Fizika -sinf I – chorak –dars

Sinfda muammoli vaziyat hosil qilinadi: ( Buning uchun blits savollari davom qildiriladi.)


O‘qituvchi: Xovuzda qachon ko‘p suv yig‘iladi? O‘quvchilar: Hovuz yuzasi S katta bo‘lsa.
O‘qituvchi: Kondensator qachon ko‘p zaryad yig‘adi? O‘quvchilar: ???????????????????
O‘qituvchi: Buni tajriba qilib bilib olamiz.


4 – tajriba
Kondensatorning bitta qoplami elektrofor mashinasiga 3-rasmdagidek ulanadi va ikkinchi qoplami elektrometrga ulanib, elektrometr korpusi yerga ulanadi. Elektrofor mashinasi yordamida kondensator zaryadlanadi. Kondensator qoplamini ko‘ndalangiga suriladi. Bunda elektrometr ko‘rsatishini kamaygani ko‘rinadi.
Xulosa qilinadi:
Tajribadan ko‘rdikki, kondensator plastinkalarini bir biriga ko‘ndalangiga surganda ularning
qarama – qarshi joylashgan yuzalari kamayishi natijasida elektr sig‘imi kamayar ekan.
Demak, C ~ S ekan.
Sinfda yana muammoli vaziyat hosil qilinadi: ( Buning uchun blits savollari davom qildiriladi.)


O‘qituvchi: Hovuzda yana qachon ko‘p suv yig‘iladi? O‘quvchilar: Hovuz chuqurligi d katta bo‘lsa
O‘qituvchi: Kondensatorda yana qachon ko‘p zaryad yig‘adi? O‘quvchilar: ???????????
O‘qituvchi: Buni tajriba qilib bilib olamiz.
5 – tajriba.
Kondensatorning bitta qoplami elektrofor mashinasiga ulanadi va ikkinchi qoplami elektrometrga ulanib, elektrometr korpusi yerga ulanadi (4 – rasm). Elektrofor mashinasi yordamida kondensator zaryadlanadi. Kondensator qoplamlari orasidagi masofa oshirib kamaytiriladi. Bunda elektrometr ko‘rsatishi ortib, kamaygani kuzatiladi.
Xulosa qilinadi:
Tajribadan ko‘rdikki, kondensator plastinkalari orasidagi masofa kamayganida kondensator
sig‘imi ortar ekan, va aksincha plastinkalar orasidagi masofa ortganda kondensator sig‘imi
kamayar ekan. Demak, ekan.
6 – tajriba
Kondensatorning bitta qoplami elektrofor mashinasiga ulanadi va ikkinchi qoplami elektrometrga ulanib, elektrometr korpusi yerga ulanadi. Elektrofor mashinasi yordamida kondensator
zaryadlanadi. Kondensator qoplamlari orasidagi masofa o‘zgartirilmasdan, qoplamlar orasiga dielektrik kiritiladi. Bunda elektrometr ko‘rsatishi ortgani kuzatiladi.