Фирузя мяммядли

Фирузя Мяммядли 
Qrammatik 
ekvivalentlik 
leksik 
ekvivalentlikdən onunla fərqlənir ki, leksik 
ekvivalentlik sözlərin mənaları arasında kon-
tekstdən kənarda da mövcuddur.
Sintaktik modellər arasında ekvivalentlik 
münasibəti isə kontekstlə məhdudlaşır. Sintaktik 
quruluşlar arasında ekvivalentlik kontekstual 
şəraitlə əlaqədar olub, nitq prosesində baş verir.
Qrammatik 
ekvivalentliyin 
öyrənilməsi 
bilavasitə dil və nitq arasındakı sərhəddin 
dəqiqləşməsi ilə bağlıdır.
V.V.Vinoqradovun dediyi kimi, məzmun 
yaxınlığı və ya eyniliyinə malik ifadə vasitələri 
ümumiyyətlə, nitq üslubunda dil üslubundan fərqli 
məzmuna malikdir.
Budaq cümlənin hər hansı bir növünün 
tərkiblərlə ekvivalent olması dil sistemi ilə əlaqədar 
olduğu halda, eyni növ budaq cümlənin, mübtəda 
budaq cümləsinin məsdər tərkibi, feli sifət və feli 
isim tərkibi ilə, yaxud zaman budaq cümləsinin feli 
bağlama tərkibi, qoşmalı feli sifət tərkibi ilə 
ekvivalentliyi nitq şəraitindən asılıdır.
Qrammatik ekvivalentliyin ifadə formaları, 
yuxarıda işarə olunduğu kimi feli tərkiblərlə budaq 
cümlə arasında mövcud olduğundan bu məsələni 
feli tərkiblərin nitq üslubunda ekvivalent münasbəti 
üzrə araşdırmaq daha münasibdir.
Budaq cümlə ilə feli tərkiblər arasındakı 
məna ümumiliyi, yəni mənanın mütləq şəkildə 

---

329 
Сечилмиш ясярляри 
lX 
eyniləşməsi bu iki sintaktik konstruksiyanın 
ekvivalent olması qənaətinə gəlmək üçün daha çox 
əsas verir. Bu iki sintaktik model arasındakı 
quruluş fərqi – sadə cümlə – mürəkkəb cümlə – 
ekvivalentliyinin 
forma 
əlamətinə 
məxsus 
linqvistik norma hesab edilməlidir. 
BaĢqa sözlə de-