmoqlarda qalar, Informatsion tarmoq - kommunikatsion tarmoq. - tarkib - butun tarmoqlarni, shuningdek, minglab-millionlab turli tipdagi EHMlarni, fizik aloqa 7 liniyalari - optic tolali kabellar yoki kosmik radioaloqa liniyalarini birlashtiruvchi katta tarmoqdir. (LHT) katta b - dartining simsiz - xizmatlaridan foydalanish imkoniyatiga ega. Ishchi guruh (workgroup) bitta nom ostida birlashgan kompyuterlar Domen (domain) administrator deb topilgan tarmoqning barcha kompyuterl Uzel (host) - tarmoqqa ulangan, alohida manzil bilan aniqlangan (Masalan, IP- manzil - bu tarmoqdagi yagona 32-razryadli, ikkilik son) qurilma (odatda kompyuter). Trafik (traffic) - -tez Tarmoq topologiyasi (net topology) - tarmoqdagi mashinalarning fizik konfiguratsiyasi. Marshrutlash - Paket, kadr, xabar, datagramma - bir joyda guruhlashtiriluvchi va bir vaqtda yuboriluvchi tarmoqda axborot uzatish birligi, aniqlangan baytlar soni. Shuningdek ularni boshqacha nom bilan - deb atash ham qabul qilingan. Tarmoq arxitekturasi - tashkilotga tarmoqning mantiqiy, funksional, fizik, texnik va dasturiy vosital ifoda etadi. Protokol (protocol) - da funksional bloklar xarakatlarini belgilaydi. Boshqacha qilib aytganda, protokol - inlaydi. - alohida joylashgan barcha 8 -quvvatlovchi dasturlar majmuasidir. Hozirgi kunda bu kabi dasturiy jamlanmalar tarmoq operatsion tizim tarkibida mavjud. 2. Axborotlarni tarmoq uzellariga fizik uzatish yoki tarmoqni fizik qurish tarmoqni qurishning oddiy shakli. Bunda har bir tarmoq uzelining tarmoqqa hishi hisobga olinadi. kodlashtiriladi. - binar kodlash ishlatiladi. Kompyuter ichida 1 va 0 diskret elektr signaliga moslashtiriladi.Bunday bunda raqamni olish impulsning turlicha qutblariga qarab aniqlanishi mumkin. radiokanallar tarzidagi simsiz muhit hisoblanadi. Ishlatiladigan -xil gi kunda Ethernet standartidagi mobil kompyuter orqali uzatilishini har doim ham bilishmaydi. - Data Circuit terminating Equipment ) foydala-nuvchilarning Kompyuter larini yoki ydigan oraliq uskunalardan raqamli kanallarga ulanish qurilmalari kabi qurilmalarni, DCEga misol qilib keltirish mumkin. Odatda DCE fizik sath darajasida ishlaydi, u kerakli shaklga va quvvatga -larni foydalanuvchining uskunalari esa qurilma (DTE - Data Terminal Equipment) deb ataladi. DTEga misol qilib 9 Kompyuter -larini keltirish mumki -lar ikkita asosiy vazifani bajaradi: - signalni sifatini yaxshilash; - tarmoqning ikk tarkibiy aloqa kanalini yaratish. Kompyuterdan turli masalalarni hal qilishda foydalanish mumkin. Axborot almashish uchun magnit va kompakt disklardan foydalanish yoki boshqa kompyuterlar bilan umumiy ulanish kerak bo'ladi. Kompyuterlarning o'zaro axborot almashish imkoniyatlarini beruvchi qurilmalar majmuiga kompyuter tarmoqlari deyiladi.Tarmoqning asosiy imkoniyatlari tarmoqqa ulangan kompyuterlar va axborot ashyolariga bog'liq.Axborot ashyolari deganda arxiv, kutubxona, fondlar, ma'lumotlar ombori va boshqa axborot tizimlaridagi hujjatlar yig'indisi tushuniladi. Tarmoqdagi kompyuterlarda saqlanayotgan axborot ashyolariga ushbu tarmoqqa ulangan boshqa kompyuterlar yordamida kirish mumkin. Jamiyatning hozirgi bosqichda axborot texnologiyalarining rivojlanishini kompyuter tarmog'isiz tasavvur qilib bo'lmaydi.Kompyuter tarmog'i - bu aloqa kanallari orqali yagona tizimga bog'langan kompyuter va terminallar majmuidir. Tarmoq axborotni ishlab chiqaruvchi va undan foydalanuvchi ob'ektlar tarmoq ob'ektlari deyiladi. Tarmoq ob'ektlari alohida kompyuter, kompyuter kompleksi, ishlab chiqarish robotlari va boshqalar bo'lishi mumkin. Axborotni territorial joylashuviga qarab kompyuter tarmoqlarini 3 ta asosiy sinfga ajratish mumkin: Global tarmoqlarda esa signallarni yuz va ming kilometrlab uzoq-uzoq maso- -ni -pleksor, - keladi. 3. Kompyuter tarmoqlari va tizimlarida axborot almashish jarayonlarini tashkil qilish tamoillari va usullari - - ro va boshqa tarmoq - aloqa kanallari va kommutatsiya uzellaridan tashkil topgan, 10 - tarmoq stansiyalari va uzellari, shuningdek, chetki elektr- tarqatish elementlari jamlanmasidir. . 1. - TV, radio; 2. Yarimikkilik uzatish - qabul qilish va uzatish ikki yoqlama, navbatma- navbat bajariladi; 3. Ikkilik uzatish (ikkiyoqlama) - umot uzatadi ham qabul qiladi. 1) Sinxron uzatish; 2)Asinxron uzatish. Asinxron uzatishda har bir belgi alohida uzatilayotganligini aniqlash uchun bitlar juft-toqligidan foydalaniladi. Agar belgidagi qabul qiladi. Asinxron uzatishning qulayligi: 1) Oddiy ishlangan tizim; 2) Arzon interfeysli qurilma. Kamchiligi: 1) ; 2) Sinxron uzatish bilan solishtirilganda uzatish tezligi yuqori emas; 3) - bit juft- di. Yuborish va qabul qilish ishlarini sinxronlash uchun dastlabki blokka sinxronlash bitlari belgilar uzatiladi. Sinxron uzatish usulining afzalligi. 1) ng yuqori effektivligi; 2) 3) Xatolikni aniqlashning samarali qurilgan mexanizmi; Kamchiligi: 1) Interfeys qurilmasi ancha murakkab va qimmat. 11 Ma'muriyat tizimlar tarmoqni boshqaradi. Kommunikatsion tizimlar abonent tizimlar orasidagi axborotlarni uzatish uchun marshrutlash va bog'lanishlarni kommutatsiya kilish vazifasini bajaradi. Global, mintaqaviy va lokal tarmoqlarning birlashmasi ko'p tarmoqli iyerarxiyani tashkil etish imkonini beradi. Misol: INTERNET kompyuter tarmoqlari keng tarqalgan ommaviylashgan kompyuter tarmog'idir. Uning tarkibiga erkin ravishda birlashgan tarmoq kiradi. Uning nomini o'zi "tarmoqlar orasida" ma'nosini bildiradi. Shuning uchun u katta imkoniyatlarga ega. Internet alohida tarmoqlarni birlashtirgan. Internetning asosiy yacheykasini maxalliy kompyuter tarmoqlari tashkil etadi. Nazorat savollari: 1. Kompyuter tarmoqlari deganda nimani tushunasiz? 2. Kompyuter tarmoqlari turlari haqida tushunchangiz? 3. Protokol nima? 4. Trafik nima? 5. Asinxron uzatishning qulayligi? 6. Asinxron uzatishning kamchiligi? 7. Sinxron uzatishning qulayligi? 8. Sinxron uzatishning qulayligi? 9. Kompyuter tarmoqlarida kommutatsiyalashning qanday xillaridan foydalaniladi? 10. Kompyuter tarmoqlarida kommutatsiyalashning qanday xillaridan foydalaniladi? 11. Kanallarni kommutatsiyalashning mohiyati va xususi-yatlarini aytib bering? Test savollari 1.Tarmoqlarda malumotlarni uzatish va ularni tayyorlashning kommutatsiyaga asoslangan nechta asosiy usuli mavjud? A) 2, B) 3, C) 4, D) 7; 2. Oraliq uskunalarning ikkita asosiy vazifani bajaradi.Bu vazifalar qaysilar? A) Signal sifatini yaxshilash va ikkita abonent sida aloqa kanalini yaratadi. B) Signalni qayta altirish va aloqani tiklaydi. C) Kanallarni va paketlarni kommutatsiyalaydi. D) Aloqa sifatini yaxshilaydi va paaketlarni kommutatsiyalaydi; 3. Global tarmoqlarda qanday oraliq uskunalar foydalaniladi? A) kommutator,dimultipleksor,simulyator. B) multipleksor,dimultipleksor,kommutator. C) kommutator,marshrutizator,router. D) simulyator,router,multipleksor; 4. Simsiz tarmoqlarning nechta turi mavjud? 12 A) 2, B) 4, C) 5, D) 3; 5.Simsiz lokal tarmoqlar uzatishning qanday tezligigacha barcha ofis yoki maishiy ilovalar talablarini qondirish imkoniga ega? A) 500 Mbit/s. B) 64 Mbit/s. C) 200 Mbit/s. D) 54 Mbit/s; 6. Lokal simsiz tarmoqlar binolar doirasida qanday texnologiyada ishlaydi? A) IEEE 802.15 Wi-Fi. B) IEEE 802.11 Token Bus Lang. C) IEEE 802.10 Token Bus Ring. D) IEEE 802.11 Apple Talk; 7. PAN Personal Area Network qanday tarmoq? A) Shaxsiy tarmoq. B) Mintaqaviy tarmoq. C) Lokal tarmoq. D) Regional tarmoq; 8. LAN Local Area Network qanday tarmoq? A) Lokal tarmoq. B) Mintaqaviy tarmoq. C) Shaxsiy tarmoq. D) Regional tarmoq; 9. Qaysi qurilma tarmoqning alohida qismlarini A) Shlyuz; B) Marshrutizator; C) Hub; D)Switch; 10. Gipermatnni uzatish protokolini A) HTML; B) HTTP; C) FTP; D) SMTP 13 2- . Aloqa tizimlarining vositalari\ Reja: 1. Aloqa tizimlarining vositalari va ma'lumotlarni uzatish kanallari: analog va raqamli kanallar. 2. Fizik kanallarning xarakteristikalari. 3. Ma'lumotlarni uzatish va kommutatsiyalash usullari, hamda vositalari. 4. Kanallarni va paketlarni kommutatsiyalash. aloqa chiziqlari (communication lines), kanallarni kommutatsiyalash (channel switching), paketlarni kommutatsiyalash (packet switching,), xabarlarni kommutatsiyalash(message switching), tarmoq kabeli(network cable), koaksial kabel(coaxial cable) (twisted pair cable), optik tolali kabel (optical fiber cable), analog kanal (analog channel), raqamli kanal (digital channel), konsentrator (concentrator), kommutator (switch), marshrutizator (router), marshrutlash, uzel (routing, node), topologiya (topology), fizik strukturalash (physical structuring), mantiqiy strukturalash (logical structuring). 1. Aloqa tizimlarining vositalari va ma'lumotlarni uzatish kanallari: analog va raqamli kanallar axborotlar uzatgichi, aloqa kanali va axborotlar qabul qiluvchi birligi hisoblanadi. Axborotlarni qabul qiluvchi va uzatuvchi sifatida kompyuterlarni bevosita aloqa modemlar (telefon liniyalari uchun) va tarmoq adapterlari hisoblanadi. uzatish muhiti signallar uzatiladigan chastota diapazoni va kanalning uzunligi bilan farq -xil bal va orqali uzatilishini har doim ham bilishmaydi. Yüklə 1,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|