Spin kvant son – s doim ½ ga teng bo‘lgani uchun tizimning holati n, ℓ, mℓ, ms kvant sonlari orqali to‘liq ravishda aniqlanishi mumkin. ℓ ning har bir qiymati uchun mℓ ning 2ℓ+1 qiymatlari mavjud. s ning qiymati uchun esa ms ning 2s+1=2 qiymati mavjud. Spin momentining berilgan yo‘nalishga faqat ikkita mumkin bo‘lgan oriyentasiyasi bo‘lishi mumkin.
Shtern va Gerlax tajribalari
1921-yilda O.Shtern atom magnit momentini tajribada o‘lchash g‘oyasini taklif qildi. Bu taklif 1922-yilda V.Gerlax bilan birgalikda tajribada amalga oshirildi. Shtern va Gerlax tajribasida magnit maydonida vodorod atomlari dastalarining ajralishi, ya’ni atom energetik sathlarining ajralishi birinchi marta kuzatildi. Bu tajribada vodorodning neytral atomlari dastasi bir jinsli bo‘lmagan magnit maydonidan o‘tkaziladi. Bir jinsli bo‘lmagan maydonda atomlarga maydon tomonidan
F =-grad u =grad (mH )
kuch ta’sir qiladi. Bunda m – atomning magnit momenti, H – magnit maydon kuchlanganligi.
kuch ta’sir qiladi. Bunda m – atomning magnit momenti, H – magnit maydon kuchlanganligi.
Vakuumga joylashtirilgan S va N magnit qutblari uchlari orasida bir jinsli bulmagan magnit maydon hosil qilinadi. Kuchli bir jinsli bo‘lmagan magnit maydon pichoq shaklidagi S qutbi yaqinida bo‘ladi. Pechda bug‘lantirib hosil qilingan vodorod atomlari dastasi hosil qilingan bir jinsli bo‘lmagan maydonda y o‘qi bo‘ylab yo‘naltiriladi. Magnit maydonda atomlar dastasining z o‘qi bo‘ylab ajralishi kuzatiladi. Bu ajralishni P ekranda kuzatish mumkin (1- rasm). z o‘qi bo‘yicha atomlar dastasiga ta’sir etuvchi kuch:
S qutbi pichoq shakli ostidagi yztekisligida faqat Hz tashkil
S qutbi pichoq shakli ostidagi yztekisligida faqat Hz tashkil
etuvchigina noldan farq qiladi: Hz pichoq shaklidagi S magnit qutbiga
