Фирузя мяммядли

indi üç 
ildir
.
Ərinin Sibirə getməsi 
üç ildir.
Onun Sibirə gedib özü haqqında heç bir 
məlumat verməməsi
 üç ildir. 
Bununla belə, mübtəda budaq cümləsinin elə 
tipləri vardır ki, bunların feli tərkibli sadə 
cümlələrlə 
ancaq 
məna 
ekvivalentliyindən 
danışmaq olar. Məsələn:
Təbiidir ki, 
ilk gündən hamımız cəbhəyə can 
atırdıq
.
Ġlk gündən hamımızın cəbhəyə can atması
 
təbii idi.

---

331 
Сечилмиш ясярляри 
lX 
Birinci cümlədə baş cümlə təkcə xəbərdən 
ibarət olub, sifətlə ifadə olunmuşdur. 
-dir 
xəbərlik 
şəkilçisi zaman əlamətini indiki zamana və bütün 
zamanlara yaxınlaşdırır. Lakin bu mürəkkəb 
cümləni sadə cümləyə çevirdikdə quruluşda 
struktur fərqi ilə yanaşı daha başqa bir əlamət 
dəyişikliyi də müşahidə olunur. Bu da "təbiidir", 
xəbərinin "təbii idi" keçmiş zaman formasına 
(hekayət forması) bağlanmasıdır. Bunun səbəbi ha-
disənin keçmiş zamanla bağlılığı və bu bağlılığın 
budaq cümlənin xəbərində verilən (can atırdıq) -dı 
şühudi keçmiş zaman şəkilçisidir.
Sintaktik konstruksiya sadə cümlə modelinə 
keçdikdə bu xəbər cümlənin məsdər tərkibini 
formalaşdıran 
təsriflənməyən 
felə 
çevirir, 
cümlədəki informasiyanın zaman forması indi əsas 
xəbər kimi çıxış edən "təbii" sözünə calanmış olur.
Lakin hər iki strukturda verilən məlumat eyni 
olaraq qalır. Bu isə ekvivalentliyin ifadəsidir. 
Nümunə:
Məlum bir həqiqətdir ki, 
bədii əsərdə insan 
mənəviyyatı, hiss və ehtirasları, insan varlığı və