Fizika-matematika fakulteti

Kurs ishimizning maqsadi: C# dasturlash tilida matn muharrirlarini yaratishdan iboratdir. Matn muharrirlariga C# da bloknot dasturini yaratishni misol qilib olsak ham bo`ladi.
Kurs ishining asosiy vazifalari:

• 
  C# dasturlash tilining tarixi va ahamiyati o’rganish;
  
• 
  C# dasturlash tilining o`ziga xos hususiyatlari tahlil qilish;
  
• 
  C# dasturlash tilining vazifalari chuqurroq o’rganib chiqish;
  
• 
  C# dasturlash tilida ortiqcha yuklangan operatorlar ishlash.
  

Kurs ishining obyekti: C# dasturlash tili bilan yaqindan ishlash va u haqida to`liq ma`lumot berish va uni amalda qo`llash.

I-BOB. C# DASTURLASH TILI.

1.1.C# dasturlash tilining kelib chiqishi.

C# dasturi 90-yillarning oxirida ishlab chiqilib Microsoft .NET ning bir qismiga aylandi. Al’fa versiya sifatida 2000 yildan boshlab ishlatila boshladi. C # bosh arxitektori butun dunyo dasturchilari ichida birinchilar qatorida turgan va butun dunyo tomonidan tan olingan dasturlash tilidir. Asoschisi Anders Hejlsberg bo`ldi. Uning 1980 yillarda chiqarilgan Turbo Paskal dasturi orqali ham tanishimiz mumkin. C# bevosita C, C++ va Java bilan bog`liq. Chunki bu uchta til dasturlash olamida eng mashhur tillardir. Bundan tashqari profisanal dasturchilar C va C++ ni va juda ko`pchilik Java tilida ish yuritadi. C# ning kelib chiqish genealogik daraxti quyidagicha bo’ladi.

C

C++

C#

Java

1.2-rasm. C# ning kelib chiqishi.
Chizmada C va C++ tillari C# ning asosini tashkil qiladi. Lekin C# va Java o`zaro o`zgacha ravishda bog`langan. Ularning kelib chiqishi C va C++ bo`lsada o`zaro bir biridan farq qiladi. C# tili ham obe`ktga mo`ljallangan tillar sirasiga kiradi. VS 2019 da C# tili yordamida 23 xil loyiha yaratish mumkin.
-C dasturlash tilining evolyutsiyasi:ALGO-BCPL-B-TraditionC-K&R C-ANSI C-ANSI/ISO C99.
-C dasturlash tili Bell labaratoriyasida 1972-yilda Dennis Ritchie tomonidan yaratilgan.
-C dasturlash tili kompyuter dasturlash tillari tarixida eng ko`p vaqt foydalanilgan til hisoblanadi.
-C dasturlash tilida 45 ta operator bo`lib ular 8 ta guruhga bo`linadi.
-C dasturlash tilida 2 xil konstanta bor. Bular: Primary va Secondary constant.
-C dasturlash tili obyektga yo`naltirilgan dasturlash tili bo`lmaganligi uchun Vorislik va Polimforfizm tushunchalari yoq .
-C dasturlash tili ko`plab boshqa dasturlash tillarining asosi hisoblanadi. Misol uchun C++, Java, Java Script, Go, Rust,Limbo, LPC, C#, PHP, Python, Perl, Verilog va C-shell shular jumlasidan.
Kompyuter tillari oʻz-oʻzidan emas, balki oʻzaro bir-biriga bogʻliqlikda mavjud boʻladi. Har qanday yangi til u yoki bu shaklda oldingi yaratilgan tillarning xossalarini oʻziga meros qilib oladi, yaʼni ketma-ketlik prinsipi amalga oshiriladi. Natijada bitta tilning imkoniyatlari boshqalari tomonidan foydalaniladi (masalan, yangi xususiyatlar mavjud kontekstga birlashtiriladi, tilning eski tuzilishlari esa oʻchirib yuboriladi). Kompyuter tillarining evolyutsiyasi shunday tarzda roʻy beradi va dasturlash mahorati takomillashtiriladi. C# tili yuqoridagilardan istisno emas, u boshqa dasturlash tillarining koʻplab foydali imkoniyatlarini meros qilib oldi va dunyoda eng koʻp qoʻllaniladigan ikkita kompyuter tillari — Ci, C++, shuningdek Java tili bilan uzviy bogʻliqdir. C# tili 1972 yilda Nyu-Djersi shtatining Myurrey-xill shahrida Bell Laboratories kompaniyasining tizimli dastur tuzuvchisi Dennis Richie tomonidan yaratilgan. Bu til oʻzini shunchalik yaxshi koʻrsatdiki, oxir oqibatda unda Unix operatsion tizimlarining 90 % yadro kodlari yozildi (oldin quyi darajadagi til assemblerda yozilgan). C# ning vujudga kelishidan oldinroq yaratilgan tillardan, (Pascal ulardan eng mashhuri hisoblanadi), yetarli darajada muvaffaqiyatli foydalanilgan, lekin aynan C# tili dasturlashning zamonaviy davri boshlanishini belgilab berdi. 1960-yillarda dasturlash texnologiyalaridagi strukturaviy dasturlashlarning paydo boʻlishiga olib kelgan inqilobiy oʻzgarishlar C# tilini yaratish uchun asosiy imkoniyatlarni belgilab berdi. Strukturaviy dasturlashlarning paydo boʻlishiga qadar katta dasturlarni yozish qiyin boʻlgan, satr kodlari miqdorining oshishi sababli dasturlarning oʻtish joylari chalkash massalariga aylanib ketishiga olib keladi. Strukturaviy tillar dastur tuzuvchi instrumentariysiga shartli operatorlarni, lokal oʻzgaradigan tartiblarni va boshqa mukammallashtirishlarni qoʻshib bu muammoni hal qildi. Shunday tarzda nisbatan katta dasturlarni yozish imkoniyati vujudga keldi. Aynan C# tili kuch, elegantlik va maʼnodorlikni oʻzida muvaffaqiyatli birlashtirgan birinchi strukturaviy til boʻldi. Uning boʻlishi mumkin boʻlgan xatolar masʼuliyatini tilga emas dastur tuzuvchi zimmasiga yuklaydigan prinsiplar bilan inobatga olgan holda sintaksisdan foydalanishdagi qisqalik va osonlik kabi xususiyatlari tezda koʻplab tarafdorlarini topdi. Bugungi kunda biz mazkur sifatlarni oʻz oʻzidan anglashiladigan deb hisoblaymiz, lekin S da birinchi marotaba dastur tuzuvchiga zarur boʻlgan ajoyib yangi imkoniyatlar mujassamlashtirilgan. Natijada 1980 yillardan boshlab S strukturaviy dasturlash tillari orasida eng koʻp foydalaniladiganlaridan biri boʻlib qoldi. Biroq, dasturlashning rivojlantirish choralariga koʻra bundanda kattaroq dasturlarni qayta ishlash muammosi kelib chiqmoqda. Loyiha kodi maʼlum bir hajmga yetgan zahoti (uning raqamli ahamiyati dastur, dastur tuzuvchi, foydalanilgan instrumentlarga bogʻliq boʻladi, lekin taxminan 5000 satr kodlari nazarda tutilayapti) S-dasturlarini tushunish va kuzatib borishda qiyinchiliklar yuzaga keladi. C# dasturlash tilida boshqa dasturlash tilida boshqa dasturlash tillari-misol uchun C++ dagidek 8 razryadli kodlash tizimidan emas, Unicode deb ataluvchi 16 razryadli kodlash tizimidan foydalaniladi.
C# leksik jihatdan kengaytirilgan, imperative , deklarativ, funktsional, umumiy, ob`ektga yo`naltirilgann (sinfga asoslangan) va kompanentlarga yo`naltirilgan dasturlash fanlarni o`z ichiga olganumumiy maqsadli, ko`p paradigmali dasturlash tili. U 1998-2001-yilda Microsoft kompaniyasi dasturchilari Anderson Xeylsberg va Skot.V lar tomonidan .NET tashabbusi doirasida ishlab chiqilganva keyinchalik Ecma (ECMA-334) va ISO (ISO/IES23270:2018) tomonidan xalqaro standart sifatida tasdiqlangan. Hozirgi kunda C# dasturlash tili yuqori bosqichli dasturlash tillari ichida eng samarali dasturlash tillaridan hisoblanadi. C# dasturlash tilida dastur tuzish uchun Visual Studio .NET muhitidan foydalanamiz. C# dasturlash tili obektga mo’ljallangan dasturlash tili hisoblanadi. Visual Studio.NET sistemasida dasturni kompilyatsiya qilish va bajarishning bir necha usuli bor. Ko’p hollarda dasturchilar dasturni alohida kompilyatsiya qilib bir nechta klavishalar kombinatsiyalari orqali ishlatishga o’rganishgan.