FIZIKANI O’QITISHDA TALABALAR MUSTAQIL TA’LIMINI TASHKIL ETISH
Sh.Jumanov, M.Davronov (Qarshi Davlat Universiteti)
Ma’ruza – bu ijodiy jarayon bo’lib, unda bir vaqtning o’zida ham o’qituvchi ham talaba ishtirok
etadi va ular jarayonga kerakli darajada tayyorgarlik ko’rishlari shart.
Shuni unutmaslik kerakki, ma’ruza avvalo, o’zining maqsad va yo’nalishlari qat’iyliligi,
mustaqil fikrlashga majbur etuvchi xususiyatlari bilan talabalarni o’ziga chorlaydi. O’qituvchi dars
jarayonida faqatgina “bilim manbai” sifatida emas, balki, barcha psixologik jarayonlarning qat’iy
nazoratchisi sifatida ham faol bo’lishi talab etiladi. Darsga tayyorgarlik ko’rmagan talaba, ma’ruza
qanchalik ma’noli va emotsional bo’lmasin ma’ruzaga qiziqmaydi. Ushbu vaziyat asosan ma’ruza
jarayonida muammoli o’qitish elementlari qo’llanilganida yaqqol namoyon bo’ladi, chunki, darsga
tayyor bo’lmagan guruh uchun muammoli vaziyatlarni yaratish hech qanday ma’noga ega emas,
sababi, dars davomida talabalar o’rtaga tashlangan muammo echimini topishda amaliy ishtirok eta
olishmaydi.
O’qituvchining vazifasi shundan iboratki, u ma’ruzani tayyorlash jarayonida nafaqat ma’ruzaga
tegishli asosiy faktlardan foydalanish kerak, balki, talabalarni tegishli ma’ruzaga tayyorlash va ularni
ma’ruza uchun rejalashtirilgan muammoli vaziyatlarni hal etishga qaratilgan materiallarni takrorlashga
e’tiborini jalb etmog’i lozim.
Pedagoglar va psixologlarning maxsus tadqiqot va kuzatishlari shundan dalolat beradiki, agar
talabalar ma’ruzani tinglagan kunida qayta ishlasalar u holda material to’lig’icha o’zlashtiriladi. Agar
bu hol bir kun o’tib amalga oshirilsa, tinglangan materialning 50% o’zlashtiriladi, ikki hafta o’tgach
esa – faqat 25%. O’qituvchi ushbu qonuniyatni e’tiborga olgan holda, talabalar har qaysi ma’ruza
materiallarini sistematik tarzda o’zlashtirishlariga erishmog’i lozim.
Mustaqil ish, ayniqsa u ma’ruza materiallarini konspekt qilish va qayta ishlashga asoslangan
bo’lsa va talabalar o’qituvchilarning to’g’ridan-to’g’ri aralashuvi va ishtirokisiz, biroq ularning
kuzatishlari va rahbarligi ostida bajarilsa, bu kabi ishlar talabaning maqsadli faoliyatiga yo’naltirilgan
hisoblanadi. Ushbu vaziyatda talaba: taqqoslash, tahlil qilish, umumlashtirish va h.k. ya’ni turli
muammolarni mustaqil hal etish uchun zarur bo’lgan mustaqil fikrlashga erishadi.
Talabalarning mustaqil o’zlashtirish bilim darajasini aniqlash uchun har qaysi o’zlashtirilgan
mavzu bo’yicha talabalarga rejalar va savollar tuzishni taklif etish maqsadga muvofiqdir. Talabalar
mustaqil ravishda yoki o’qituvchining talabiga ko’ra: qanday savollar qo’yishiga qarab ularning
bilimini va aqliy zakovati darajasini yetarli darajada haqqoniy baholash mumkin bo’ladi.
Savollar – talabalarning ma’ruza jarayonidagi mustaqil ishlarining ishonchli natija
ko’rsatgichlari hisoblanadi.
FIZIKA FANINI O’QITISHDA O‘QUVCHILARNI MUSTAQIL ISHLASHGA UNDASH
Sh.T. Boymirov
1
., I.B. Xaydarov
2
., E.Sh. Ikromxonov
3
.
Giliston davlat universiteti o’qituvchisi
1
Giliston davlat universiteti o’qituvchisi
2
Mirzaobod tumani 22-maktab o’qituvchisi
3
O‘quvchilarning mustaqil ishlari deganda o‘qituvchi topshirig‘ini maxsus ajratilgan vaqt ichida
o'quvchilar bajarishlari tushuniladi. Bu vaqtda o‘qituvchi kuzatib, rahbarlik qilib turadi.
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
195
Fizika va astronomiyani o‘qitish jarayonida o'quvchilar tomonidan quyidagicha mustaqil ishlarni
bajarishlari mumkin:
—
astronomik hodisalarni ya’ni, osmon jisimlarini kuzatish;
—
o‘quv va ma’lumotnoma adabiyotlar bilan ishlash;
—
qiziqarli masala yechishda turli ish shakllari;
—
laboratoriya amaliy ishlar;
—
qidiruv elementiga ega bo'lgan frontal tajribalar;
—
tarqatma materiallar bilan ishlash;
—
kinematik sxemalar bilan ishlash;
—
o'rtoqlarining javoblari va chiqishlarini taqriz qilish, axborot va referatlar tayyorlash;
—
tajribalarni kuzatish va undan xulosalar chiqarish;
—
asboblar va ko'rgazmalar tayyorlash va hokazo.
Mustaqil ish qanday bo'lishidan qat’i nazar rahbarlik rolini o'qituvchi bajaradi. U mustaqil
ishning hajmi va mazmunini, darsdagi o'rnini, uslubini aniqlaydi, vazifa tuzadi, o'quvchilarga
yo’llanma beradi, o‘z-o‘zini nazorat qilishga o‘rgatadi. Mustaqil ishlar o‘quvchilarning yosh
xususiyatlariga mos tushishi, ular bajara oladigan va qiziqarli bo’lishi lozim.
Agar o'qituvchi o'quv jarayoniga muntazam ravishda turli ko'rinishdagi mustaqil ishlarni kiritib
borsa, o'quvchilarda mustaqil ishlash ko'nikma va malakasi shakllanib boradi.
Shu bilan birga darslik ham o'quvchilar tomonidan fan asoslarini egallashlaridagi asosiy
vositadir.
O'rta maktabda o'qish davrida o'quvchilar kitob bilan ishlaganda quyidagi ko'nikma va malakaga
ega bo'lib chiqishlari lozim:
a)
hodisalarning asosiy belgilarini, qonunlarning mohiyatini ajrata olishlari;
b)
rasm, chizma va grafiklardan foydalana olishlari;
d)
o'qiganlarining rejalarini tuza olishlari;
e)
o'qiganlarini o'z tillari bilan mantiqan ketma-ket va boshqa materiallar bilan to'ldirilgan
holda bayon qila olishlari;
f)
mustaqil ravishda formulaning matematik kelib chiqishini tushuna olishlari;
g)
mundarija, nom va ism ko'rsatkichlaridan foydalana olishlari;
h)
katalog bilan ishlay olishlari va bibliografiya tuza olishlari lozim.
Kitob bilan va yordamchi adabiyotlar bilan ishlash bir necha bosqichda amalga oshiriladi.
Birinchi bosqichning vazifasi o'quvchilarda kitob bilan ishlashning boshlang'ich ko'nikma va
malakasini hosil qilishdan iborat. Bunda o'quvchilarga sodda matnlar berilib, o'quvchilar uni o'qib,
o'qituvchi oldindan qo'ygan savollarga javob topadilar.
Ikkinchi bosqichda o'quvchilar tomonidan matn turini aniqlash mahorati mustahkamlanadi.
Bunda o'quvchilar matndagi asosiylarni aniqlab aytib berish rejasini tuzadi. Ularning nutq
madaniyatlari ham o'sadi.
To'rtinchi bosqichda o'quvchilarning aralash matnlar bilan ishlash mahorati shakllanib boradi.
Masalan, hodisa va uni xarakterlovchi kattaliklar, asboblarning tuzilishi va ishlatilishi.
Beshinchi va oltinchi bosqichlarda o'quvchilar mustaqil ravishda konferensiyalarga ma’ruzalar
tayyorlaydilar, referatlar yozadilar.
Mustaqil ishlash qanday bo'lishidan qat’i nazar uning natijasi doim tekshirilishi va muhokama
qilib borilishi lozim. So'rash individual, frontal, masala yechishda, tajriba o'tkazishda amalga
oshirilishi mumkin. O‘qituvchi o‘quvchilarning kitob bilan ishlashini tashkil qilgan holda yangi
materialni o‘rganish strukturasining bir necha variantlarini ko‘rib chiqadi. Darslik yangi axborot
manbai bo‘lib xizmat qiladi. Darslik bilan ishlash asosiy o‘rinni egallab, darsda o‘quvchilar faoliyatini
qanday tashkil qilishga bog‘liq bo’ladi.
O'quvchilarning mustaqil ishlari o'quv jarayonining zaruriy elementlaridan biridir. Mustaqil
ishlari faqat kitobni o'qib kelish va masala yechish bo'lmay, ko'proq ijodiy xa- rakterdagi
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
196
topshiriqlardan iborat bo'lishi kerak.
Mustaqil ishining mazmuni va hajmini aniqlashda o'quvchilarning yosh xususiyatlari hisobga
olinishi lozim.
O'qituvchi mustaqil ishini bajarishga oid ko'rsatmalar berishda ishning maqsadi va ahamiyatini
ochib beradi. Uni bajarishga oid tavsiyalar beradi. Mumkin bo'lgan qiyinchiliklar va uni bartaraf qilish
yo'llarini aytib o'tadi, o'z-o'zini nazorat qilishning maqsadga muvofiq keladigan usulini tavsiya qiladi.
Adabiyotlar ro’yxati.
1. N. Sadriddiniv., A. Rahimov., A. Mamadaliev., Z. Jamolova. “Fizika 0‘qitish uslubi asoslari”
o‘quv qo‘llanma.- Т.: “O‘zbekiston” NMIU, 2006.
2.
Методика преподавания физики в 6-7 классах средней школы. Под.ред В.П. Орехова,
А.В. Усовой. М.: «Просвещение». 1976.
КВАНТ МЕХАНИКАНИ ЎҚИТИШДА ФАН ТАРИХИГА ОИД МАТЕРИАЛЛАРДАН
МУСТАҚИЛ ИШ МАВЗУСИ СИФАТИДА ФОЙДАЛАНИШ ОРҚАЛИ
ТАЛАБАЛАРНИНГ ИЛМИЙ ДУНЁҚАРАШИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ
Ғ.Б. Саматов. Гулистон давлат университети
Физика тарихи бу физиканинг муҳим бўлимларидан бири ҳисобланиб, унинг асосий
вазифаси фактлар, ихтиролар, гипотезаларни таъкидлаш бўлмасдан, балки тушунча ва
тасаввурларнинг эволюциясини таҳлилидан иборат. Замонавий физиканинг буюк биноси
қандай яратилган ва ривожланганлигини тушиниш учун унинг ирмоқларидан то ҳозирги
даражасигача тасаввурлар ва тушунчаларнинг эволюциясини ўқиб ўрганиш зарур. Ҳар ҳил ва
ранг- баранг физикавий ғоялар ичида атом гипотезаси ўзига ҳос муҳим ўринга эга. Атом
физикасининг яратилиши ва ривожланиши классик тасаввурлар ва тушунчаларни инқилобий
қайта фикрлаб ва мушоҳада қилиб кўриш натижасида амалга ошган. Замонавий физиканинг
ривожланиш жараёни физикада сабабият муаммоси, ўлчаш ва кузатувчининг роли ҳамда инсон
онги муаммолари бўйича ўтказилган тортишувларга жуда бой бўлган [1]. Ҳозирги кундаги
ОТМ лардаги ўқув адабиётларида бу жараёнлар тўла акс этмаган, фақат асосий қонуниятлар ва
қонунларга эътибор қаратилган. Адабиётларнинг кўпчилиги мавжуд дарсликлар ва ўқув
қўлланмалари асосида яратилганлигидан кўпчилик тарихий фактлар нотўғри кўрсатилган,
масалан айрим адабиётларда “квант” тушунчаси М.Планк томонидан киритилган деб
кўрсатилса, баъзиларида А.Эйнштейн томонидан киритилган деб ёзилган. Формулаларнинг
келтириб чиқарилиши кўп адабиётларда муаллифникидан фарқ қилади.
Биз бу мақолада квант механиканинг физикавий асослари деб хисобланувчи бўлим
мавзуларини абсолют қора жисмнинг нурланишидан бошланиб Гейзенбергнинг ноаниқликлар
муносабатлари мавзуси билан якунланувчи бўлимга оид мавзуларнинг тарихи, квант механика
асосчилари деб тан олинган олимларнинг қандай қийинчилик билан ихтиролар қилгани ва улар
орасидаги илмий тортишувлар ва бошқа тарихий фактларни квант механикани ўрганиш
жараёнида талабаларга мустақил иш сифатида бажаришни таклиф қилдик ва уларга бу ишнинг
бўлажак физикларга қанчалик зарурлигини тушунтирдик. Мақолада 19 асрнинг охирларида
абсолют қора жисмнинг спектрал зичлиги функцияси
ёки
нинг экспериментал натижалар
билан мос келувчи ифодаси М.Планк томонидан олинганлиги ва келтириб чиқариш усулини
баён этамиз. [1,2] Планк
учун Вин формуласининг камчиликларини билган ҳолда
формулани экспериментал фактларга мослаштирмоқчи бўлган. Планкнинг эслашича, 1990
йилнинг 7 октябрида уйига меҳмон бўлиб келган физик –экспериментатор Рубенс унга қисқа
тўлқинлар соҳасида ўтказилган экспериментлар Вин формуласи билан яхши мос келишини ва
узун тўлқинлар соҳасида
температурага пропорционаллигини айтган. Планк шу шартларга
мос келувчи формулани интерполяция усули билан қуйидагича кўринишда олган.
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
197
1
2
5
1
c
e
c
(1)
Бу ерда
2
1
, c
c
тажриба натижалари билан таққосланиб аниқланади. 1900 йил 19 октябрда
“Немис физиклари жамияти” йиғилишида доклад қилади. Кирхгофнинг фикри бўйича
мувозанатли нурланишнинг қонунлари ковакнинг материали ва формасига боғлиқ эмас, Планк
ковакнинг формасини нурланувчи ва нур ютувчи атомлардан иборат кўринишда ўзгартиради
ва сўнгра ҳар бир атом - осцилляторга термодинамиканинг биринчи қонунини, системанинг
ҳажмини ўзгармас деган ҳолда қўллайди. Энергия зичлиги
u
ни осциллятор энтропияси
s
га
қуйидагича боғлайди.
ds
du
[1,2].
Планк осцилляторнинг энергиясини энтропияга боғланишини ифодаловчи боғланишни
аниқлайди. Виннинг силжиш қонунидан фойдаланиб осциллятор энтропиясини энергияга
боғланиш ифодасини олади.
eb
u
a
u
s
ln
, бу ерда
a
, b -доимийлар, e- натурал логарифм
асоси. Планк қуйидаги формулани топади
,
8
3
2
u
c
.
Энтропиянинг
иккинчи
тартибли ҳосиласи
2
2
dt
s
d
ни аниқлайди.
C
u
деб олиб,
2
2
dt
s
d
2
u
C
. Энтропиянинг иккинчи
тартибли ҳосиласининг умумий формуласини аниқлайди
2
2
dt
s
d
u
C
au
/
1
ва тенгламани
интеграллаган Планк ўзининг машҳур формуласини аниқлайди [1,2]. Талабалар бундай
мустақил ишларни қизиқиб бажардилар, чунки улар ўзларини худди Планкнинг изидан
бораётгандек сезган бўлсалар керак. Планкнинг кейинги ишларида Стефан –Больцман
формуласини ҳам исботлайди [1]. Талабаларга семестр давомида маърузада ўқув дастуридаги
ўқув қўлланмадаги Планк формуласи исботини кўрсатдим ва амалий машғулотларда эса Планк
формуласининг Эйнштейн томонидан берилган исботи кўрсатилди. Талабалар Планк
формуласининг 3 ҳил исботи билан танишиб, мувозанатли нурланиш қонунлари тўғрисида тўла
маълумот олдилар. Бундай типдаги мустақил ишлар яна 4 та мавзу бўйича берилди, бу метод
талабаларга маъқул келди ва ўзлаштириш ҳамда фанга қизиқиш маълум маънода ортди.
Адабиётлар.
1. В.П. Милантьев, История возникновения квантовой механики и развитие представлений об
атоме, М: Книжнқй дом,”ЛИБРОКОМ,2009,-248 с.
2. Ансельм А.И. Очерки развития физической теории в первой трети ХХ – века,-М:, Наука,1986.
ФИЗИКА ВА АСТРАНОМИЯ ФАНИНИ ЎҚИТИШДА МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМДА
ЗАМОНАВИЙ ИННОВАТЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ.
ассистент С.С. Халилов
1
, ассистент Н.С. Халилова
2
,
катта ўқитувчи Г. Атабаева
3
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU, Миробод тумани 218-мактаб
Аxборот теxнологияларидан таълим тизимида, айниқса физика ва астраномия фанини
ўқитишда фойдаланиш - дарсликларнинг электрон версиялари, электрон дарсликлар, электрон
плакатлар, ходиса ва жараёнларнинг виртуал моделлари, тест дастурлари ва
лабораторияларнинг виртуал стендларини яратиш, масалалар ечиш ва хоказо боскичлардан
иборат бўлиб, ёшларнинг физика ва астраномия фанига бўлган кизикишларини оширишда,
ходиса ва конуниятларни чукуррок англаб етишларида, масофавий ва мустакил таълим
олишларида мухим ахамиятга эгадир. Физика ва астраномия фанини ўрганишда лаборатория
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
198
ишларини бажариш муҳим ўрин эгаллайди. Ўқув жараёнида лаборатория машғулотларининг
самарадорлигини ошириш муаммоси мураккаб ва кўп қирралидир. Уни ҳал этиш лаборатория
машғулотларини ўтказишнинг турларига хос бир қатор хусусиятларни ҳисобга олишни тақозо
этади. Шулардан энг муҳими назарий билимларни амалда текшириб кўриш орқали,
талабаларни ижодкорлик қобилиятларини ошириш ҳисобланади, ҳар қандай билим маълум
вақт ўтгандан кейин хотирадан ўчиб кетиши табиий ҳолдир. Назарий билимларни
мустаҳкамлаш мақсадида ўқув жараёнида виртуал лаборатория машғулотларидан фойдаланиб
талабаларнинг ижодкорлик ва билим фаолиятини ошириш муаммосини ҳал этиш мумкин.
Бунинг учун талаба физикадан лаборатория машғулотларини ўтказиш шакллари, усуллари ва
воситаларини тўғри танлай билиши лозим. Ҳозирги замон таълим тизимида ҳукмронлик
қилаётган анъанавий таълимни мазмунан янгилаш ва таълим, тарбия жараёнини ташкил
этишни тубдан ўзгартириш, янги таълим самрадорлигини ошириш мақсадида таълим
жараёнида ноанъанавий, замонавий технологияларни қўллаган ҳолда дарс ўтиш давр
талабидир. Дарс самарадорлигини оширишда ўқитувчи аввало мақсад белгилаб олиши,
ноанъанавий ва анъанавий дарсларнинг фарқини кўра олиши шарт. Ноанъанавий дарслардан
мақсад талабаларнинг ўзлаштириш кўрсаткичини кўтариш учун, фанни ўқитишда, лаборатория
машғулотларини янада мазмунли, қизиқарли ва ва тушунарли ўтказишда ўқитувчи ва талаба
фаолиятига янгилик киритиб, интерфаол методлардан фойдаланиш ҳамда талабаларни тез ва
самарали баҳолашга эришишдир.
"Виртуал лаборатория" тушунчасининг моҳияти таркибий қисм бўлган виртуал асбоб
ёрдамида (оддий электрон асбоб билан ишлагандек) компютерда ишлаш имкониятини
берадиган, оддий компютерга қўшимча қилинган аппаратли ва дастурли воситалар тўпламини
ифодалашдан иборатдир. Виртуал асбоб ва виртуал лабораториянинг муҳим қисми -
фойдаланувчининг самарали график интерфейси (яъни, фойдаланувчининг компютер билан
ўзаро алоқаларининг қулай, интерфаол режимини таъминловчи), одатий предметли соҳада
кўргазмали график намуналар кўринишида график меню тизими билан дастурли асбоб
ҳисобланади. Ўқув виртуал лаборатория - бу якунланган дастурли маҳсулот бўлиб, унинг ўзига
хос хусусияти автоматлаштирилган ҳамда лойиҳалаштириш самарадорлигини оширишга
йўналтирилган
катта
дастурли
тизимларни
лойиҳалаштиришнинг
замонавий
концепцияларидан фойдаланиш ҳисобланади. Виртуал ўқув лабораториядаги амалий жараён
асосини амалий дастурлар ўқув пакети ёки уларнинг саноат аналоглари ташкил этади. Уларни
яратишда асосий эътибор одатда математик моделлаш, ўрганилаётган жараён ёки объектлар
оптималлаштириш ва ҳисоб ишларига қаратилади.
Мухаммад ал-Хоразимий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети
физика кафедарси профессор ўқитувчилари томонида аниқ фанларга ихтисолашган академик
лицейларда ва касб хунар коллеж ўқувчилари учун махсус вебга йўналтирилган ўқитиш тизими
яратилган. Бу тизим орқали ўқувчилар ихтиёрий вақтда тизимга кирган ҳолда 24/7 принципи
асосида физика фанидан мультимедиали ўқув курслар орқали ўрганиш имкониятини беради.
Тизим Tasix тизимида ишлайди. Тизимнинг адресси my.estudy.uz. Тизимдаги ўқув контентлар
қўйидаги элементлардан ташкил топган: Ўқув режа, Мультимедиали маъруза (HTML5, swf, avi
форматларидан иборат комплексли ўқув контент), назорат тестлари, анимацион роликлардан
иборат. Мустақил иш жараёнида ўқувчилар Вебга йўналтирилган электрон дарсликлардан
фойдаланиш, физика фанининг қонун-қоидалари ҳамда жараёнларни чуқур билишлари учун
ҳам назарий, ҳам амалий кўникмага эга бўлишлари, шу жумладан ўзларининг билимларини
лабаратория қурулмаларини билиш ва тажриба ўтказиш малакасига эга бўлишлари керак.
Юқорида келтирилган малакага эга бўлишлари учун my.estudy.uz тизимида виртуал
лаборатория ишлари берилган.
Шу сабабли Вебга йўналтирилган таълим тизимида яратилган физика фанига оид барча
йўналишга алоқадор ва тартибли қилиб тузилган маърузалар, лабаротория ишлари, амалий
машғулотлар кетма-кетлиги бўйича ўқувчи ўз билимини оширади.
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
199
Юқорида айтилган ва амалда жорий этилаётган барча ишлар талаба ёшларимизни
қизиқарли ва мазмунли дарсларни шакиллантиришда замонавий ахборот ва педагогик
технологиялардан кенгроқ фойдаланишни ўргатиш орқали, талаба ёшларни дунёқарашларини
янада ошишига ёрдам беради. Бу албатта ўқувчи ёшларимизни теран фикирлашлари ва
мустақил фикирлаб ўзларига бўлган ишончлари янада ортишига сабаб бўлади десам муболаға
бўлмайди.
ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМНИ ТАШКИЛ ЭТИШ
БЎЙИЧА ТАВСИЯЛАР
М.Қодиров, И.Субҳонқулов, Ш.А.Хомитов СамДУ.
sh-xomitov@mail.ru
Олий таълим муассасаларида талабаларнинг фанни ўзлаштириш даражаси мустақил
таълим (иш)га ҳам бевосита боғлиқ. Талаба мустақил ўқиганда, ишлаганда янги назарий
билимларни ўзлаштиради, бу билимларни амалиётда синаб кўради, бир сўз билан айтганда,
илмий-ижодий изланишда бўлади ва ўз фаолиятини идрок этади. Бу жараён талабанинг олдига
ўқитувчи ёки талабанинг ўзи томонидан аниқ мақсад қўйилса самарали бўлади.
Ушбу йўриқнома Ўзбекистон Республикасининг “Таълим тўғрисида”ги, “Кадрлар
тайёрлаш Миллий дастури туғрисида”ги қонунлари, ДТС талаблари ва 2018 йил 5 июндаги
“Олий таьлим муассасаларида таьлим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга
оширилаётган кенг қамровли ислоҳотларда фаол иштирокини таьминлаш бўйича қўшимча чора
тадбирлар тўғрисида”ги ПҚ-3775-сонли қарори ижросини таъминлаш, Олий ва ўрта махсус
таълим вазирлигининг талабалар Мустақил ишларини ташкил қилиш тўғрисидаги буйруғи
ҳамда Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 8 октябрдаги “Ўзбекистон
Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиқлаш
тўғрисида”ги ПФ-5847-сон Фармонида мустақил таълимга катта эътибор қаратилган. Олий
маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини ошириш учун мустақил таълим соатлари
улушини ошириш, талабаларда мустақил таълим олиш, танқидий ва ижодий фикрлаш, тизимли
таҳлил
қилиш,
тадбиркорлик
кўникмаларини
шакллантириш,
ўқув
жараёнида
компетенцияларни кучайтиришга қаратилган методика ва технологияларни жорий этиш, ўқув
жараёнини амалий кўникмаларни шакллантиришга йўналтириш, бу борада ўқув жараёнига
халқаро таълим стандартларига асосланган илғор педагогик технологиялар, ўқув дастурлари ва
ўқув-услубий материалларни кенг жорий этиш зарурияти кўрсатиб ўтилган.
Dostları ilə paylaş: |