Fesil-12. indd

12.3.4. Əmək məhsuldarlığı və iqtisadi artım

Əmək məhsuldarlığının artımına olan ehtiyac şəkil 22-də açıq-aydın nüma-

yiş etdirilmişdir. Azərbaycanda adambaşına düşən nisbətən yüksək ÜDM, onu 

orta yüksək gəlirli ölkələrin kateqoriyasına bərabərləşdirir. Bu isə onun struk-

turunda 90%-dən də çox yer tutan karbohidrogenlərin ixracı nəticəsində müm-

kün olmuşdur. Karbohidrogenlərin satışından dövlət büdcəsinə gələn gəlirlərin 

yüksək səviyyəsi Hökumətə vergilərin inzibatçılığı sahəsində yumşaq siyasətin 

yerinə yetirilməsinə imkan verdi. Belə bir siyasət özəl müəssisələrin əmək qa-

nunvericiliyinin tələblərinə riayət etməsinə və fiziki şəxslərin gəlirlərinin və on-

ların vergi ödəmələrinin rəsmiləşdirilməsinə sərt nəzarətin olmamasında özünü 

büruzə verirdi.

Cari ilin oktyabr ayında DSK-nin məlumatına əsasən ölkədə işsizlik səviyyəsi 

5,0% olmuşdur. 2013-cü il noyabrın 1-i vəziyyətinə ilkin muzdla işləyənlərin 

sayı 1505,6 min nəfər, o cümlədən iqtisadiyyatın dövlət bölməsində 901,8 min 

nəfər, qeyri-dövlət bölməsində isə 603,8 min nəfər təşkil etmişdir. İqtisadiyyatın 

neft sektorunda 37,6 min nəfər, qeyri-neft sektorunda isə 1468 min nəfər ça-

lışmışdır. Muzdla işləyənlərin tərkibində qeyri-kənd təsərrüfatı sahəsində əmək 

fəaliyyəti ilə məşğul olanlar 1462,87 min nəfər təşkil etmişdir.

2013-cü il dekabrın 1-i vəziyyətinə məşğulluq xidməti orqanları tərəfindən 

ölkə üzrə rəsmi işsiz statusu verilmiş şəxslərin sayı 36,5 min nəfər olmuş, onla-

rın 41,4 faizini qadınlar təşkil etmişdir.

Bu cür yanaşmanın üstün cəhətlərindən biri də odur ki, özəl sektora əməyin 

ödənilməsi üzrə xərclərin çevik idarə edilməsi imkanı verilir və bununla istehsal 

olunan mal və xidmətlərin maya dəyəri aşağı salınır. Belə şərait məhz yeni və 

inkişaf etməkdə olan özəl sektor üçün xüsusilə vacibdir. 

Bununla  yanaşı,  davamlı  inkişafın  uzunmüddətli  perspektivi  baxımından 

özəl sektorda işçilərlə əmək münasibətlərinin rəsmiləşdirilməsi mühüm şərtdir. 

Müvafiq  olaraq,  hökumət  formal  sektorun  fayda  və  üstünlüklərini  artırmaq-

la qeyri-formal sektorun payının azaldılması üçün həssas və tədrici siyasətini 

yerinə  yetirməlidir.  Həmçinin,  əsas  səylər  ölkənin  inkişafının  effektivliyə  və 

innovasiyalara  tərəf  addımlamasını  təmin  edə  biləcək  məhsuldar  iş  yerlərinin 

yaradılmasına yönəldilməlidir. Bu isə işlə təmin edilmiş bir nəfərin əlavə dəyər 

göstəriciləri, ÜDM və adambaşına düşən gəlirlər üzrə İqtisadi Əməkdaşlıq və 

İnkişaf Təşkilatı ölkələrinin inkişaf səviyyəsində boşluğu minimuma endirməyə 

imkan verəcək.

---

385