FəNN: makroiQTİsadiyyat

4. Tədiyə balansı, onun tərtib olunması və tənzimlənməsi.
Hər bir ölkənin başqa ölkələrlə iqtisadi əlaqələri özü-nün ümu­mi­ləşdirilmiş ifadəsini tədiyə balansında tapır. Bu balans beynəlxalq miq­yasda kapitalın, əmtəə və xidmətlərin mübadiləsində ölkənin işti­ra­kının xüsusiyyətlərini aşkara çıxaran informasiya mənbəyidir.

Tədiyə balansında ölkənin xarici iqtisadi əlaqələrdə həyata ke­çirdiyi əməliyyatların sistemləşdirilmiş siyahısı verilir. Ölkənin xarici iq­tisadi fəaliyyətinin yekunları əks etdirilir, onun valyuta-maliyyə vəziy­yətinə qiymət verilir. Tədiyə balansı ilə yanaşı, hesablaşma balansı da tərtib olunur. Hesablaşma balansında təkcə faktiki tədiyələr deyil, həm də müddətindən asılı olmayaraq həmin ölkənin ödə-nilmiş öhdəlikləri əks etdirilir.

Bütün xarici iqtisadi əməliyyatlar üzrə tədiyələrin uçotu müəy­yən dövr ərzində (ay, rüb, il) həyata keçirilir. Onların tədiyə balansında uço­tu ikili qeyd prinsipi əsasında aparılır. Məsələn, məhsulların ixra­cın­dan ölkəyə daxil olan pul vəsaiti balansın kredit maddələrində (“+” işarəsi ilə), ölkədən ixrac olunan əmtəələr isə debet maddələrində (“-“ işa­rəsi ilə) qeyd edilir.