Bank ehtiyatlarından borc verdikdə pul təklifi artır. Pul təklifi valyuta ilə tələb olunanadək saxlanılan depozitlərin cəminə bərabərdir.
Pulun Artma Əmsalı
Pulun artma əmsalı (money multiplier) ehtiyatların hər bir dolları ilə bank sisteminin yaratdığı pulun məbləğidir.
İqtisadiyyatda nəticə etibarilə nə qədər pul yaradılır?
Pulun Artma Əmsalı
Aktivlər Passivlər Birinci Milli Bank Ehtiyatlar $10.00 Verilmiş kreditlər $90.00 Depozitlər $100.00 Məcmu aktivlər $100.00 Məcmu passivlər $100.00 Aktivlər Passivlər İkinci Milli Bank Ehtiyatlar $9.00 Verilmiş kreditlər $81.00 Depozitlər $90.00 Məcmu aktivlər $90.00 Məcmu passivlər $90.00 Pul Təklifi = $190.00!
Pulun Artma Əmsalı
Aktivlər Passivlər Birinci Milli Bank Ehtiyatlar 100 000 Borc ( kreditlər) 400 000 Depozitlər 500 000 Məcmu aktivlər 500 000 Məcmu passivlər 500 000 Aktivlər Passivlər İkinci Milli Bank Ehtiyatlar 80 000 Borc (kreditlər) 320 000 Depozitlər 400 000 Məcmu aktivlər 400 000 Məcmu passivlər 400 000 Pul Təklifi = 500 000+400 000=900 000. Ehtiyat norması 20%; (100 000 : 500 000) X 100%=20%
Pulun Artma Əmsalı
Pulun artma əmsalı ehtiyat dərəcəsinin tərsidir: M = 1/R Ehtiyat tələbi (norması),
R = 10% və ya 1/10, Pulun artma əmsalı 10-dur və ehtiyatların hər bir dolları 10 dollar pul yaradardı
Pulun Artma Əmsalı
Beləliklə, ehtiyat dərəcəsi yüksək olduqda, banklar daha az məbləğdə depoziti borc verir və pulun artma əmsalı kiçik olur. 100 faizli ehtiyat saxlayan bankçılıq sistemində ehtiyat dərəcəsi 1, pulun artma əmsalı 1-dir və banklar borc vermir və pul yaratmır.