Fermentli biosensorlarning tibbiyotdagi o`rni

Fermentli biosensorlarning tibbiyotdagi o`rni

Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy Universiteti Biologiya fakulteti Biologiya yo’nalishi 404-guruh talabasi Frunzayev Ixlosbekning Biotexnologiya fanidan Mustaqil ishi

Biosensor - bu fiziologik kimyoviy transduser bilan biologik faol moddalarni (ferment, protein, DNK, antikor, antijen, biomembran va boshqalar) birlashtirgan fanlararo mavzu, bu nafaqat aniqlash va monitoringning ilg'or usuli, balki tezkor va tezkor. mikroanaliz usuli molekulyar darajada. Har bir biosensor quyidagi umumiy tuzilishga ega: biologik faollikni bildiruvchi signallarni elektr signallariga aylantirishi mumkin bo'lgan bir yoki bir nechta biologik materiallar (biomembran) va fizik yoki kimyoviy transduserlar (datchiklar), biologik signallarni qayta ishlash uchun zamonaviy Mikroelektronika va avtomatik asboblar texnologiyasi. turli xil biosensorlarni tahlil qilish asboblari, asboblari va tizimlaridan foydalanish mumkin.

• Biosensor - bu fiziologik kimyoviy transduser bilan biologik faol moddalarni (ferment, protein, DNK, antikor, antijen, biomembran va boshqalar) birlashtirgan fanlararo mavzu, bu nafaqat aniqlash va monitoringning ilg'or usuli, balki tezkor va tezkor. mikroanaliz usuli molekulyar darajada. Har bir biosensor quyidagi umumiy tuzilishga ega: biologik faollikni bildiruvchi signallarni elektr signallariga aylantirishi mumkin bo'lgan bir yoki bir nechta biologik materiallar (biomembran) va fizik yoki kimyoviy transduserlar (datchiklar), biologik signallarni qayta ishlash uchun zamonaviy Mikroelektronika va avtomatik asboblar texnologiyasi. turli xil biosensorlarni tahlil qilish asboblari, asboblari va tizimlaridan foydalanish mumkin.

O’ta kam miqdordagi gazsimon suyuq va qattiq moddalarni aniqlash qobiliyatiga ega bo’lgan, yuqori sezgir biologik tabiatli, sun’iy elementlar - biosensorlar deb ataladi. Ulardan sog’liqni saqlash, tabiatni muxofaza qilish, qishloq xo’jaligi va sanoat ishlab chiqarishlarida analitik datchik uskunalar sifatida foydalaniladi. Biosensorlar - biologik molekulalarning yuqori darajadagi tanlash (ajratish) va sezgirlik bilan boshqa moddalarni aniqlash va yangi xususiyatlar namoyon etishiga olib kelib kompleks hosil qilish xususiyatlariga asoslanadi. Madomiki, tirik tabiatda biomolekulalar son-sanoqsiz va ulardan juda ko’plari moddalarni aniqlash, tanlash xususiyatiga egadir.

• O’ta kam miqdordagi gazsimon suyuq va qattiq moddalarni aniqlash qobiliyatiga ega bo’lgan, yuqori sezgir biologik tabiatli, sun’iy elementlar - biosensorlar deb ataladi. Ulardan sog’liqni saqlash, tabiatni muxofaza qilish, qishloq xo’jaligi va sanoat ishlab chiqarishlarida analitik datchik uskunalar sifatida foydalaniladi. Biosensorlar - biologik molekulalarning yuqori darajadagi tanlash (ajratish) va sezgirlik bilan boshqa moddalarni aniqlash va yangi xususiyatlar namoyon etishiga olib kelib kompleks hosil qilish xususiyatlariga asoslanadi. Madomiki, tirik tabiatda biomolekulalar son-sanoqsiz va ulardan juda ko’plari moddalarni aniqlash, tanlash xususiyatiga egadir.

Bu esa biosensorlarning bitmas-tuganmas manbalaridan unumli foydalanish imkoniyatini yaratadi. Birinchi biosensorlar amerikalik olimlar L.Klark va X.Lionslar tomonidan 1962 yilda taklif etilgan edi, va shundan keyin ulardan ommaviy foydalanila boshlandi.
Biosensorlardan medisinada va kimyoviy texnologiyada moddalarni keng miqyosda aniqlashda qo’llanila boshlandi. Masalan: uglevodlar, mochevina, kreatinin, laktat, spirt, askorbat, aspirin, aminokislotalar va ko’pgina boshqa moddalar miqdorini o’ta aniqlik bilan o’lchash uchun biosensorlardan foydalanib kelinmoqda..
Hozirgi vaqtda biosensorlardan gazlar va engil uchuvchan mahsulotlarni aniqlashda foydalanishni sanoat miqyosida ishlatish usullari amaliyotga tadbiq etildi.