Fermentlarning umumiy xususiyatlari

Repressiyaga misollar: Substrat ma'lum bir fermentning sintezini inhibe qilishi yoki bostirishi mumkin bo'lgan holatlar mavjud. Klassik misol - piruvat karboksilaza, piruvat va aminokislotalar kabi karbongidrat bo'lmagan manbalardan glyukoza sintezini osonlashtiradigan asosiy ferment. Agar glyukoza ko'p bo'lsa, organizm qo'shimcha sintezni talab qilmaydi. Bu glyukozaning o'zi tomonidan piruvat karboksilaza repressiyasi bilan mohirlik bilan boshqariladi.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, ferment sintezini nazorat qilish organizmning metabolik ehtiyojlarini samarali qondirishni ta'minlaydigan sinchkovlik bilan tashkil etilgan jarayondir. Induksiya va repressiya kabi mexanizmlar orqali tana uyali metabolizmning dinamik va moslashuvchan tabiatini ta'kidlab, turli xil ichki va tashqi sharoitlarga moslashishi va javob berishi mumkin.

5. Fermentlarning degradatsiyasi

Hujayra biologiyasining murakkab dunyosida fermentlar turli biokimyoviy reaktsiyalarni osonlashtirish va tartibga solishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Biroq, fermentlar abadiy mavjudotlar emasligini tushunish kerak; ular vaqt o'tishi bilan degradatsiyaga uchraydi. Bu degradatsiya jarayoni juda muhim, chunki fermentlarning doimiy mavjudligi ko'plab hujayrali asoratlarga olib kelishi mumkin.
Fermentlarning uzoq umr ko'rish yoki yarim yemirilish davri sezilarli o'zgaruvchanlikni namoyon qiladi. Masalan; misol uchun:

• 
  LDH4: Bu fermentning yarim yemirilish davri 5 dan 6 kungacha.
  
• 
  LDH1: Yarim yemirilish davri nisbatan qisqaroq, 8 dan 12 soatgacha.
  
• 
  Amilaza: Bu fermentning yarim yemirilish davri yanada oʻtkinchi boʻlib, 3 dan 5 soatgacha davom etadi.
  

Shunisi e'tiborga loyiqki, metabolik yo'llarda hal qiluvchi rol o'ynaydigan asosiy va tartibga soluvchi fermentlar ko'pincha eng tez parchalanadi. Ularning parchalanish mexanizmi tananing ehtiyojlariga juda moslashtirilgan. Agar bu fermentlar kerak bo'lmasa, ular tezda parchalanadi, bu esa keraksiz to'planib qolmasligini ta'minlaydi. Aksincha, organizm bu fermentlarni talab qilganda, ular tez sintezlanib, o'z vaqtida mavjudligini ta'minlaydi.
Qiziqarli kuzatish shundaki, ko'p hollarda yarimparchalanish muddati uzoqroq bo'lgan fermentlar sekinroq katalitik faollikni namoyon qiladi. Biroq, bu universal haqiqat emas va muayyan fermentlar va ularning rollariga qarab farq qilishi mumkin.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, fermentlarning emirilishi sinchkovlik bilan tartibga solinadigan jarayon bo'lib, fermentlarning ortiqcha to'planib qolmasligi va hujayra funktsiyalarini potentsial ravishda buzmasligini ta'minlaydi. Sintez va parchalanish o'rtasidagi bu dinamik muvozanat fermentlar kerak bo'lganda mavjud bo'lishini va ular yo'q bo'lganda olib tashlanishini ta'minlaydi, bu hujayra metabolizmining moslashuvchan va sezgirligini ta'kidlaydi.